Người đầu tiên viết đề án nhà máy điện hạt nhân
Bản phác thảo đầu tiên
Đầu năm 1973, sau khi Hiệp định hòa bình được ký kết ở Paris (Pháp), cơ quan Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật Nhà nước từ nơi sơ tán ở huyện Lập Thạch (VĩnhPhúc) trở về Hà Nội. Ông Trần Quỳnh (lúc ấy là Bí thư Đảng đoàn, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật Nhà nước) gọi ông Đinh Ngọc Lân lên phòng làm việc. Ông Trần Quỳnh giao nhiệm vụ rất ngắn gọn: “Tổng Bí thư Lê Duẩn cần ngay một Đề án về xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên ở nước ta. Anh chuẩn bị gấp”.
Với ông Đinh Ngọc Lân, đó là khoảnh khắc trọng đại trong cuộc đời mình. Ông hiểu, nhiệm vụ này không chỉ là một đề án kỹ thuật mà còn là niềm tin, niềm mong đợi của cả một thế hệ vào sự phát triển mạnh mẽ của đất nước sau chiến tranh.
Điện nguyên tử là xu thế chung của thế giới hiện nay, các nước anh em làm, ta cũng sẽ phải làm, còn bao giờ làm thì các đồng chí khoa học cần bàn kỹ với nhau".
Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng
Ông Lân cảm thấy hồi hộp, nhưng ông tin vào khả năng, sự am hiểu về lĩnh vực khoa học hạt nhân của mình, bởi năm 1960, ông tốt nghiệp ngành Vật lý hạt nhân thực nghiệm trường Đại học Thanh Hoa danh tiếng của Trung Quốc, rồi ở lại nghiên cứu thêm 1 năm tại Viện Năng lượng nguyên tử Bắc Kinh.
Tháng 3/1962, ông tham dự khóa học 3 tháng do Viện Liên hợp nghiên cứu hạt nhân Đubna (Liên Xô) tổ chức để chuẩn bị cho việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân trong các nước xã hội chủ nghĩa. Nhờ vậy, ông được đến thăm nhà máy điện hạt nhân đầu tiên trên thế giới tại thành phố Obninsk thuộc tỉnh Kaluga, thăm công trường xây dựng nhà máy điện hạt nhân Nôvô-Vôrônhegiơ công suất 240.000 kW, lớn nhất thế giới hồi ấy.
Tháng 5/1966, ông được cử sang Viện Nghiên cứu hạt nhân thuộc Viện Khoa học Trung Quốc với lời ký thác của GS Tạ Quang Bửu - Bộ trưởng đầu tiên của Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp - “Sang bên ấy xem người ta ứng dụng khoa học, kỹ thuật hạt nhân vào thực tế như thế nào để về ứng dụng trong nước”.
Đề án tâm huyết được ông Đinh Ngọc Lân viết xong, trình lên ông Trần Quỳnh. Ông Trần Quỳnh đọc và cho phép đánh máy gửi sang Bộ Điện và Than. Chỉ mấy hôm sau, ông Đinh Ngọc Lân nhận được bức thư viết tay của ông Nguyễn Hữu Mai - Bộ trưởng đầu tiên của Bộ Điện và Than, kiêm Bí thư Đảng đoàn mời sang báo cáo với Đảng đoàn và lãnh đạo Bộ.
Sau buổi báo cáo, nhiều người tỏ ra rất tâm đắc, đặt thêm câu hỏi yêu cầu ông làm rõ. Tuy nhiên, cũng có những người nghi ngờ: “Nước ta cái thô sơ còn chưa quản lý được, quản lý sao nổi cái hiện đại như nhà máy điện hạt nhân?”.
Tổng Bí thư Tô Lâm thị sát địa điểm xây dựng dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1, ngày 5/12/2024. (Ảnh: Bộ Công Thương)Đề án được đích thân Tổng Bí thư, Thủ tướng ngồi nghe
Sau ngày thống nhất đất nước, tài năng và tâm huyết của nhà khoa học hạt nhân trong ông một lần nữa được dùng đến. Chính Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa - Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật Nhà nước - giới thiệu ông vào Ban Năng lượng, chuẩn bị cho Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IV. Ban này do ông Nguyễn Chấn - Bộ trưởng Bộ Điện và Than làm Trưởng ban. Ông tiếp tục được giao soạn thảo Đề án xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của nước ta.
Trên cơ sở bản đề án lần thứ nhất, ông cần mẫn chắt lọc, bổ sung, hiệu đính cho bản đề án lần thứ hai. Một lần nữa, niềm tin trong ông được thắp sáng. Ông tràn trề hy vọng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của Việt Nam sớm trở thành hiện thực. Và, một cuộc gặp vô tiền khoáng hậu trong đời ông đã diễn ra.
Vào giữa tháng 1/1976, ông được phân công cùng ông Nguyễn Chấn vào TP.HCM báo cáo Bộ Chính trị Đề án nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của Việt Nam.
Tại cuộc họp của Bộ Chính trị, trước Tổng Bí thư Lê Duẩn và Thủ tướng Phạm Văn Đồng, ông Đinh Ngọc Lân báo cáo khái quát tình hình phát triển điện hạt nhân trên thế giới, những gì ông chứng kiến trong khóa học về điện hạt nhân và tham quan các nhà máy điện hạt nhân của Liên Xô, về việc Liên Xô đang giúp xây dựng các nhà máy điện hạt nhân ở các nước xã hội chủ nghĩa.
Ông Lân mạnh dạn đề nghị Việt Nam nhờ Liên Xô giúp xây dựng một nhà máy điện hạt nhân gồm 2 lò phản ứng kiểu nước nhẹ dưới áp lực VVER - 440, công suất mỗi lò là 440 MW, như kiểu lò phản ứng Liên Xô đang giúp các nước xã hội chủ nghĩa xây dựng. Với kinh nghiệm phong phú và tính toán lý thuyết của mình, ông tin tưởng lò phản ứng thứ nhất sẽ đưa vào vận hành năm 1985, lò thứ hai năm 1986.
Nghe ông Lân báo cáo xong, Thủ tướng Phạm Văn Đồng nói: “Điện nguyên tử là xu thế chung của thế giới hiện nay, các nước anh em làm, ta cũng sẽ phải làm, còn bao giờ làm thì các đồng chí khoa học cần bàn kỹ với nhau”.
Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, đến ngày 25/11/2009, Quốc hội mới chính thức thông qua Dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận. Cho tới ngày nhắm mắt xuôi tay, nhà vật lý nguyên tử thế hệ đầu tiên của Việt Nam vẫn chưa được chứng kiến công trường xây dựng nhà máy điện hạt nhân trên đất nước mình.
Ông Đinh Ngọc Lân là nhà vật lý hạt nhân thế hệ đầu tiên của đất nước, có nhiều đóng góp cho lĩnh vực ứng dụng hạt nhân vào phát triển kinh tế xã hội ở Việt Nam, đặc biệt là nhà máy điện hạt nhân; là người đề xuất và tham gia việc Việt Nam gia nhập trở lại Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) năm 1978.
Xuất khẩu nam châm đất hiếm của Trung Quốc sang Mỹ tăng vọt
18:00 21/07/2025Số liệu của Hải quan Trung Quốc cho thấy trong tháng 6, lượng nam châm đất hiếm xuất khẩu sang Mỹ tăng 7 lần so với tháng 5.
Nghệ An xử lý không nhân nhượng với hành vi lấn chiếm đất công
22:45 18/07/2025Trước tình trạng nhiều hộ dân tự ý chiếm dụng đất công để xây dựng, kinh doanh trái phép, chính quyền địa phương ở tỉnh Nghệ An đã nhanh chóng...
NCB báo lãi 6 tháng
19:45 18/07/2025Ngân hàng Quốc Dân (NCB) ước đạt lợi nhuận sau thuế hơn 462 tỷ đồng, cao gấp 76 lần so với cùng kỳ sau nửa đầu năm.
Đề xuất hỗ trợ 3.300 xã phường bán nông sản online
10:00 18/07/2025Giám đốc cơ quan xúc tiến thương mại của Bộ Nông nghiệp và Môi trường nêu ý tưởng hỗ trợ 3.300 xã phường cả nước bán nông sản online.
“Đại chiến” khu Thiên Hà - Vinhomes Golden City: Bhomes dẫn đầu ráp căn thần tốc
21:45 14/07/2025“Chảo lửa” khu Thiên Hà - Vinhomes Golden City chính thức bùng nổ trong 2 ngày 12 - 13.7 với sự kiện ráp căn hút hàng trăm nhà đầu tư....
Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc dự Hội nghị quốc tế về tài chính cho phát triển
09:45 11/07/2025Tại phiên khai mạc, các nhà lãnh đạo đồng thuận thông qua Cam kết Seville nhằm thiết lập một khuôn khổ toàn diện để xử lý các thách thức tài chính hiện nay, nhất là huy động 4.000 tỷ USD cho các SDG.
Sổ tay hướng dẫn quản lý đất đai khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp
09:45 11/07/2025Sổ tay hướng dẫn công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực đất đai khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp là tài liệu để các địa phương tham khảo trong quá trình quản lý đất đai.
Tiêu chuẩn AI mới ISO/IEC 42001 lần đầu tiên được giới thiệu tại Việt Nam
15:45 10/07/2025Lần đầu tiên tại Việt Nam, tiêu chuẩn quốc tế ISO/IEC 42001 dành riêng cho hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI) có trách nhiệm đã được giới thiệu và phân tích chuyên sâu tại sự kiện “Bức Tường An Ninh Số – Tiêu chuẩn vận hành trung tâm dữ liệu hiện đại” do Go Solutions và LightJSC phối hợp tổ chức ngày 3/7 tại Hà Nội.
Vietjet mở đường bay mới đến Tây An cổ kính: Kết nối hai miền di sản Việt Nam-Trung Quốc
21:45 09/07/2025Rộn ràng mùa du lịch hè, Vietjet khai trương đường bay mới kết nối Hà Nội và Tây An (Trung Quốc), thêm lựa chọn mới cho hành trình khám phá văn hóa, ẩm thực và kiến trúc độc đáo của hai thành phố có bản sắc văn hóa, lịch sử đặc biệt của hai nước. Đường bay Hà Nội-Tây An khai trương trong sự chào đón và chúc mừng của người dân, du khách tại hai địa phương.
