Tượng đồng Nữ thần Durga 14 triệu bảng Anh bị buôn bán trái phép đã hồi hương ra sao?

Tượng đồng Nữ thần Durga vừa về tới Việt Nam sau gần một năm được ‘giải cứu’ từ một vụ điều tra buôn bán cổ vật bất hợp pháp tại Anh.

Tượng đồng Nữ thần Durga đã được cảnh sát Mỹ và London, Anh thu giữ từ một vụ mua bán cổ vật trái phép - Ảnh: Cục Di sản văn hóa

Thông tin từ Cục Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) ngày 20-6 cho biết, tượng đồng Nữ thần Durga đã về tới Việt Nam ngày 18-6, hiện đang được lưu giữ, bảo quản tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia, phục vụ việc nghiên cứu, xây dựng kế hoạch trưng bày, giới thiệu và phát huy giá trị cổ vật.

Hành trình đưa Nữ thần Durga về nước

Về hành trình đưa bảo vật này về nước, Cục Di sản văn hóa cho biết tháng 8-2023, Đại sứ quán Việt Nam tại Anh thông tin cho Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc Bộ Tư pháp và Bộ An ninh Nội địa Mỹ phối hợp với Cảnh sát Đô thành London tịch thu tượng đồng Nữ thần Durga bốn tay có nguồn gốc Việt Nam từ một vụ điều tra buôn bán cổ vật bất hợp pháp và đề xuất khả năng trao trả cổ vật này về Việt Nam.

Ngay sau khi nhận được thông tin, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chỉ đạo các đơn vị chức năng nghiên cứu, đối sánh tư liệu và xác định tượng đồng Nữ thần Durga mang đặc trưng tiêu biểu của nghệ thuật tạo hình, điêu khắc Champa giai đoạn sớm (thế kỷ VII), có mối giao lưu, ảnh hưởng từ nghệ thuật điêu khắc của Văn hoá Óc Eo giai đoạn muộn.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có công văn gửi Đại sứ quán Việt Nam tại Vương quốc Anh về việc xác nhận tượng đồng Nữ thần Durga là của Việt Nam và ủy quyền Đại sứ quán thay mặt Bộ tiếp nhận cổ vật từ đại diện Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ và Cảnh sát Đô thành London.

Tượng đồng Nữ thần Durga được đoàn công tác của Việt Nam làm thủ tục đưa về nước - Ảnh: Cục Di sản văn hóa

Tháng 1-2024, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã cử đoàn công tác thực hiện nhiệm vụ đánh giá thực trạng, chuẩn bị thủ tục bàn giao và đóng gói cổ vật tượng đồng nữ thần Durga từ Anh về Việt Nam.

Đoàn đã xác định sơ bộ tính xác thực của cổ vật, thu thập tư liệu, tài liệu và toàn bộ hồ sơ pháp lý, hồ sơ khoa học liên quan đến tượng đồng để làm cơ sở cho việc nghiên cứu, phát huy giá trị của cổ vật, đồng thời ký kết với đơn vị vận chuyển tượng đồng Nữ thần Durga từ Anh về Việt Nam bảo đảm an ninh, an toàn.

Tháng 2-2024, Hội đồng Nghệ thuật Vương quốc Anh - cơ quan cấp phép xuất khẩu cổ vật của Vương quốc Anh đã cấp phép cho Bảo tàng Lịch sử quốc gia Việt Nam, xuất khẩu Tượng đồng Nữ thần Durga ra khỏi Anh và đưa về Việt Nam.

Đồng thời Hội đồng Nghệ thuật Vương quốc Anh cũng đã thẩm định, đề xuất giá trị tượng trưng của Tượng đồng Nữ thần Durga là 14.184.397 bảng Anh.

Việc định giá này chỉ nhằm mục đích xác định giá trị phục vụ các thủ tục cấp phép xuất khẩu cổ vật và thủ tục hải quan của Anh, phía Việt Nam không chi trả bất kỳ chi phí nào, ngoài chi phí vận chuyển, liên quan đến việc tiếp nhận Tượng đồng theo thỏa thuận với công ty vận chuyển cổ vật.

Tượng đồng Nữ thần Durga là cổ vật quý của Việt Nam - Ảnh: Cục Di sản văn hóa

Tượng đồng Nữ thần Durga có giá trị thế nào?

Theo Cục Di sản văn hóa, tượng đồng Nữ thần Durga bốn tay là pho tượng cổ, có nguồn gốc Việt Nam, với thể khối lớn (dài 191cm, nặng 101kg), thể hiện hình tượng Nữ thần Durga của Hindu giáo.

Tượng được tạo tác với khuôn mặt hình trái xoan, hai mắt nhắm hờ, sống mũi cao, miệng mím, cằm tròn, ngực nở căng tròn, eo thắt, hông nở, có 4 tay, chân thon, thân dưới quấn sarong dài tới cổ chân, bụng thắt dây buộc tạo hình hoa.

Đây là một hiện vật quý, hiếm và càng đặc biệt hơn lại là tượng Nữ thần Durga được đúc bằng đồng, có thể khối lớn, niên đại sớm và hiện trạng còn tương đối hoàn chỉnh.

Tượng đồng Nữ thần Durga có giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật, là tư liệu hiện vật phản ánh đời sống văn hóa, tôn giáo, tín ngưỡng trong lịch sử của cư dân Champa - một bộ phận quan trọng, cấu thành nên sự đa dạng và thống nhất trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Việc tiếp nhận cổ vật tượng đồng Nữ thần Durga về Việt Nam đã kịp thời bổ sung và xây dựng các sưu tập hoàn chỉnh để giới thiệu về tính đa dạng và thống nhất của lịch sử, văn hoá Việt Nam.