Nữ cán bộ người H’Mông từng bị ép gả năm 15 tuổi và hành trình xóa nạn tảo hôn

Tiếp cận tri thức để thay đổi thủ tục lạc hậu

Tranh thủ những ngày nghỉ lễ 30.4 - 1.5, chị Lý Thị Cầu cùng nhiều chị em trong Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Túc Đán, huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái đến các bản làng xa xôi tuyên truyền vận động các gia đình về tác hại của tảo hôn và sinh con thứ 3 trở lên.

Túc Đán là xã vùng sâu, vùng xa còn nghèo khó với hơn 90% người dân tộc H’Mông sinh sống.

Trong trí nhớ của người phụ nữ sinh năm 1995, nơi đây chuyện con gái 12, 13 tuổi đi lấy chồng, phụ nữ 20 tuổi nhưng có đến 3 mặt con là điều không hiếm gặp.

Bản thân chị Lý Thị Cầu cũng là một trong những nạn nhân của hủ tục đó. Năm 15 tuổi, khi đang học cấp 2, chị được bố mẹ ép gả chồng vì sợ con gái ế.

Chị Lý Thị Cầu (ngoài cùng bên phải) chia sẻ về câu chuyện lấy chồng ở tuổi 15. Ảnh: Phan Kiên

Từ ngày về nhà chồng, cô gái H’Mông chỉ quanh quẩn ở nhà làm những công việc nội trợ, chăm lo cho các em nhỏ của chồng.

Trong một lần lên thị trấn, thấy các bạn cùng trang lứa trên tay cầm quyển sách, gương mặt tươi vui, Lý Thị Cầu khát khao được quay trở lại trường học.

Đến một ngày, trên đường đi làm nương về nhà, chị bất ngờ nhặt được một tờ thông báo tuyển sinh bổ túc THPT. Nung nấu ước mơ đã lâu, chị đã mạnh dạn xin gia đình và chồng cho mình tiếp tục được đi học, tiếp cận tri thức.

“Nhà nghèo không có tiền nên mỗi ngày đi học tôi phải gói cơm nắm mang đi để ăn trưa. Khi học về, tôi lại tranh thủ lên nương rẫy làm bù công việc”, chị Cầu kể lại quãng thời gian vất vả tìm con chữ.

Nhờ được các chính sách hỗ trợ của Nhà nước dành con em người dân tộc thiểu số ở vùng sâu vùng xa, sau khi tốt nghiệp cấp 3, chị Cầu quyết tâm thi Đại học và trúng tuyển Ngành quản lí văn hoá của Đại học Văn hóa Hà Nội.

Một buổi tuyên truyền về tác hại của tảo hôn tại các thôn bản của chị Lý Thị Cầu. Ảnh: Phan Kiên

Khi đó, Lý Thị Cầu là số ít người hiếm hoi, mà lại là phụ nữ trong cộng đồng người H’Mông trúng tuyển Đại học. Thấy mình may mắn khi được ăn học, chị càng thương phận phụ nữ vùng cao phải chịu nhiều bất công khi phải bỏ học dở chừng để cưới chồng, sinh con, cả đời chỉ quanh quẩn trong bản làng.

Nghĩ vậy, sau khi tốt nghiệp chị quyết định trở về mảnh đất Túc Đán nghèo khó làm cán bộ với hy vọng - sẽ chung tay đẩy lùi hủ tục, giúp chị em nơi đây có cuộc sống tốt hơn.

Với nhiệt huyết của mình, chị Lý Thị Cầu đã năng nổ tham gia mọi phong trào của xã và các đoàn thể. Sau đó, chị được giới thiệu vào vị trí Chủ tịch Liên hiệp Phụ nữ xã Túc Đán - nữ cán bộ trẻ nhất huyện Trạm Tấu thời điểm đó.

Mưa dầm thấm lâu

Hiểu tập tục, cộng thêm lòng kiên trì nhẫn nại, chị Lý Thị Cầu đã thành công vận động nhiều phụ nữ ở các độ tuổi tham gia Hội Liên hiệp Phụ nữ xã.

Khi có hội viên đông đảo, chị Lý Thị Cầu bắt đầu triển khai các mô hình “nói không với tảo hôn”, không hôn nhân cận huyết thống; "không sinh con thứ 3 trở lên”, “100% học sinh nữ trong độ tuổi ra lớp ở các cấp học được đi học đầy đủ”...

Chị Lý Thị Cầu (ngoài cùng bên phải) chia sẻ tác hại về hủ tục tảo hôn và sinh con thứ 3 trở lên. Ảnh: Phan Kiên

Theo chị Cầu, hủ tục tảo hôn đã ăn sâu trong tâm trí của đồng bào dân tộc H’Mông, vậy nên để xóa bỏ hoàn toàn là việc rất khó. Vậy nên chị chọn cách mưa dầm thấm lâu, hàng tuần lại khăn gói đi bản làng, trò chuyện, vận động bà con.

Hay mỗi khi có cơ hội, chị lại phối hợp tổ chức các chương trình, cuộc thi, tiểu phẩm có nội dung tuyên truyền nhằm xóa bỏ tình trạng tảo hôn.

Gắn bó 10 năm ở vị trí Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Túc Đán, chị Lý Thị Cầu được chị em tin tưởng. Ảnh: Phan Kiên

Lãnh đạo UBND xã Túc Đán chia sẻ, nhờ những nỗ lực của chị Lý Thị Cầu và Hội Liên hiệp Phụ nữ xã, số cặp tảo hôn từ hàng chục đã giảm còn trên đầu ngón tay.

Bên cạnh đó, chị Lý Thị Cầu còn tích cực giúp đỡ các hộ hội viên nghèo được vay vốn để chăn nuôi trâu bò, giúp nhiều gia đình thoát nghèo nhờ thực hiện mô hình nuôi dê…

Bà Hảng Thị Dông - Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Trạm Tấu cũng bày tỏ: “Có những việc rất khó làm ở cơ sở hội khác nhưng chị Lý Thị Cầu vẫn tìm ra cách triển khai để giúp chị em phụ nữ nhận ra giá trị của bản thân, khẳng định vị thế của mình với gia đình và xã hội”.