Ca sĩ Thủy Tiên yêu cầu kê biên tài sản bà Phương Hằng: Luật quy định như thế nào?

Liên quan đến vụ án bà Nguyễn Phương Hằng, mới đây ca sĩ Thủy Tiên (được xác định là bị hại của vụ án) đã gửi đơn đến Viện KSND TP.HCM yêu cầu kê biên một số tài sản và phong tỏa tài khoản của bà Nguyễn Phương Hằng.

Ca sĩ Thủy Tiên (trái) có đòi bà Phương Hằng bồi thường thiệt hại tinh thần

Lý do để nữ ca sĩ đưa ra yêu cầu này là để đảm bảo việc thi hành án trong vụ án bà Hằng là bị can. Đối với yêu cầu này của ca sĩ Thủy Tiên, pháp luật hiện quy định như thế nào?

Bị hại cứ yêu cầu, còn đánh giá do cơ quan tố tụng

Luật sư Nguyễn Ngô Quang Nhật (Đoàn luật sư TP.HCM) cho rằng để bảo đảm hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, trong phạm vi thẩm quyền của mình, cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng có thể áp dụng biện pháp áp giải, dẫn giải, kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản.

Theo điều 128 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, kê biên tài sản chỉ áp dụng đối với bị can, bị cáo về tội mà Bộ luật Hình sự quy định hình phạt tiền hoặc có thể bị tịch thu tài sản hoặc để bảo đảm bồi thường thiệt hại. Những người có thẩm quyền quy định tại khoản 1 điều 113 của bộ luật này, hoặc thẩm phán chủ tọa phiên tòa có quyền ra lệnh kê biên tài sản.

Lệnh kê biên tài sản của những người được quy định tại điểm a khoản 1 điều 113 của bộ luật này phải được thông báo ngay cho Viện kiểm sát cùng cấp trước khi thi hành. Chỉ kê biên phần tài sản tương ứng với mức có thể bị phạt tiền, bị tịch thu hoặc phải bồi thường thiệt hại.

Trong vụ án liên quan đến bà Phương Hằng, bị hại có các quyền như đưa ra chứng cứ, tài liệu, đồ vật, yêu cầu, trình bày ý kiến về chứng cứ, tài liệu, đồ vật liên quan và yêu cầu người có thẩm quyền tiến hành tố tụng kiểm tra, đánh giá, đề nghị hình phạt, mức bồi thường thiệt hại, biện pháp bảo đảm bồi thường...

Một thẩm phán đang làm việc tại TP.HCM cho rằng trong vụ án này bà Thủy Tiên được xác định là bị hại nên bà Tiên có quyền của bị hại trong vụ án. Việc bà Tiên tính toán ra những thiệt hại của mình để yêu cầu được bồi thường, yêu cầu kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản để đảm bảo thi hành án là quyền của bà Tiên theo quy định của pháp luật.

"Tuy nhiên, việc đánh giá thiệt hại như thế nào so với những yêu cầu và bằng chứng mà bị hại đưa ra còn phải được những người tiến hành tố tụng xem xét. Việc kê biên và phong tỏa tài sản sẽ được thực hiện khi cơ quan tố tụng xác định được việc bị can đã gây ra thiệt hại cho bị hại là có thật", vị này nói.

Không có cơ sở để phong tỏa tài khoản?

Ca sĩ Thủy Tiên có đến ba nội dung yêu cầu: kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản và cổ phần của bà Hằng. Phân tích về việc kê biên, luật sư Võ Công Hạnh (Đoàn luật sư tỉnh Thừa Thiên Huế) viện dẫn: "Điều 128 Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành có quy định biện pháp cưỡng chế là kê biên tài sản. Biện pháp kê biên tài sản đối với cá nhân được quy định như sau: "Chỉ kê biên phần tài sản tương ứng với mức có thể bị phạt tiền, bị tịch thu hoặc phải bồi thường thiệt hại".

"Vậy nên, trong trường hợp này nếu ca sĩ Thủy Tiên có yêu cầu kê biên tài sản thì phải chứng minh được thiệt hại hợp lý có tương ứng với giá trị tài sản bị kê biên hay không", luật sư Hạnh nói.

Tuy nhiên, theo luật sư Hạnh, trường hợp này thì vấn đề bồi thường thiệt hại được xem là trách nhiệm dân sự trong vụ án hình sự nên hội đồng xét xử có thể giải quyết hoặc tách ra giải quyết bằng một vụ án dân sự khác".

Ngoài ra, ca sĩ Thủy Tiên còn yêu cầu thêm biện pháp "phong tỏa tài khoản". Luật sư Hạnh phân tích, căn cứ điều 124, Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 về phong tỏa tài khoản tại ngân hàng, tổ chức tín dụng khác, kho bạc nhà nước quy định:

"Phong tỏa tài khoản tại ngân hàng, tổ chức tín dụng khác, kho bạc nhà nước được áp dụng nếu trong quá trình giải quyết vụ án có căn cứ cho thấy người có nghĩa vụ có tài khoản tại ngân hàng, tổ chức tín dụng khác, kho bạc nhà nước và việc áp dụng biện pháp này là cần thiết để bảo đảm cho việc giải quyết vụ án hoặc việc thi hành án".

Đối chiếu quy định trên, xét vào trường hợp này cho thấy ca sĩ Thủy Tiên đang yêu cầu bồi thường, nhưng thời điểm hiện tại chưa có cơ sở xác định bà Phương Hằng có nghĩa vụ phải bồi thường cho Thủy Tiên. Bởi, hiện chưa có bản án có hiệu lực xác định bà Phương Hằng có nghĩa vụ phải thanh toán, bồi thường cho Thủy Tiên.

Mặt khác, điều 129 Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành còn quy định, rằng biện pháp phong tỏa tài khoản chỉ được áp dụng nếu có căn cứ cho rằng số tiền trong tài khoản đó liên quan đến hành vi phạm tội của người bị buộc tội.

Do đó, không thể áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời là phong tỏa tài khoản ngân hàng trong trường hợp này.