'Não bỏng ngô' trong thời thiết bị số

Nếu người dùng mạng xã hội và thiết bị số thấy mình khó tập trung suy nghĩ một vấn đề nhất định, họ có thể gặp chứng "não bỏng ngô".

"Bộ não bỏng ngô đề cập đến xu hướng chú ý và tập trung của một người chuyển nhanh từ thứ này sang thứ khác, giống như nổ ngô", tiến sĩ Daniel Glazer, nhà tâm lý học lâm sàng tại Mỹ, nói với Metro UK cuối tuần qua.

Thuật ngữ "não bỏng ngô" từng được nhà nghiên cứu David Levy của Đại học Washington đưa ra năm 2011, nhắc đến những tác động của môi trường kỹ thuật số lên não người. Tuy nhiên, tình trạng này được đề cập nhiều hơn gần đây, cùng với sự nở rộ của ứng dụng chat và loại hình video ngắn chỉ vài giây đến vài phút.

Hàng loạt ứng dụng nhắn tin, gọi điện được cài trên một smartphone. Ảnh: Lưu Quý

Theo nghiên cứu được công bố đầu tháng 2 của Global WebIndex, 62,3% dân số toàn cầu sử dụng mạng xã hội, với thời lượng sử dụng trung bình hàng ngày tính đến hết tháng 1 là 2 tiếng 23 phút. "Việc cuộn và duyệt quá mức các bài viết trên mạng xã hội và website sẽ kích hoạt và giải phóng một lượng nhỏ dopamine có tác dụng 'thưởng' cho não và thúc đẩy các chu trình trong não", nhà tâm lý học Dannielle Haig nói với Glamour. Theo thời gian, sự chuyển đổi nhanh giữa các nội dung có thể dẫn đến cảm giác bồn chồn về tinh thần hoặc tình trạng não bộ "nhảy lung tung" khi phải vật lộn với số lượng sự kiện liên tục.

Nghiên cứu được công bố năm 2023 của Đại học California cũng cho thấy trung bình, thời gian tập trung của người dùng vào một nội dung trên màn hình trước khi chuyển sang nội dung khác đã giảm từ 2,5 phút vào năm 2004 xuống 75 giây năm 2012 và chỉ còn 47 giây năm 2023.

"Ở một số khía cạnh, các ứng dụng phổ biến hiện nay dường như phù hợp với sự tập trung phân tán, kích thích việc chuyển đổi nhanh giữa các nội dung và thiết kế gây nghiện nhằm tối đa hóa sự tương tác và tăng cảm giác hạnh phúc", Glazer nói. "Sự kích thích kỹ thuật số liên tục gây ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động của não".

Còn theo Dannielle Haig, các đường truyền thần kinh trong não đang được điều chỉnh để đáp ứng nhu cầu xử lý thông tin nhanh và đa nhiệm. Tuy nhiên, con người cũng phải trả giá khi trí nhớ và sự điều tiết cảm xúc "giảm dần theo thời gian".

"Vấn đề não bỏng ngô có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến các tương tác xã hội, sự kiên nhẫn, cảm xúc hạnh phúc, đồng thời làm tăng sự lo lắng và gây nên tình trạng kiệt sức", Haig nói.

Theo hai chuyên gia, có một số cách để xoa dịu tình trạng "não bỏng ngô", như hạn chế sử dụng công nghệ vào những khoảng thời gian nhất định trong ngày; tham gia hoạt động không màn hình, như tập thể dục, đọc sách, sáng tạo nghệ thuật; cố gắng tập trung vào một việc duy nhất, tránh xao lãng nhằm rèn luyện trí não; xóa bớt các ứng dụng để kiểm soát bản thân.

Ngoài ra, theo New York Post, người dùng có thể sử dụng phương pháp "giải độc kỹ thuật số" như hạn chế dùng smartphone, máy tính; đặt thiết bị số ngoài tầm với, chỉ nên sử dụng khi cần thiết; dùng đồng hồ báo thức thay vì báo thức bằng điện thoại; thường xuyên đọc sách hoặc tham gia hoạt động không dùng đến thiết bị số.

Bảo Lâm