'Bài báo quốc tế có tên tác giả Việt bị gỡ liên quan đến bản quyền'

Đại học Kinh tế TP HCM (UEH) cho biết việc GS.TS Võ Xuân Vinh liên quan đến bài báo khoa học trên Tạp chí thuộc Nhà xuất bản Springer bị gỡ bỏ do liên quan đến quyền tác giả.

Chiều 10/5, UEH phát thông cáo về bài báo khoa học "Trade openness and CO2 emanations: a heterogeneous analysis on the developing eight (D8) countries" trên Tạp chí Environmental Science and Pollution Research thuộc Nhà xuất bản Springer bị gỡ. Trong số tác giả của bài báo có GS.TS Võ Xuân Vinh (tác giả thứ 5), hiện là Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh doanh, Đại học Kinh tế TP HCM, từng là thành viên Hội đồng khoa học ngành kinh tế của Quỹ Nafosted giai đoạn 2016-2021.

Theo đó, bài báo của nhóm nghiên cứu xuất bản trực tuyến ngày 13/4/2021 và tạp chí khoa học này và gỡ hôm 14/3. Lý do bài báo chứa một số cụm từ bị xuyên tạc (tortured phrases), bao gồm cả trong tiêu đề. Đây là bài báo được bình duyệt bởi biên tập viên khách mời được tạp chí tổng điều tra, rà soát.

Đại học Kinh tế TP HCM cho biết nhà trường đã xử lý vụ việc với GS Vinh vào ngày 27/3. Theo bản tường trình, ngay sau khi phát hiện bị lạm danh, ông Vinh chủ động liên hệ Tổng biên tập tạp chí từ ngày 15/2, tức một tháng trước khi bài báo bị gỡ bỏ. Trong nội dung thư gửi, ông Vinh khẳng định không liên quan đến bài báo, quy trình nộp bài báo, không đồng ý và không cho phép việc tên mình ở mục tác giả của bài báo. Ông Vinh đề nghị tạp chí xóa tên mình ra khỏi bài báo.

Đến ngày 21/3, ông Vinh nhận được email hồi đáp từ tổng biên tập tạp chí cho biết tác giả Mohammed Musah đã gửi thư cho Tổng biên tập xác nhận về việc tự ý đưa tên GS Võ Xuân Vinh vào bài báo mà không có sự đồng thuận từ phía ông Vinh. Tạp chí cũng xin lỗi về sự việc này, đồng thời chuyển tiếp thư này đến bộ phận Liêm chính học thuật của Nhà xuất bản để xử lý các bước tiếp theo.

Giải trình thêm với nhà trường, trong số tác giả của bài báo này, ông Vinh đã từng làm việc với tác giả thứ nhất Mohammed Musah và tác giả thứ hai Yusheng Kong trong một dự án Nature Fund về phát triển bền vững. Hai tác giả này ở Đại học Giang Tô, một đại học lớn tại Trung Quốc.

GS.TS Võ Xuân Vinh. Ảnh: FBNV

Đại học Kinh tế TP HCM cho biết "bài báo bị rút liên quan đến quy trình xử lý của biên tập viên khách mời và hoạt động bình duyệt của tạp chí". Cá nhân GS Vinh không nhận tài trợ/thưởng từ nhà trường cho bài báo này. Ông Vinh cũng đã đưa được các minh chứng về việc bị lạm danh. "Đây là trường hợp rút bài báo nghiên cứu có liên quan đến quyền tác giả", thông cáo nêu.

Phía nhà trường đề nghị GS Vinh rút kinh nghiệm trong hoạt động hợp tác công bố quốc tế của cá nhân. Với vai trò Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh doanh, ông Vinh cần có chính sách quản lý và cơ chế kiểm soát chặt chẽ mạng lưới các chuyên gia nghiên cứu cộng tác rộng khắp của đơn vị trên cơ sở bộ quy tắc của Hội đồng liêm chính học thuật để tránh xảy ra vụ việc tương tự.

Nhà xuất bản Springer thông báo về việc rút bài báo đối với nhóm tác giả. Ảnh chụp màn hình

Theo cổng thông tin tra cứu SpringerLink (thuộc nhà xuất bản Springer-Nature), tạp chí Environmental Science and Pollution Research bài báo bị gỡ do kết quả điều tra cho thấy bài báo này nằm trong một nhóm bài có một số điều đáng lo ngại, bao gồm quy trình bình duyệt bị lũng đoạn; do trích dẫn các tài liệu tham khảo không phù hợp hoặc không liên quan; chứa nhiều cụm từ không chuẩn hoặc không nằm trong phạm vi của tạp chí. Dựa theo kết quả điều tra, nhà xuất bản và tạp chí không còn tin tưởng vào các kết quả và kết luận của bài báo.

Theo Quyết định số 224, năm 2017 của Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ Quốc gia (Nafosted), nhà xuất bản Springer thuộc danh mục tạp chí quốc tế có uy tín.

Như Quỳnh - Hà An