Hà Nội hướng tới mạng lưới an sinh theo nhóm đối tượng đặc thù

Hướng tới khu vực phi chính thức, nhóm yếu thế

Nhận thức rõ những bất cập và khoảng trống của hệ thống an sinh xã hội hiện tại, đặc biệt là đối với khu vực lao động phi chính thức và các nhóm yếu thế, Nhà nước đang thúc đẩy một lộ trình cải cách sâu rộng và toàn diện.

Một trong những cải cách mang tính hạ tầng và là điều kiện tiên quyết cho việc quản trị hiệu quả thị trường lao động trong kỷ nguyên số chính là việc xây dựng cơ sở dữ liệu lao động quốc gia - nội dung quan trọng được quy định trong Luật Việc làm 2025.

Việc hình thành một hệ thống cơ sở dữ liệu tập trung, cho phép theo dõi dọc toàn bộ quá trình làm việc, thay đổi việc làm và tình trạng tham gia, thụ hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) của mỗi cá nhân sẽ mang lại những lợi ích to lớn.

Trước hết, nó sẽ minh bạch hóa thị trường lao động, cung cấp một bức tranh chính xác, cập nhật theo thời gian thực về cung - cầu, làm cơ sở để phân tích, dự báo và hoạch định chính sách dựa trên bằng chứng. Quan trọng hơn, hạ tầng số này sẽ nâng cao hiệu quả thực thi chính sách một cách đột phá. Các cơ quan chức năng có thể dễ dàng xác định đối tượng thụ hưởng, chi trả các chế độ an sinh một cách nhanh chóng, chính xác, đồng thời giảm thiểu tối đa các hành vi gian lận, trục lợi chính sách.

Chính sách lao động theo vòng đời

Dựa trên nền tảng hạ tầng số đó, Luật Việc làm 2025 cũng thể hiện một sự chuyển dịch rõ nét trong tư duy thiết kế chính sách, từ cách tiếp cận dàn trải sang hỗ trợ có mục tiêu, được thiết kế riêng cho các nhóm đối tượng đặc thù, phản ánh một “chính sách lao động theo vòng đời” (các biện pháp hỗ trợ công dân trong suốt cuộc đời của họ, từ khi sinh ra đến khi già yếu). Cách tiếp cận này thừa nhận rằng, ở mỗi giai đoạn khác nhau trong cuộc đời làm việc, người lao động phải đối mặt với những thách thức riêng và cần những chính sách hỗ trợ phù hợp.

Hà Nội hướng tới hệ thống an sinh bao phủ cả nhóm yếu thế, lao động khu vực phi chính thức. Ảnh: Mạnh Cường

Theo báo cáo Thực trạng và xu hướng của việc thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp gắn với công tác giải quyết việc làm do Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội mới ban hành, tại Hà Nội, thành phố sẽ tiếp cận và bao phủ an sinh theo từng nhóm tuổi.

Đối với người lao động cao tuổi, luật nhận diện rõ thách thức của một xã hội đang già hóa và nguy cơ người lao động lớn tuổi bị đào thải khỏi thị trường do kỹ năng không còn phù hợp. Thay vì chỉ chờ đợi họ nhận trợ cấp, chính sách mới mang tính phòng ngừa cao hơn, quy định việc ưu tiên cho họ vay vốn ưu đãi từ Quỹ Quốc gia về việc làm để duy trì hoặc tự tạo việc làm mới, đồng thời được Nhà nước hỗ trợ chi phí đánh giá, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề để duy trì và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Đối với thanh niên, đặc biệt là nhóm thanh niên hoàn thành nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ công an, luật xem đây là một giai đoạn chuyển tiếp quan trọng, cần sự hỗ trợ của nhà nước để tái hòa nhập thị trường một cách thuận lợi. Các chính sách được thiết kế toàn diện, bao gồm hỗ trợ học nghề, đào tạo nâng cao kỹ năng và hỗ trợ vay vốn ưu đãi để khởi nghiệp hoặc đi làm việc ở nước ngoài, qua đó biến nghĩa vụ công dân thành một cơ hội để phát triển sự nghiệp trong tương lai.

Đối với người khuyết tật, để phá vỡ các rào cản trong việc tiếp cận việc làm, luật đã đưa ra một chính sách ưu đãi trực tiếp, tác động vào phía cầu lao động. Theo đó, người sử dụng lao động khi tuyển dụng người khuyết tật sẽ được xem xét giảm mức đóng vào quỹ BHTN. Chính sách này không chỉ mang ý nghĩa nhân văn mà còn là một công cụ kinh tế, khuyến khích doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm xã hội và tạo ra một thị trường lao động bao trùm hơn.

Theo Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội, cách tiếp cận trên là định hướng cốt lõi để xây dựng một thị trường lao động công bằng, bao trùm và bền vững hơn cho Thủ đô trong giai đoạn tới.