Bài học từ thảm họa: Xây nhà cho động đất

Chúng ta không thể ngăn chặn động đất, nhưng các kỹ sư và kiến ​​trúc sư đều có nguyên tắc thiết kế công trình để có thể giữ an toàn cho người dân.

Những công trình chống chịu động đất nổi bật trên thế giới - Ảnh: VOLUNTARY ARCHITECTS' NETWORK

Nhà là một nơi để sinh sống. Tuy nhiên, khi một trận động đất xảy ra, nó có thể gây chết người. Không phải trận động đất giết người, mà con người chết từ chính những ngôi nhà bị sụp đổ.

Gần 13 triệu công trình xây dựng trái phép ở Thổ Nhĩ Kỳ!

Các trận động đất mạnh làm rung chuyển miền đông nam Thổ Nhĩ Kỳ và miền bắc Syria vào ngày 6-2, biến toàn bộ đường phố và các khối nhà trong thành phố thành đống đổ nát.

Đây là những khối nhà hiện đại được xây dựng bằng bê tông cốt thép, giống hầu hết các tòa nhà của chúng ta ngày nay.

Tại sao họ có thể thất bại nặng nề như vậy?

Tiến sĩ Yasemin Didem Aktas, kỹ sư kết cấu, sinh ra ở thủ đô Ankara, Thổ Nhĩ Kỳ, chuyên về cấu trúc địa chấn, giảng dạy tại Đại học London (UCL), Anh, cho biết: “Sau trận động đất năm 1999 tập trung ở İzmit, chúng tôi đã chứng kiến đống đổ nát của những tòa nhà đã sụp đổ. Có mảng bê tông chúng tôi có thể nghiền nát trong tay. Đó là gian lận trong xây dựng".

Theo Bộ Môi trường và Đô thị hóa Thổ Nhĩ Kỳ, năm 2018, hơn 50% tòa nhà trong nước, với gần 13 triệu công trình đã xây dựng trái phép.

Tuy nhiên, theo tờ Financial Times, năm 2018 Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đã đưa ra một lệnh ân xá, trong đó chủ sở hữu các tòa nhà xây dựng sau năm 1999 có thể đóng phạt để hợp pháp hóa chúng.

Một tòa nhà ở khu Iskenderun, Thổ Nhĩ Kỳ sụp đổ như bánh crêpes trong trận động đất ngày 10-2 - Ảnh: KYODO NEWS

Nỗi lo không riêng với Thổ Nhĩ Kỳ, Syria

Một bản đồ cho thấy nơi hợp lưu của mật độ dân số và các khu vực hoạt động địa chấn mạnh thực sự đáng lo ngại.

Các điểm đáng báo động trên thế giới nằm trải dài từ khắp miền bắc Ấn Độ, Malaysia, Indonesia, Nhật Bản đến dọc bờ biển phía tây của Bắc, Trung và Nam Mỹ thành một đường dày đặc, gần như không đứt đoạn.

Trong đó, ước tính cứ sau 22 năm, đoạn đứt gãy San Andreas ở trung tâm bang California, Mỹ sẽ hứng chịu một trận động đất có cường độ từ 6 độ trở lên.

Ngược dòng thời gian, trận động đất năm 1906 ở San Francisco đo được 7,8 độ cũng đã phá hủy thành phố này.

Ở các quốc gia có quy tắc xây dựng chặt chẽ, bao gồm các thành phố ở Christchurch, New Zealand và Tohoku, Nhật Bản năm 2011, đã chứng minh không thể đổ lỗi sự tàn phá hoàn toàn do quy định kém, tham nhũng hoặc xây dựng kém chất lượng ở một số nền kinh tế đang phát triển.

Vấn đề chính ở chỗ có đủ "nhân tài, vật lực" để đáp ứng các kỹ thuật chống động đất trong xây dựng hay không?

Các kiến trúc sư, nhà xây dựng ở Nhật đều đặt yếu tố chống động đất lên hàng đầu khi xây nhà - Ảnh: FINANCIAL TIMES

Ký ức xưa nhắc nhớ Nhật Bản

Vẫn bị ám ảnh bởi ký ức trận động đất Kantō năm 1923 - trận động đất lớn san phẳng các tòa nhà bằng gỗ truyền thống của Tokyo và Yokohama lịch sử, cướp đi sinh mạng 140.000 người, các kỹ sư và nhà xây dựng Nhật Bản vẫn tiếp tục đổi mới.

Các kiến trúc sư và nhà xây dựng nổi tiếng của Nhật đều đặt tiêu chuẩn chống động đất làm vấn đề đầu tiên khi thiết kế và xây dựng.

Các vụ địa chấn gần đây ở Kobe, Hà Bắc và một thành phố ở Mexico đã chứng minh không phải các tòa nhà chọc trời, mà chính các khu chung cư hạng trung đang trở thành loại nhà dễ bị tổn thương và nguy hiểm nhất khi động đất xảy ra.

Có một sự thật phũ phàng là hầu hết các công trình xây dựng khu dân cư trên thế giới hoàn toàn không được quản lý, hoặc nếu có thì hiệu quả của nó cũng bị xói mòn do tham nhũng và bỏ bê.

Vì thế thật khó để chấp nhận mỗi trận động đất lại kéo theo thảm kịch nhân loại kéo dài. Và xây nhà cho động đất đã, đang và vẫn luôn là mục tiêu tất cả quốc gia trên Trái đất cùng hướng tới.