Ví tiền hộ gia đình mỏng dần giữa vòng xoáy chi phí

Trong khi thu nhập không tăng, nhiều hộ gia đình ở TP HCM vẫn phải chi trả thêm hàng triệu đồng mỗi tháng vì giá điện, nước, thực phẩm và dịch vụ liên tục leo thang.

Buổi tối đầu tháng 8, chị Nguyễn Thị Hạnh ở đường Phan Đăng Lưu, phường Đức Nhuận, ngồi cộng lại những tờ hóa đơn và thở dài. Chị cho biết gia đình có năm người, tháng 7 phải trả gần 4 triệu đồng tiền điện - cao hơn cùng kỳ năm ngoái khoảng một triệu, dù cả nhà đã hạn chế bật điều hòa. Cộng thêm học phí hè của hai con, chi tiêu tháng ấy của gia đình chị đội thêm gần 5 triệu đồng.

"Tôi có cảm giác càng cố gắng tiết kiệm, khoản chi lại càng phình ra", chị Hạnh bộc bạch.

Câu chuyện của chị Hạnh không phải cá biệt. Chị Mai - nhân viên một công ty truyền thông tại phường Sài Gòn, cho hay dù đã bớt ăn ngoài và chỉ mua hàng khuyến mãi, hóa đơn sinh hoạt của gia đình vẫn vọt lên 20 triệu đồng mỗi tháng, cao hơn cùng kỳ năm ngoái vài triệu đồng.

Chị Mai nhẩm tính, loại gạo thơm quen thuộc từng ở mức 15.000 đồng một kg, nay phổ biến 19.000-25.000 đồng. Thu nhập của chị ba năm không đổi nhưng khoản tích lũy đã giảm một nửa. "Nếu phát sinh chi phí y tế hay sự cố bất ngờ, tôi sẽ không còn đồng nào để tiết kiệm", chị Mai lo lắng.

Những nỗi lo tương tự đang xuất hiện trong nhiều hộ gia đình. Sáu tháng qua, giá điện bán lẻ bình quân đã hai lần điều chỉnh, hiện ở mức 2.050 đồng một kWh, tăng 4,5% so với cuối năm ngoái. Giá nước sinh hoạt tại TP HCM từ đầu năm cũng tăng thêm 400-600 đồng mỗi m3...

Những hộ thu nhập cao cũng không nằm ngoài áp lực tăng giá. Gia đình chị Minh, giám đốc đối ngoại một công ty thực phẩm ở phường Phú Thuận, từng chi trung bình 81 triệu đồng mỗi tháng, nay con số đó đã thành 116 triệu đồng. "Học phí của ba con tăng thêm 10%, tiền điện nước và lương thực leo thang dù mức tiêu dùng ít hơn, thậm chí khoản chi cho spa cũng tăng giá vì phải xuất VAT 8%", chị nói.

Giá cả tăng cũng khiến tiểu thương tại các chợ truyền thống và hàng quán gặp khó. Chị Hằng - bán cá ở chợ Xóm Mới, phường An Hội Đông - cho biết phải giảm một nửa lượng hàng nhập vì giá cá biển tăng 20-30% từ đầu năm, trong khi khách ngày càng thưa.

Bà Sáu, bán bún bò ở phường An Hội Tây hơn hai thập kỷ, cho hay tiền điện tháng 7 ngốn tới 2,5 triệu đồng, cao hơn 40% so với trước, cộng thêm thịt bò, rau củ đều tăng giá. Bà buộc phải nâng giá tô bún bò từ 45.000 lên 50.000 đồng, nhưng khách lại dè dặt hơn.

Trong bối cảnh giá cả tăng cao, nhiều doanh nghiệp cho biết phải liên tục tung khuyến mãi để kích cầu. Công ty cổ phần Việt Nam Kỹ nghệ Súc sản (Vissan) có các chương trình "mua 1 tặng 1", "mua 2 tặng 1". "Chúng tôi phải rà soát từng khoản điện nước, thậm chí điều chỉnh giờ bật điều hòa để tiết kiệm chi phí, tìm cách hạ giá thành", ông Phan Văn Dũng, Phó tổng giám đốc Vissan nói.

Khách mua hàng tại siêu thị ở TP HCM. Ảnh: Thi Hà

Theo Cục Thống kê, chỉ số giá tiêu dùng tháng 7 tăng 3,19% so với cùng kỳ, bình quân bảy tháng tăng 3,26%. Thực phẩm, ăn uống ngoài gia đình, điện và nước là những nhóm góp phần chính.

Chia sẻ với VnExpress, một chuyên gia tài chính cá nhân tại TP HCM, nhận định áp lực chi tiêu còn đến từ giá xăng dầu và vận chuyển, khiến chuỗi cung ứng đồng loạt đội chi phí. "Từ y tế đến giáo dục đều tăng giá, tạo vòng xoáy chi phí chưa có dấu hiệu hạ nhiệt", ông nói.

Chuyên gia này khuyến nghị các hộ gia đình lập kế hoạch chi tiêu sát thực tế hơn, chỉ ưu tiên những khoản thiết yếu, hạn chế vay nợ tiêu dùng và tận dụng hàng khuyến mãi, hàng nội địa để tiết kiệm. Tuy nhiên, theo ông, các giải pháp cá nhân chỉ giúp phần nào, bởi gốc rễ vẫn nằm ở chính sách bình ổn giá các mặt hàng trụ cột như điện, xăng dầu và lương thực.

Trong bối cảnh từ hộ gia đình đến tiểu thương, doanh nghiệp đều phải co kéo từng đồng, theo ông, Nhà nước cần có biện pháp kịp thời để hạ nhiệt giá cả không chỉ giúp giảm gánh nặng hiện tại, mà còn giữ cho sức mua xã hội không suy yếu quá nhanh.

Theo kết luận cuộc họp Ban chỉ đạo ngày 4/9, Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc cho biết trong 7 tháng đầu năm, kinh tế thế giới tiếp tục chịu tác động đồng thời từ các yếu tố biến động nhanh, phức tạp về địa chính trị, kinh tế, xã hội chi phối. Giá các mặt hàng chiến lược trên thị trường thế giới biến động đan xen trong đó giá kim loại quý tăng mạnh đặc biệt là giá vàng. Trong nước, mặt bằng giá cả thị trường cơ bản biến động theo quy luật. So với cùng kỳ năm trước, CPI 7 tháng đầu năm tăng 3,26%. Đây là mức phù hợp hỗ trợ cho tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh các nguồn lực được tập trung đẩy mạnh để đạt tăng trưởng kinh tế ở mức cao nhất.

Phó thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tập trung giám sát chặt chẽ biến động giá cả thị trường, đặc biệt là nhóm hàng tiêu dùng thiết yếu và nguyên liệu đầu vào sản xuất. Việc điều tiết cung cầu cần được thực hiện chủ động, linh hoạt để không xảy ra tình trạng thiếu hàng, sốt giá, ảnh hưởng đến đời sống người dân và hoạt động sản xuất.

Ông cũng nhấn mạnh phải tăng cường kiểm tra việc kê khai, niêm yết, công khai giá; xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Chính sách tài khóa, tiền tệ và các công cụ quản lý giá cần được phối hợp chặt chẽ để kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô. Trong tháng 10, các bộ ngành phải hoàn thành phương án điều hành giá năm 2026, bảo đảm việc điều chỉnh giá bám sát thị trường, đúng lộ trình và không gây xáo trộn lớn đến mặt bằng giá.

Số liệu Cục Thống kê cho thấy, 6 tháng đầu năm, GDP tăng 7,52%, mức cao nhất so với cùng kỳ trong giai đoạn 2011-2025.

Thi Hà