Ấn Độ 'đi trên dây' với lựa chọn mua dầu Nga và Mỹ

Ấn Độ khó từ chối lời mời bán năng lượng của ông Putin, nhưng cũng cần tránh ảnh hưởng đàm phán thương mại với Mỹ nếu mua nhiều dầu Nga.

Hôm 5/12, Tổng thống Nga Vladimir Putin bày tỏ mong muốn đảm bảo "nguồn cung cấp nhiên liệu không bị gián đoạn" với Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, nhân chuyến thăm chính thức kéo dài 2 ngày.

Thông điệp này nối tiếp bình luận của ông Putin trong cuộc phỏng vấn với đài truyền hình India Today phát sóng một ngày trước đó. Tổng thống Nga phản đối việc Mỹ gây áp lực buộc Ấn Độ không mua nhiên liệu của nước này.

"Nếu Mỹ có quyền mua nhiên liệu (hạt nhân) của chúng tôi, tại sao Ấn Độ lại không được hưởng đặc quyền tương tự?", ông Putin nói và cho biết sẵn sàng thảo luận vấn đề này với Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Theo Reuters, Ấn Độ đang phải "đi trên dây" vì có quan hệ chặt chẽ với Mỹ, đồng thời phụ thuộc vào Nga về nhiên liệu và tiếp cận thiết bị quân sự.

The Guardian cho rằng nền kinh tế Nam Á ở thế khó cân bằng, khi vừa tìm cách duy trì quan hệ quốc phòng và chính trị lâu đời với Nga, vừa tránh làm Washington nổi giận và phá hỏng thỏa thuận thương mại sắp hình thành.

Tổng thống Nga Vladimir Putin (trái) và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi sau cuộc hội đàm tại Nhà Hyderabad ở New Delhi, ngày 5/12. Ảnh: AFP

Thực tế, sau lời đề nghị, Ấn Độ tỏ ra thận trọng. Khi được hỏi về tương lai thương mại năng lượng hai nước, Ngoại trưởng Ấn Độ Vikram Misri cho biết các công ty nước này ra quyết định dựa trên "động lực thị trường thay đổi" và "những vấn đề thương mại mà họ phải đối mặt khi tìm nguồn cung", ám chỉ áp lực từ các lệnh trừng phạt và giá cả.

Chính phủ ông Modi không có hướng dẫn chính thức nào về dầu Nga. Các công ty lọc dầu nhà nước như Mangalore Refinery, Petrochemicals và HPCL-Mittal Energy đã ngừng mua dầu từ Moskva. Trong khi đó, Indian Oil Corp và Bharat Petroleum Corp mua hạn chế cho đơn hàng tháng 1/2026 từ các nguồn không bị Mỹ trừng phạt.

Kể từ khi xung đột Ukraine nổ ra, Ấn Độ là nước mua dầu thô lớn thứ hai của Nga sau Trung Quốc, nhờ chiết khấu cao. Nước này mua gần mức kỷ lục 2,1 triệu thùng dầu Nga mỗi ngày vào tháng 6, tương đương 45% tổng lượng nhập khẩu.

Hoạt động này khiến Tổng thống Mỹ Donald Trump không hài lòng. Hồi tháng 8, ông áp thuế quan 25% lên hàng Ấn Độ vì nước này mua dầu Nga. Đến tháng 10, hai công ty dầu mỏ lớn nhất của Nga là Rosneft và Lukoil bị Mỹ trừng phạt, thời điểm Ấn Độ đang tiêu thụ 38% lượng dầu thô xuất khẩu của nước này.

Trước các áp lực của Mỹ, thương nhân và chuyên gia dự báo dòng dầu thô từ Nga sang Ấn Độ sẽ thu hẹp, đạt khoảng 1-1,2 triệu thùng mỗi ngày tháng này và chỉ còn 600.000 thùng mỗi ngày vào tháng 1/2026, thấp nhất kể từ 2022.

Tháng trước, New Delhi cũng công bố một "thỏa thuận lịch sử" với Washington. Trong đó, các công ty dầu khí quốc doanh nước này ký thỏa thuận có thời hạn một năm nhập khẩu khoảng 2,2 triệu tấn khí hóa lỏng mỗi năm từ Mỹ. Phó Đại diện Thương mại Mỹ Rick Switzer dự kiến đến Ấn Độ vào 8/12.

Để tạm thay thế dầu Nga, các nhà máy lọc dầu Ấn Độ phải chuyển sang nguồn cung Trung Đông giá cao hơn. Họ cũng tăng mua từ Mỹ để giữ thiện chí với ông Trump, thậm chí tìm đến Guyana và Brazil nhằm bù đắp thiếu hụt.

Dù vậy, các chuyên gia dự báo việc quốc gia Nam Á giảm nhập dầu Nga chỉ ngắn hạn, theo CNBC. Theo đó, sản lượng từ Nga có thể phục hồi khi các nhà cung cấp không bị trừng phạt bắt đầu chen được vào thị trường cung cấp cho Ấn Độ và một lượng lớn các trung gian thương mại mới xuất hiện.

Những tuần gần đây, nhiều cái tên mới như Eastimplex Stream FZE, Grewale Hub FZE và Tyndale Solutions FZE xuất hiện trong các báo cáo cảng biển, với tư cách là những đơn vị vận chuyển dầu Nga vào Vadinar, Ấn Độ.

"Các nhà máy lọc dầu Ấn Độ cũng có thể dần tìm cách chuyển sang giao dịch với các thực thể Nga không bị trừng phạt, thậm chí sử dụng đội tàu 'bóng tối'... để cân bằng giữa yếu tố địa chính trị và kinh tế", chuyên gia Bineet Banka của Nomura nhận định.

Ngoài ra, khi thỏa thuận thương mại giữa New Delhi và Washington càng mất thời gian ký chính thức, nền kinh tế Nam Á có thêm thời gian và cơ sở để đặt câu hỏi về chi phí tài chính, chính trị của việc cắt giảm dầu giá rẻ từ Moskva.

"Thỏa thuận càng kéo dài, các đối tác càng dễ tìm cách tạo kênh mới để đưa dòng dầu 'né' trừng phạt vào Ấn Độ một cách hợp pháp", bà June Goh, chuyên gia thị trường dầu tại Sparta Commodities, nhận định.

Phiên An (theo Reuters, The Guardian, CNBC)