Nguy cơ Ukraine sụp đổ phòng tuyến

Cựu tư lệnh quân đội Anh nhận định Ukraine có "nguy cơ nghiêm trọng" sụp đổ phòng tuyến và hứng thất bại trước đà tiến trên nhiều hướng của Nga.

Đại tướng về hưu Richard Barrons, từng giữ chức lãnh đạo Bộ Tư lệnh Chiến lược quân đội Anh, cho rằng Ukraine sẽ đến lúc cảm thấy "không thể chiến thắng" trong năm nay. "Khi tới thời điểm đó, lý do nào để người Ukraine muốn chiến đấu và chết để bảo vệ những thứ mà họ không thể bảo vệ được", ông Barrons nói.

Ukraine vẫn chưa tới thời điểm như vậy, song quân đội nước này đang cạn kiệt nghiêm trọng đạn dược, binh sĩ và hệ thống phòng không. Cuộc phản công quy mô lớn năm ngoái của Ukraine đã thất bại trong mục tiêu đẩy lực lượng Nga khỏi những nơi họ kiểm soát.

Quân đội Nga đang chuẩn bị cho chiến dịch tiến công vào mùa hè. Ông Barrons nhận định hình thái của chiến dịch này khá rõ ràng. "Chúng ta đang thấy lực lượng Nga lấn lướt trên tiền tuyến, tận dụng lợi thế 5 chọi 1 về pháo binh, đạn dược và nhân lực dồi dào, đồng thời tăng cường dùng vũ khí mới", ông nói.

Binh sĩ Ukraine tại khu vực gần Bakhmut ngày 6/3. Ảnh: Reuters

Trong số vũ khí mới của Nga có bom lượn FAB các cỡ, vốn là bom thông thường từ thời Liên Xô được trang bị cánh dẫn đường và hệ thống định vị. Các mẫu bom FAB có thể nặng 250 kg đến 1,5 tấn đang hủy diệt hệ thống phòng tuyến của Ukraine.

"Vào lúc nào đó trong mùa hè, chúng ta sẽ chứng kiến đợt tấn công quy mô lớn của Nga nhằm đạt nhiều mục đích hơn là những cuộc tiến công nhỏ để chọc thủng phòng tuyến Ukraine", ông Barrons dự đoán. "Lực lượng Nga có thể đột phá và tràn vào những khu vực mà Ukraine không thể ngăn được họ".

Năm ngoái, Nga biết chính xác nơi Ukraine có khả năng phản công, trong đó có mũi từ Zaporizhzhia về phía nam tới bờ biển Azov. Họ đã lên kế hoạch phòng thủ phù hợp và ngăn chặn thành công bước tiến của Ukraine. Tình thế hiện nay hoàn toàn khác, khi Ukraine không thể đoán được Nga sẽ tấn công ở đâu tiếp theo.

"Một trong những thách thức mà Ukraine gặp phải là Nga có thể chọn nơi triển khai lực lượng", Jack Watling, chuyên gia về tác chiến trên bộ tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Hoàng gia Anh (RUSI), nhận định. "Chiến tuyến rất dài và Ukraine phải bảo vệ toàn bộ".

Tuy nhiên, do thiếu lực lượng, Ukraine không thể dàn quân ra khắp tiền tuyến. Ông Watling dự báo Ukraine sẽ mất thêm lãnh thổ trong đợt tiến công tới của Nga. "Câu hỏi đặt ra là bao nhiêu và đô thị nào sẽ bị ảnh hưởng", ông nói.

Bộ Tổng tham mưu quân đội Nga có thể chưa xác định đâu là hướng tiến quân chính. Các chuyên gia cho biết Kharkov, tỉnh đông bắc Ukraine, chắc chắn là một mục tiêu trọng yếu mà Nga nhắm tới.

Cục diện chiến sự Nga - Ukraine. Đồ họa: WP

Nga gần đây tập kích Kharkov mỗi ngày. Phòng không Ukraine tại Kharkov không đủ khả năng để ngăn chiến thuật tấn công phối hợp giữa máy bay không người lái (UAV), tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo nhằm vào đây.

"Theo tôi, chiến dịch tấn công năm nay của Nga sẽ nhằm vào mục tiêu ngoài vùng Donbass. Họ sẽ để mắt tới mục tiêu lớn thành phố Kharkov, thủ phủ tỉnh cùng tên, nằm cách biên giới khoảng 29 km", ông Barrons dự báo.

Ukraine vẫn có thể tồn tại nếu Kharkov thất thủ, song đây sẽ là đòn thảm khốc giáng vào tinh thần và nền kinh tế nước này, các chuyên gia Anh cảnh báo.

Giao tranh tại vùng Donbass, bao gồm tỉnh Donetsk và Lugansk, diễn ra từ năm 2014 khi phe ly khai thân Nga giành chính quyền tại đây. Nga tháng 10/2022 sáp nhập Lugansk, Donetsk cùng Zaporizhzhia và Kherson vào lãnh thổ.

Vùng Donbas là nơi phần lớn giao tranh trên bộ diễn ra trong 18 tháng qua. Điều gây tranh cãi nhất là Ukraine đã dồn nguồn lực lớn để cố thủ tại Bakhmut và Avdeevka, hai thành phố mà họ sau đó để rơi vào tay Nga. Việc thất thủ tại hai thành phố này khiến Ukraine mất lượng đáng kể binh sĩ có khả năng tác chiến tốt nhất.

Ukraine tuyên bố chiến dịch phòng thủ tại Bakhmut và Avdeevka gây thương vong cao cho lực lượng Nga. Tuy nhiên, Nga có nhiều quân hơn để tiếp tục chiến dịch, còn Ukraine thì không.

Đại tướng Christopher Cavoli, lãnh đạo Bộ Tư lệnh châu Âu của quân đội Mỹ, ngày 10/4 cảnh báo trừ khi nước này chuyển thêm vũ khí và đạn dược, Ukraine sẽ bị Nga áp đảo hỏa lực đến 10 lần trên chiến trường.

Binh sĩ Ukraine trên con đường gần thành phố Chasov Yar ngày 25/3. Ảnh: AFP

Theo các chuyên gia Anh, chiến thuật, khả năng lãnh đạo và trang bị của quân đội Nga có thể kém hơn Ukraine, song họ có ưu thế về quân số và đặc biệt là pháo binh. Ưu thế này lớn đến mức nếu Nga không có mục tiêu nào khác, lựa chọn mặc định của họ là tiếp tục đẩy lùi Ukraine về phía tây và kiểm soát từng ngôi làng một.

Thành phố Zaporizhzhia là mục tiếp lớn khác của Nga, nơi có 700.000 dân sống trước chiến sự và nằm gần tiền tuyến. Zaporizhzhia là thủ phủ của tỉnh cùng tên mà Nga sáp nhập, song Ukraine vẫn kiểm soát thành phố này.

Hệ thống phòng thủ đáng gờm mà Nga từng xây dựng ở phía nam thành phố Zaporizhzhia có thể làm phức tạp thêm bước tiến của họ theo hướng này, các chuyên gia Anh nhận định. Nga có thể dỡ bỏ một phần phòng tuyến, song điều này có thể khiến công tác chuẩn bị của họ bị lộ.

Tuy nhiên, mục tiêu chiến lược của Nga trong năm nay có thể không phải là kiểm soát thêm lãnh thổ, mà đơn giản là bẻ gãy tinh thần chiến đấu của Ukraine và thuyết phục phương Tây rằng nước này chắc chắn sẽ thua trận.

"Mục tiêu của Nga là cố gắng gây ra cảm giác tuyệt vọng", ông Watling cho biết. "Đợt tấn công này của Nga sẽ không chấm dứt hoàn toàn xung đột, bất chấp tình thế của hai bên thế nào".

Đại tướng Barrons cũng hoài nghi khả năng Nga tận dụng được lợi thế để tung đòn quyết định trong lúc Ukraine đối mặt tình hình thảm khốc.

"Kết quả khả thi nhất là Nga sẽ đạt nhiều lợi ích nhưng không có đột phá", ông Barrons nói. "Họ không có lực lượng đủ lớn và đủ tốt để đánh tới tận bờ sông Dnieper, nhưng chiều hướng chiến sự sẽ có lợi cho Nga".

Nguyễn Tiến (Theo BBC, AFP, Reuters)