50 nhà khoa học hàng đầu cảnh báo toàn cầu nóng lên nhanh chưa từng thấy

00:10 10/06/2024

Nghiên cứu cho thấy đến cuối năm 2023, hoạt động của con người khiến toàn cầu nóng lên hơn 1,31 độ C so với mức tiền công nghiệp.

Công nhân khuân nước đá tại một khu chợ ở New Delhi, Ấn Độ hôm 30-5, trong bối cảnh nắng nóng đang diễn ra - Ảnh: AFP

Giữa tuần này, hơn 50 nhà khoa học hàng đầu cảnh báo tình trạng toàn cầu nóng lên ở mức chưa từng thấy trong bối cảnh "ngân sách" carbon để kiềm chế nhiệt độ trong phạm vi mục tiêu quốc tế đang dần cạn kiệt.

Trong nghiên cứu công bố trên tạp chí Earth System Science Data, các nhà khoa học trên cho biết nhiệt độ Trái đất đã tăng 0,26 độ C giai đoạn từ 2014 đến năm 2023.

Trong cùng giai đoạn đó, nhiệt độ bề mặt trung bình toàn cầu tăng 1,19 độ C trên mức tham chiếu tiền công nghiệp 1850-1900. Con số này tăng so với mức tăng 1,14 độ C ghi nhận trong báo cáo vào năm ngoái cho thập kỷ tính đến năm 2022.

Toàn cầu nóng lên có thể buộc nhân loại vẽ lại bản đồ thế giới
Ấn Độ ghi nhận nhiệt độ cao nhất mọi thời đại: 52,9 độ C

Nghiên cứu nhấn mạnh: "Tình trạng Trái đất nóng lên do con người gây ra đang gia tăng với tốc độ chưa từng thấy trong hồ sơ dữ liệu".

Nghiên cứu này là một phần của chuỗi đánh giá khí hậu định kỳ của Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC) thuộc Liên Hiệp Quốc, được công bố trung bình 6 năm một lần kể từ năm 1988.

Nghiên cứu chỉ ra nguyên nhân chính gây nên hiện tượng nóng lên toàn cầu là lượng khí thải nhà kính đang ở mức cao nhất từ trước đến nay. Cụ thể, lượng phát thải trung bình hằng năm trong giai đoạn 2013-2022 là 53 tỉ tấn carbon dioxide và các khí tương đương khác - chủ yếu từ việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch như dầu và khí đốt. Riêng năm 2022, lượng phát thải lên tới 55 tỉ tấn.

Điều đó có nghĩa là "ngân sách" carbon của thế giới - lượng khí thải nhà kính ước tính có thể được thải ra trước khi đẩy Trái đất vượt qua ngưỡng tăng nhiệt độ 1,5 độ C - đang giảm nhanh chóng. Năm 2020, IPCC tính toán "ngân sách" carbon còn lại khoảng 500 tỉ tấn CO₂. Đến đầu năm 2024, con số này đã giảm xuống còn khoảng 200 tỉ tấn.

Con người khiến toàn cầu nóng lên 1,31 độ C

Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu năm 2015 hối thúc các quốc gia kiềm chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu dưới 2 độ C so với mức tiền công nghiệp, đồng thời hướng tới mục tiêu an toàn hơn là 1,5 độ C.

Song nghiên cứu công bố ngày 5-6 cho thấy đến cuối năm 2023, hoạt động của con người đã đẩy nhiệt độ Trái đất lên cao hơn 1,31 độ C so với mức tiền công nghiệp. Thực tế, Trái đất đã nóng lên tổng cộng 1,43 độ C khi tính đến các yếu tố tự nhiên khác, trong đó có hiện tượng thời tiết El Nino.

Mặc dù nghiên cứu ghi nhận một tín hiệu tích cực là tốc độ gia tăng khí thải trong thập kỷ gần đây chậm lại so với năm 2000, song tác giả chính nghiên cứu Piers Forster cũng nhấn mạnh điều này không đồng nghĩa với việc biến đổi khí hậu sẽ giảm nhẹ.

Đồng tác giả của nghiên cứu, ông Pierre Friedlingstein, cho rằng thế giới không chỉ cần giữ mức phát thải ổn định, mà cần giảm thiểu xuống mức ròng bằng 0.

Theo ông, lượng khí thải nếu vẫn duy trì ở mức hiện tại thì tình trạng nóng lên toàn cầu cũng sẽ tiếp tục ở cùng mức độ. Và nếu không có những thay đổi đáng kể trong việc cắt giảm khí thải, ngưỡng nhiệt độ 1,5 độ C sẽ bị vượt qua và trở thành "mức trung bình dài hạn" trong vòng một thập kỷ tới.