ASEAN ứng phó bệnh lây qua không khí

Chương trình Phòng chống các bệnh truyền nhiễm qua đường không khí (AIDP) ra mắt bên lề Hội nghị Bộ trưởng Y tế ASEAN lần thứ 16, giúp các nước tăng khả năng ứng phó bệnh lao.

Tại hội nghị diễn ra ở Lào ngày 8/8, đại diện AIDP cho hay chương trình còn giúp củng cố hệ thống chăm sóc sức khỏe và khả năng ứng phó với đại dịch, chống lại các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp qua không khí đang ngày càng gia tăng. AIDP được hỗ trợ bởi Cơ quan phát triển quốc tế Mỹ (USAID), thực hiện bởi Stop TB Partnership và Stop TB Partnership Indonesia (STPI) - tổ chức phi chính phủ hoạt động hướng tới mục tiêu xóa bỏ bệnh lao.

GS.TS Tjandra Yoga Aditama, cố vấn cấp cao của STPI, Trưởng dự án AIDP, cho biết tình hình bệnh lao ở ASEAN đáng lo ngại. Nhiều quốc gia trong khu vực đang đối mặt với những thách thức đáng kể trong kiểm soát và quản lý bệnh. Giai đoạn đầu, AIDP cải thiện mức độ hiểu biết của cộng đồng bằng đánh giá toàn cảnh 10 quốc gia ASEAN, phác thảo năng lực hiện tại của từng nơi.

Trước khi đánh giá toàn cảnh, AIDP tập trung tăng các biện pháp ứng phó với đại dịch và bệnh lao ở mỗi quốc gia ASEAN, nâng cao cơ sở hạ tầng chăm sóc sức khỏe hiện có để cải thiện khả năng phát hiện, điều trị và phòng ngừa bệnh. Chương trình cũng tận dụng các công nghệ phát triển từ đại dịch Covid-19, như máy chụp X-quang kỹ thuật số di động để xét nghiệm tại địa phương mà không cần đến bệnh viện hoặc phòng khám, công nghệ nền tảng chẩn đoán phân tử nhanh và các công cụ giám sát kỹ thuật số theo thời gian thực.

"Các biện pháp phòng ngừa bệnh lao đa dạng này sẽ có lợi khi đối mặt với một đại dịch trong tương lai, khả năng cao là một bệnh truyền nhiễm qua không khí", giáo sư Aditama nói. Ông cho rằng số ca tử vong cao do Covid-19 cho thấy thế giới không có sự chuẩn bị để chống lại đại dịch.

Các nhà lãnh đạo tham gia thảo luận trong lễ ra mắt Chương trình Phòng chống Bệnh truyền nhiễm qua đường Không khí (AIDP) tại Hội nghị Bộ trưởng Y tế ASEAN lần thứ 16 nhằm tăng cường khả năng phòng ngừa đại dịch của ASEAN trước các bệnh truyền nhiễm qua không khí. Ảnh: Ban tổ chức cung cấp

Theo báo cáo toàn cầu về bệnh lao năm 2023, ước tính có hơn 2,4 triệu người trên khắp ASEAN bị ảnh hưởng bởi căn bệnh này. 5 quốc gia Indonesia, Myanmar, Philippines, Thái Lan và Việt Nam nằm trong nhóm nước có gánh nặng bệnh lao cao, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Hơn nữa, đại dịch Covid-19 đã tác động nghiêm trọng tới các chương trình phòng ngừa, tiếp cận, điều trị lao quốc gia khi lấy mất nhân sự và nguồn lực vốn cần thiết cho lao. Số ca tử vong do lao tăng thêm gần nửa triệu ca từ năm 2020 đến 2022.

Theo WHO, Việt Nam đứng thứ 11 trong số 30 quốc gia có gánh nặng bệnh lao và lao kháng thuốc cao nhất thế giới. Dữ liệu từ Chương trình Chống lao Quốc gia Việt Nam cho thấy gần 40% số người mắc lao trong cộng đồng chưa được phát hiện, điều trị hoặc báo cáo. Hơn 100.000 bệnh nhân lao được phát hiện mỗi năm, với tỷ lệ điều trị thành công trên 90%.

Bệnh lao có tỷ lệ tử vong cao ở mức gần 15%, so với Covid-19 là 3,5%. Nghiên cứu của Hogan và cộng sự (2020) cho thấy công tác phòng ngừa và điều trị bệnh lao bị ảnh hưởng đáng kể trong đại dịch Covid-19, khi tỷ lệ phát hiện các trường hợp mắc bệnh lao giảm, lây truyền bệnh lao trong hộ gia đình tăng lên. Tỷ lệ tiêm vaccine phòng ngừa, khả năng tiếp cận thuốc, xét nghiệm lao cũng giảm.

Lê Phương