Ukraine có thể phạm sai lầm khi trông chờ vào tiêm kích F-16

Việc trông chờ vào tiêm kích F-16 để ứng phó Nga có thể là sai lầm chiến lược của Ukraine, khi phần lớn phi công vẫn xa lạ với khí tài này.

Giới chức Ukraine tuần trước cho biết một số phi công nước này đã hoàn thành khóa huấn luyện lái tiêm kích F-16 ở nước ngoài, nhằm chuẩn bị trước khi Kiev tiếp nhận mẫu chiến đấu cơ hiện đại từ Đan Mạch, Hà Lan, Na Uy và Bỉ.

Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen ngày 13/5 cho biết Ukraine dự kiến tiếp nhận lô F-16 đầu tiên từ Copenhagen trong tháng sau. Bà sau đó một ngày đính chính rằng Đan Mạch sẽ chuyển giao tiêm kích F-16 cho Kiev trong "vài tháng tới".

Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng khung thời gian này là quá muộn, đồng thời cảnh báo Ukraine có thể mắc "sai lầm chiến lược" khi trông chờ vào mẫu tiêm kích phương Tây xa lạ như F-16 để chống lại không quân Nga.

Hai tiêm kích F-16 Mỹ bay qua bờ biển phía nam Hàn Quốc hôm 2/4. Ảnh: Không quân Mỹ

William Reno, giáo sư đứng đầu ban khoa học chính trị tại đại học Northwestern ở Mỹ, cho rằng tiêm kích F-16 sẽ khó có thể tới tay Ukraine vào "thời điểm tối ưu", tương tự việc Kiev chỉ bắt đầu tiếp nhận xe tăng phương Tây sau khi đã hoàn thành chiến dịch phản công chớp nhoáng ở tỉnh Kharkov và Kherson mùa thu năm 2022.

Trong chiến dịch phản công này, Ukraine đã duy trì đà tiến công "như chẻ tre", đẩy lùi lực lượng Nga ra khỏi loạt đô thị, nhưng cuối cùng phải dừng lại khi không có đủ xe tăng, thiết giáp hiện đại để tiến hành các mũi thọc sâu nhanh chóng hơn.

Mỹ và châu Âu khi đó mới đồng ý chuyển giao các loại xe tăng hiện đại cho Ukraine và mất nhiều tháng để huấn luyện binh sĩ nước này cách sử dụng. Trong thời gian lực lượng Ukraine chững lại, Nga đã xây dựng và củng cố phòng tuyến dày đặc, yếu tố quan trọng giúp đánh bại đợt phản công tiếp theo của Kiev vào mùa hè 2023.

Xe tăng, thiết giáp phương Tây lúc đó đã không thể vượt qua được bãi mìn, chiến hào, chướng ngại vật phức tạp của Nga, khiến Ukraine hứng chịu tổn thất nặng nề và phải lui về thế phòng ngự.

"Các hệ thống vũ khí của phương Tây có xu hướng đến sau thời điểm chúng có thể phát huy hiệu quả tốt nhất", Reno nói. "Xe tăng đã bỏ lỡ thời điểm tối ưu khi chỉ xuất hiện tại Ukraine vào năm 2023. Chúng lập tức phải đối mặt với các cuộc tấn công của drone, loại vũ khí có thể khai thác điểm yếu trên lớp giáp của xe tăng, nên bị hạn chế hiệu quả tác chiến".

Chuyên gia này cảnh báo tiêm kích F-16 cũng sẽ phải đối mặt với tình thế tương tự", khi Nga đã có nhiều thời gian nghiên cứu phương án ứng phó loại khí tài này.

"Việc mất nhiều thời gian để ra quyết định chuyển giao, huấn luyện và chính thức cung cấp F-16 cho Ukraine đã tạo điều kiện Nga điều chỉnh lưới phòng không nhằm vô hiệu hóa nó", Reno cho hay.

Ông tin rằng thay vì trông chờ vào F-16, Ukraine nên đề nghị phương Tây chuyển giao các mẫu phi cơ mà phi công nước này đã quen thuộc và có thể tiếp nhận trong thời gian ngắn hơn.

Reno gợi ý Ukraine nên đề nghị Taliban bán lại những chiến đấu cơ MiG thời Liên Xô mà họ thu được từ chính quyền tiền nhiệm tại Afghanistan. Thay vì phải chờ các mẫu máy bay đắt tiền, việc nhanh chóng tiếp nhận những tiêm kích đã quen thuộc và có chi phí thấp sẽ mang lại cho Ukraine "kết quả tốt hơn trên chiến trường".

Guy McCardle, biên tập viên của chuyên trang quân sự SOFREP, cũng có quan điểm tương tự. Chuyên gia này cho rằng dùng các tiêm kích dòng MiG để tăng cường "năng lực phòng thủ và các chiến dịch đang tiến hành" sẽ là chiến lược tốt hơn, do "vũ khí tốt nhất để hoàn thành nhiệm vụ là thứ đang có trong tay".

"Một chiếc MiG đang bay trên bầu trời có giá trị tương đương hai chiếc F-16 đang trên đường chuyển tới", McCardle nói. "F-16 là mẫu tiêm kích tốt và sẽ mang lại lợi ích cho Kiev về lâu dài. Nhưng nếu tôi là tướng Ukraine, tôi sẽ ưu tiên MiG hơn vì có thể triển khai chúng ngay lập tức và giúp lực lượng không quân nhanh chóng tăng cường năng lực".

Theo ông, phi công Ukraine đã quen với MiG nên không cần phải đào tạo lại như với F-16. Mẫu tiêm kích này cũng sẽ tích hợp dễ dàng hơn vào phi đội máy bay hiện tại của Kiev, cũng như với hệ thống hậu cần của nước này, vốn được xây dựng để phục vụ các dòng máy bay thời Liên Xô.

Ukraine hiện rất cần bổ sung năng lực chiến đấu trên mọi phương diện, trong đó có không quân, khi quân đội Nga đang đẩy mạnh tấn công theo nhiều hướng, mới nhất là ở tỉnh Kharkov.

Quân đội Ukraine ngày 15/5 thông báo binh sĩ nước này đã phải rút khỏi một số ngôi làng sát biên giới "để bảo toàn mạng sống và tránh tổn thất", thêm rằng hàng trăm nghìn dân thường đã phải đi sơ tán. Quân đội Nga thông báo đã kiểm soát 12 làng tại tỉnh Kharkov trong vòng một tuần qua, đồng thời tiến sâu vào phòng tuyến của Ukraine.

Vị trí Kharkov. Đồ họa: Telegraph

Phạm Giang (Theo Newsweek, AFP, AP)