Hầm chôn chất thải hạt nhân đầu tiên trên thế giới

Phần Lan sẽ sớm trở thành nước đầu tiên trên thế giới tìm cách chôn chất thải hạt nhân trong nấm mồ sâu dưới lòng đất, nơi có thể lưu trữ nó trong 100.000 năm tới.

Không gian bên trong hầm Onkalo dùng để chôn chất thải hạt nhân vĩnh viễn. Ảnh: BBC

Kết hoạch của nhà chức trách Phần Lan là đóng gói nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng trong những thùng kín khí và lưu trữ ở độ sâu 400 m bên dưới mặt đất trong khu rừng ở phía tây nam đất nước, theo Interesting Engineering. Phần Lan dự kiến tiến hành hoạt động này vào năm 2025 hoặc 2026. Việc xây dựng cơ sở lưu trữ dưới lòng đất sắp hoàn thành và được phân tích thường xuyên để phát hiện bất kỳ kẽ hở nào, đảm bảo độ an toàn tối đa.

Onkalo, có nghĩa là "hang động" hoặc "rỗng" trong tiếng Phần Lan, là tên gọi của cơ sở mới dùng để lưu trữ chất thải hạt nhân trong nhiều thế kỷ tới. Cơ sở nằm gần 3 lò phản ứng hạt nhân trên đảo Olkiluoto, cách thủ đô Helsinki khoảng 240 km.

Mỗi lò phản ứng hạt nhân đang hoạt động đều tạo ra chất thải phóng xạ, có thể chia theo 3 hạng mục. Hạng mục đầu tiên là chất thải nồng độ thấp như giấy, vải vụn, công cụ và quần áo có độ phóng xạ trong thời gian ngắn. Hạng mục tiếp theo là chất thải nồng độ trung bình như nhựa, hóa chất, và bộ phận lò phản ứng, có độ phóng xạ trong thời gian lâu hơn một chút. Hạng mục thứ ba là chất thải nồng độ cao, là nhiên liệu đã sử dụng từ nhà máy điện hạt nhân.

Một phần nhỏ vật liệu phóng xạ còn lại trong nhiên liệu có tuổi thọ cực dài, cần cách ly với tự nhiên. Vì lý do này, những thùng chứa cuối cùng được thiết kế kín khí và không thể thấm qua đủ lâu để độ phóng xạ của nhiên liệu đã sử dụng giảm dần tới mức không gây hại cho môi trường.

Chất thải nhiên liệu hạt nhân là sản phẩm lưu trữ ở Onkalo bởi độ phóng xạ của nó có thể nguy hiểm đối với con người và tất cả sinh vật sống trong nhiều thế kỷ. Posiva, công ty phụ trách xây dựng Onkalo cho biết cơ sở bao gồm một đường hầm ra vào dạng xoắn ốc, 4 hầm thẳng đứng (hầm cá nhân, hầm vận chuyển thùng chứa và hai hầm thông gió), các đường hầm khác và phòng kỹ thuật.

Công ty nhận được giấy phép xây dựng cơ sở lưu trữ từ chính phủ Phần Lan năm 2015. Theo công ty, cho tới năm 2020, hơn nửa triệu m3 đá rắn đã được chuyển khỏi khu vực để tiến hành thi công. Trước đó, công ty đã thực hiện nhiều kiểm tra và khảo sát để tìm hiểu liệu khu vực có phù hợp để xây dựng hầm lưu trữ chất thải hạt nhân hay không.

Báo cáo thường niên của Posiva năm 2023 cho biết việc vận hành thử nghiệm sẽ diễn ra trong năm 2024. Quá trình lắp đặt hệ thống cuối cùng trong cơ sở sắp hoàn thành. Đánh giá an toàn và thông báo của Cơ quan an toàn hạt nhân và phóng xạ Phần Lan (STUK) về kết quả nộp đơn cấp phép hoạt động cho Onkalo sẽ được đưa ra trong năm 2024.

An Khang (Interesting Engineering)