Cửu đỉnh là “ký ức thế giới” và quyết tâm biến di sản thành tài sản của Huế

Tản Viên Sơn khắc trên Thuần đỉnh, thể hiện núi Tản Viên, ngọn núi thuộc tỉnh Hà Tây cũ, nay thuộc Ba Vì - Hà Nội. Ảnh: Tường Minh

Vui vì sau rất nhiều năm chờ đợi, hoàn tất thủ tục, cuối cùng UNESCO cũng xướng tên Cửu đỉnh, một di sản tư liệu – ký ức vô cùng độc đáo của Huế - Việt Nam.

Vui nữa là đến thời điểm này, Việt Nam đã có đến 10 di sản tư liệu - ký ức được UNESCO ghi danh. Trong đó, riêng Huế có 4 di sản: Mộc bản triều Nguyễn (vinh danh năm 2009), Châu bản triều Nguyễn (2014), Thơ Văn trên kiến trúc cung đình Huế (2016) và Cửu đỉnh (2024). Và đến thời điểm này thì Huế đang sở hữu và đồng sở hữu 8 di sản văn hóa vật thể, phi vật thể, ký ức… được UNESCO vinh danh.

Đây là một gia tài khổng lồ, là nguồn lực, bệ phóng vững chắc để Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương bằng nội lực văn hóa – di sản. Cũng như đã và đang quyết tâm “biến di sản thành tài sản”, “biến tiềm lực thành nguồn lực” để phục vụ phát triển theo như chỉ đạo trong cuộc làm việc mới đây của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính.

Đây vừa là tự hào, vừa là trách nhiệm và thách thức rất lớn bởi thực tế cho thấy với riêng di sản tư liệu và ký ức, bảo tồn, gìn giữ cho con cháu sau khi được vinh danh đã khó, phát huy, đặc biệt là hiệu quả quy ra tiền và các giá trị nguồn lực tương ứng để phục vụ cho phát triển của một địa phương còn khó hơn bội phần.

Tuy vậy thì thời gian qua, Huế đã có rất nhiều nỗ lực cũng như đạt được nhiều thành quả bước đầu rất đáng ghi nhận trong việc bảo tồn và phát huy có hiệu quả các giá trị di sản bằng cách khai thác du lịch.

Mà tiêu biểu, gần nhất là việc đã và đang tiếp tục di dời hàng ngàn hộ dân ra khỏi khu vực Thượng thành để trả lại sự nguyên vẹn cho di sản; trùng tu điện Thái Hòa; phục dựng thành công điện Kiến Trung sau 72 năm hoang phế và chuẩn bị phục dựng điện Cần Chánh... thuộc hệ thống Tử cấm thành của Kinh thành Huế.

Có một sự trùng hợp rất thú vị là trong khi tại Mông Cổ (kỳ họp thứ 10), UNESCO xướng tên Cửu đỉnh là di sản “ký ức thế giới” thì ở Huế, dự án phim điện ảnh “Hoàng hậu cuối cùng”, tái hiện cuộc đời của Nam Phương Hoàng hậu cũng được công bố triển khai sau hơn 5 năm chuẩn bị.

Nam Phương Hoàng hậu là vị Hoàng hậu cuối cùng của triều Nguyễn. Cuộc đời bà cũng là một “di sản ký ức” lần đầu tiên được các nhà làm phim đưa lên màn ảnh rộng.

Ở góc nhìn “thể hiện và tôn vinh những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam, đó là thông minh, tài giỏi, dịu dàng nhưng mạnh mẽ, luôn bình tĩnh đương đầu với khó khăn…” như lời nhà sản xuất.

Thú vị nữa là điện Kiến Trung từng là nơi ăn ở, làm việc của vua Bảo Đại và Hoàng hậu Nam Phương cùng các hoàng tử, công chúa vừa hoàn tất phục dựng, sẽ được chọn làm bối cảnh chính của bộ phim này.

UBND tỉnh Thừa Thiên Huế cũng lần đầu tiên lập một Ban hỗ trợ đoàn làm phim nhằm phối hợp giải quyết và giúp đỡ công tác sản xuất tại Huế.

"Hoàng hậu cuối cùng" là một ví dụ về việc biến di sản thành tài sản, để những ký ức, di sản, văn hóa Huế lại "lần nữa lung linh trên màn ảnh rộng" như lời ông Phan Thiên Định, Bí thư Thành ủy Huế.