Bệnh viện ở TP HCM tăng tốc ghép gan để thêm trẻ được sống

Bệnh viện Nhi đồng 2 ghép gan 24 trường hợp hai năm qua, gấp đôi số ca trong 15 năm trước đó, dự kiến tăng tốc thời gian tới bởi đây là giải pháp duy nhất cứu sống trẻ suy gan, xơ gan giai đoạn cuối.

Ngày 10/7, TS.BS Phạm Ngọc Thạch, Phó giám đốc Bệnh viện Nhi đồng 2, cho biết nơi này thực hiện liên tiếp 3 ca ghép gan, sau khi được Bộ Y tế công nhận đủ điều kiện tự chủ ghép tạng ngay tại bệnh viện thay vì phụ thuộc các nơi khác, từ tháng 4. Trước đó, bệnh viện phải nhờ sự hỗ trợ chuyển giao và có mặt của các đơn vị (đã đủ điều kiện ghép) như Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đại học Y dược TP HCM hoặc các chuyên gia từ nước ngoài.

Theo bác sĩ Thạch, bệnh viện ghép gan từ năm 2005. Đến năm 2020, bệnh viện thực hiện 15 ca, dưới sự hỗ trợ của các chuyên gia từ Bỉ. Đây là con số rất ít so với danh sách chờ ghép luôn hàng trăm ca, tăng dần mỗi năm. Trở ngại đến từ nguồn tạng khan hiếm, chi phí ghép còn cao, kỹ thuật ghép phức tạp. Mỗi cuộc mổ ghép gan thường kéo dài 10-14 giờ, đòi hỏi rất khắt khe về trình độ chuyên môn.

Bác sĩ mổ ghép gan tại Bệnh viện Nhi đồng 2. Ảnh: Bệnh viện cung cấp

Cuối năm 2020, Bệnh viện thành lập Khoa Gan Mật Tụy và Ghép gan, tập trung đầu tư phát triển mảng này. Cùng thời điểm đó, do ảnh hưởng Covid-19, chuyên gia nước ngoài không thể sang. Một số trẻ không thể cầm cự chờ ghép gan đã vĩnh viễn ra đi, các bác sĩ quyết tâm tự lực thực hiện. Cuối năm 2021, các bác sĩ lần đầu hoàn toàn tự chủ kỹ thuật, không nhờ đến sự hỗ trợ của nước ngoài.

Cuối năm 2022, bệnh viện từng phải hoãn các ca ghép tạng cho bệnh nhi do không có phòng mổ, đề án ghép tạng chưa được thông qua. Nhiều gia đình đưa con ra Hà Nội để ghép, còn phụ huynh khác không có điều kiện đành đưa trẻ về nhà, khiến sự sống của trẻ bị đe dọa. Sau đó, bệnh viện gấp rút bổ sung các điều kiện, khởi động lại việc ghép tạng, tháng 6/2023.

Số ca gần đây ghép tăng nhanh, hiện đạt 36 ca. Đặc biệt, 13 tháng qua, bệnh viện thực hiện 12 ca, tức một tháng một ca, thay vì một năm một trường hợp như trước. "Điều này nói lên bước đột phá trong số lượng ghép, nhằm tăng tốc cứu sống nhiều trẻ hơn nữa", bác sĩ Thạch nói, thêm rằng nơi này đang phấn đấu đạt mốc 50 ca ghép nhân dịp khánh thành trung tâm ghép tạng và kỷ niệm ngày lễ 30/4 năm tới.

Không chỉ tăng số lượng, các bác sĩ còn làm chủ nhiều kỹ thuật, mở rộng chỉ định ghép. Hầu hết các ca mổ ghép gan trước đây là ở trẻ teo đường mật bẩm sinh dẫn đến xơ gan, suy gan. Tuần trước, bệnh viện lần đầu ghép gan cho trẻ suy gan xuất phát từ bất thường mạch máu, với những đòi hỏi phức tạp hơn rất nhiều. Sắp tới, nơi này dự kiến ghép gan ở trẻ ung thư gan hoặc những trường hợp suy gan cấp phải ghép cấp cứu.

TS.BS Trần Thanh Trí, Trưởng Khoa Gan Mật Tụy và Ghép gan, cho biết ca ghép tăng nhưng con số vẫn còn rất nhỏ, so với những trung tâm đã ghép cả nghìn ca trên thế giới. Do đó, việc ghép gan của bệnh viện được xem là "mới bắt đầu, còn rất nhiều việc phải làm trong tương lai".

Với suy thận, bệnh nhân chưa ghép thận có thể kéo dài sự sống nhờ chạy thận nhân tạo, thẩm phân phúc mạc. Riêng bệnh nhân suy gan, xơ gan giai đoạn cuối, ghép gan là giải pháp duy nhất để trẻ thoát nguy cơ tử vong. Bệnh nhân chờ đợi ghép gan chỉ có một khoảng thời gian vàng, đòi hỏi phải nỗ lực chạy đua với thời gian để kịp cứu trẻ.

Bệnh nhi sau mổ ghép gan tại Bệnh viện Nhi đồng 2. Ảnh: Bệnh viện cung cấp

Theo bác sĩ Trí, mỗi năm, các bệnh viện phía Nam mổ khoảng 100 ca teo đường mật bẩm sinh. Phần lớn trẻ sau đó phải ghép gan, nên số lượng trẻ cần ghép tích lũy dần hàng năm ngày càng tăng. Trong khi đó, Nhi đồng 2 là cơ sở duy nhất phía Nam triển khai ghép tạng cho trẻ em. Bệnh viện đang tiếp tục gửi y bác sĩ sang nước ngoài đào tạo, phối hợp các chuyên gia trong và ngoài nước để xử lý những trường hợp phức tạp, nâng cao trình độ chuyên môn.

Để tăng số ca ghép nhiều hơn nữa, đáp ứng nhu cầu của bệnh nhi, các bác sĩ mong muốn Việt Nam sớm cho phép hiến tạng nhân đạo ở trẻ em chết não dưới 18 tuổi, như nhiều nước trên thế giới. Phần lớn nguồn tạng ghép của nhiều nước là đến từ người cho chết não, trong khi Việt Nam ngược lại, chủ yếu từ người hiến sống. Ngoài ra, Việt Nam cần sớm có quỹ ghép tạng giúp đỡ những gia đình khó khăn, chính sách miễn phí các khoản chi trả về xét nghiệm, nằm viện của người hiến tạng. Chi phí một ca ghép gan tại Nhi đồng 2 khoảng 600-700 triệu đồng, trừ khoản tiền do bảo hiểm y tế chi trả, người nhà tốn khoảng 300-400 triệu đồng.

Lê Phương