Quy định mới thúc đẩy người di cư tìm đường hợp pháp đến Mỹ

Người di cư từ Matamoros, Mexico sang Mỹ sau khi được cấp phép. Ảnh: AFP

Gustavo Rodriguez - người đã trốn khỏi Venezuela sau khi đào ngũ - là một trong số những người coi các kênh chính thức là cơ hội tốt nhất để được phép ở lại trên đất Mỹ.

"Tôi muốn nhập cảnh một cách hợp pháp" - Rodriguez nói với AFP tại Matamoros, một trong những thành phố dọc biên giới của Mexico, nơi tập trung hàng nghìn người di cư chạy trốn đói nghèo, tội ác hoặc ngược đãi.

Các đối thủ cánh hữu của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã dự đoán một cuộc đổ xô qua biên giới sau khi các hạn chế trong thời kỳ đại dịch - vốn cho phép trục xuất ngay lập tức - kết thúc vào nửa đêm 11.5.

Tuy nhiên, đến ngày 14.5 chưa thấy gia tăng lượng người qua biên giới, mặc dù hàng nghìn người di cư đã cố gắng vào Mỹ trong những ngày trước khi thay đổi quy định. Nguyên nhân là vì bất kỳ ai vượt biên trái phép hiện phải đối mặt với lệnh cấm 5 năm xin nhập cảnh hợp pháp cũng như có thể bị buộc tội hình sự.

Những người xin tị nạn phải sắp xếp một cuộc hẹn phỏng vấn thông qua một ứng dụng điện thoại có tên CBP One hoặc các trung tâm tiếp nhận hồ sơ tị nạn mà Mỹ sẽ thiết lập ở Colombia, Guatemala và các quốc gia khác.

Nhưng những người di cư nói rằng việc sử dụng ứng dụng này giống như một trò may rủi, bất chấp lời hứa của Washington sẽ tăng số lượng cuộc hẹn mỗi ngày lên 1.000.

Jose Manuel Tovar là một trong những người may mắn - sau bốn tháng cố gắng, cuối cùng anh cũng có được một cuộc hẹn.

"Tôi đã khóc. Gia đình tôi, tất cả đồng nghiệp của tôi đều khóc vì sung sướng" - người đàn ông Venezuela nói với AFP.

Sự thay đổi chính sách đã gây tranh cãi. Những người ủng hộ ông Biden ở cánh tả nói rằng các quy tắc mới quá nghiêm ngặt, trong khi những người phản đối ở cánh hữu cáo buộc tổng thống đang "mở cửa biên giới".

Ngày 12.5, Mexico cho biết số lượng người di cư đến Mỹ qua lãnh thổ nước này đang giảm và tình hình ở biên giới đã ổn định.

Ngoại trưởng Mexico Marcelo Ebrard phát biểu với báo giới: "Hôm nay, lượng người di cư giảm. Chúng tôi không có các cuộc đối đầu hay tình huống bạo lực ở biên giới".

Khoảng 26.500 người di cư được ước tính đang chờ đợi ở các thành phố chính của Mexico dọc biên giới.

Cơ quan nhập cư quốc gia yêu cầu các văn phòng ngừng cấp giấy tờ cho phép người di cư quá cảnh qua Mexico.

Guatemala cho biết đang chuẩn bị cho một tình huống nhân đạo nghiêm trọng ở nước này vì sẽ phải cung cấp nơi trú ẩn cho những người di cư quá cảnh xin tị nạn ở Mỹ.

Erika Guevara Rosas, giám đốc khu vực châu Mỹ của tổ chức nhân quyền Tổ chức Ân xá Quốc tế, cho biết chính phủ Mỹ không sẵn sàng chịu trách nhiệm về sự hỗn loạn mà các chính sách của họ đã tạo ra.

Các kênh hợp pháp dành cho người di cư cũng bao gồm các chương trình đoàn tụ gia đình và giấy phép nhân đạo cho người Venezuela, Haiti, Nicaragua và Cuba.

Tuy nhiên, trong bất kỳ trường hợp nào, người di cư phải xử lý yêu cầu của họ trước khi đến điểm nhập cảnh. Có một vài trường hợp ngoại lệ, chẳng hạn như bị từ chối tị nạn ở một quốc gia quá cảnh, không thể sử dụng ứng dụng CBP One hoặc trong trường hợp trẻ em không có người đi kèm.

Các nhà vận động nhân quyền lo ngại là tình hình này sẽ bị những kẻ buôn người lợi dụng. Chúng đã biến di cư bất hợp pháp thành một ngành kinh doanh trị giá hàng triệu USD.

David Miliband, chủ tịch Ủy ban Cứu hộ Quốc tế (IRC), cho biết: “Một số giải pháp tàn nhẫn nhất tạo ra sự rối loạn và tiếp thêm sức mạnh cho những kẻ buôn người. IRC tin chắc rằng có một cách thiết thực, an toàn và có trật tự để vượt qua tình hình hiện tại, dựa trên kinh nghiệm quốc tế".

Bất chấp những sự ngăn cản cứng rắn, người Venezuela được cho là sẽ không dừng hành trình đến biên giới Mỹ - Mexico.

Randy Vargas, một người Venezuela nói với AFP tại Ciudad Juarez, phía nam El Paso, Texas: “Chúng tôi đang nói về hàng nghìn người Venezuela đang ở biên giới và hàng nghìn người khác đang đến. Họ sẽ làm gì với những người này?... Những người di cư sẽ không bao giờ bị chặn lại”.