Nếu Lịch sử là môn thi bắt buộc, học sinh cần thay đổi cách học từ bây giờ

Nếu môn Lịch sử là một trong bốn môn thi bắt buộc trong kỳ thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025, ngay từ bây giờ lứa học sinh lớp 10 đang học chương trình giáo dục phổ thông 2018 cần chuẩn bị gì để đáp ứng yêu cầu thi của kì thi?

Nói cách khác học sinh phải học tập như thế nào để môn Lịch sử đạt kết quả cao trong kì thi tốt nghiệp 2025? Là giáo viên dạy Lịch sử, xin được chia sẻ cùng các em một số gợi ý về phương pháp học hiệu quả.

Hiện nay sách giáo khoa Lịch sử lớp 10 Chương trình giáo dục phổ thông 2018 có nhiều ưu điểm. Kiến thức được chọn lọc trọng tâm, cơ bản phù hợp thực tế, trình bày dễ hiểu, nội dung kênh hình khá đầy đủ, học sinh dễ sử dụng và có thể tự học.

Với đặc thù của bộ môn Lịch sử là tái hiện, dựng lại quá khứ theo dòng thời gian năm tháng, học sinh phải nắm vững sự kiện về ngày tháng năm, bối cảnh, ý nghĩa, tính chất…Muốn vậy các em có thể học theo các cách sau:

Học theo sơ đồ tư duy

Một tiết học Lịch sử của thầy trò Trường THCS Trịnh Phong, Diên Khánh, Khánh Hòa. Ảnh: Nguyễn Văn Lực

Đây là một trong những phương pháp có hiệu quả hiện nay đối với môn Lịch sử. Để có một sơ đồ đúng, học sinh phải tập trung theo dõi thầy cô giảng để nắm kiến thức. Việc nghe giảng, tương tác với thầy cô quan trọng hơn việc các em cặm cụi ghi chép bài.

Khi kết thúc tiết học, bài học, học sinh cần phải tóm lược lại kiến thức bằng sơ đồ với nhiều dạng khác nhau tùy theo nội dung bài học. Cần xác định đâu là ý chính, ý nào là cơ bản, ý nào là bổ trợ… Nếu được nên tô màu sắc vào sơ đồ để tạo dấu ấn dễ học, dễ nhớ, khó quên.

Phân chia từng giai đoạn

Việc làm như trên sẽ giúp các em không bị nhầm lẫn về mặt thời gian của từng sự kiện vì có quá nhiều sự kiện. Và trong từng giai đoạn “mốc”, hãy xác định sự kiện nào là cơ bản có ý nghĩa lịch sử cần phải ghi nhớ.

Ví dụ, Việt Nam trong giai đoạn 1939-1945. Với giai đoạn lịch sử này, học sinh không thể quên cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Sự kiện ngày 2.9.1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, có ý nghĩa cách mạng tháng Tám thắng lợi đạt đỉnh cao.

Rất nhiều học sinh không trả lời được câu hỏi “Sự kiện nào đánh dấu cách mạng tháng Tám đạt đỉnh cao?” nếu không hiểu bản chất của sự kiện ngày 2.9.1945. Vì vậy các em khi học cần phải nắm được bản chất của sự kiện là vậy.

Nắm vững hoàn cảnh lịch sử (bối cảnh lịch sử)

Học lịch sử, học sinh phải nắm chắc bản chất, ý nghĩa sự kiện như nói trên nhưng để khắc sâu sự kiện các em cần luôn đặt ra các câu hỏi và tự trả lời. Cụ thể như: Sự kiện đó xảy ra trong hoàn cảnh lịch sử nào? Không gian và thời gian diễn ra sự kiện đó? Nguyên nhân vì sao đưa đến?...

Ví dụ: Lệnh Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 được ban bố trong hoàn cảnh nào? Vì sao Hội nghị toàn quốc của Đảng Cộng sản Đông Dương đã quyết định phát động Tổng khởi nghĩa trong cả nước, giành lấy chính quyền trước khi quân Đồng minh vào?..

Với cách làm như vậy, các em không bao giờ quên và nhầm lẫn kiến thức.

Tiếp cận các nguồn tư liệu

Ngoài kiến thức trong sách giáo khoa, để có kiến thức phong phú, bổ trợ cho việc học lịch sử, các em cần đọc thêm các nguồn sử liệu khác, tham quan di tích lịch sử, học ở bảo tàng, nghe nhân chứng nhân kể chuyện lịch sử, xem phim lịch sử… Những kiến thức bổ trợ, kiến thức từ thực tế này sẽ hỗ trợ các em rất nhiều trong quá trình học môn Lịch sử trên lớp.

Với phương pháp học khoa học hợp lý cùng với niềm yêu thích thì việc học lịch sử sẽ trở nên dễ dàng và đạt kết quả là tất yếu.