Xạ trị ung thư bằng liệu pháp proton

11:45 22/10/2024

Bệnh viện Mount Elizabeth Novena tại Singapore đang ứng dụng liệu pháp proton trong xạ trị ung thư các khu vực nhạy cảm như mắt, não, tim và tủy sống.

Theo Channel News Asia (CNA), năm 1954, các bác sĩ lần đầu ứng dụng chùm tia proton để kiểm soát ung thư vú di căn. Năm 1984, nhà làm phim Hollywood đưa ý tưởng này lên màn bạc qua phim hài viễn tưởng Ghostbusters, dùng năng lượng proton chống lại những hình dạng ghê rợn, không mong muốn. Các diễn viên hóa thân thành chuyên gia, dùng máy gia tốc tuyến tính - loại ra đời ở phòng thí nghiệm bức xạ California năm 1929 - để chiến đấu với loạt hiện tượng siêu nhiên.

Hai thập niên sau, các chuyên gia đề xuất đẩy mạnh vận dụng năng lượng proton trong điều trị y tế. Hiện proton xuất hiện dưới hình thức xạ trị. CNA cho biết để điều trị ung thư, bác sĩ sẽ chỉ định xạ trị đơn lẻ hoặc kết hợp với phẫu thuật, hóa trị.

Máy xạ trị proton tại bệnh viện Mount Elizabeth Novena Singapore. Ảnh: Mount Elizabeth

Theo bác sĩ Wong Siew Wei - bệnh viện Mount Elizabeth Novena Singapore, xạ trị là bước cần thiết trong mỗi ca điều trị bệnh hiểm nghèo, tức dùng bức xạ ion hóa tiêu diệt tế bào ung thư.

"Xạ trị có thể giảm thiểu tế bào ung thư trước khi phẫu thuật, bổ trợ điều trị đơn độc hoặc kết hợp với hóa trị sau mổ", ông lý giải.

Trung tâm ung thư Parkway cũng chỉ ra xạ trị đóng vai trò quan trọng trong chăm sóc giảm nhẹ, nhất là "điều trị giảm triệu chứng ung thư đã di căn rộng như xương, não". Để nhắm trúng khối u, trước tiên, bác sĩ phải đánh giá tình trạng bệnh nhân, nghiên cứu kỹ thuật xạ trị phù hợp.

Bác sĩ Lee Kuo Ann từ Trung tâm ung thư Parkway tiết lộ xạ trị thông thường liên quan tia X, chúng tấn công nhưng khó ngăn chặn khối u. Cụ thể, tia X sẽ xuyên qua khối u đến bên kia cơ thể, có thể gây tổn thương các mô xung quanh trên đường giải phóng phóng xạ ra bên ngoài.

Trong khi đó, các tia proton sẽ nhắm chính xác và dừng lại vị trí cục bộ của khối u. Khi không có bức xạ thoát ra, tổn thương với các mô khỏe mạnh sẽ thấp hơn.

Liệu pháp proton không gây đau đớn, thường là điều trị ngoại trú, khoảng 15-30 phút mỗi đợt, nhắm vào các khối u bằng cách sử dụng các hạt nguyên tử tích điện dương. Tùy tình trạng và nhu cầu từng bệnh nhân, bác sĩ sẽ áp dụng liệu trình vài lần trong tuần hoặc thậm chí vài tháng.

"Chúng tôi tính toán trước tốc độ của các proton, nhắm vào khối u nơi chúng tích tụ toàn bộ năng lượng. Hiện tượng này gọi là đỉnh Bragg, sẽ không có tia xạ nào thoát ra ngoài đỉnh Bragg ở bên kia cơ thể", bác sĩ Lee Kuo Ann phân tích.

Theo bác sĩ Wong Siew Wei, ưu điểm chính của proton là biên độ an toàn cao, có thể xạ trị ung thư ở gần cấu trúc quan trọng như mắt, não, tim và tủy sống. Theo bác sĩ, phương pháp này tiềm năng với ung thư gan đã di căn vào tĩnh mạch chủ.

Trong bài viết trên CNA, bác sĩ Wong cũng liệt kê nguyên nhân không thể áp dụng điều trị thuốc, kể cả hạn chế hình thể hoặc nguy cơ bệnh lý đi kèm. "Hiện các phương pháp khu trú như can thiệp bơm thuốc trực tiếp qua động mạch nuôi u gan có thể không phù hợp một số ca bệnh. Ngày càng nhiều nơi ủng hộ dùng proton với nhóm bệnh nhân này, nhất là Nhật Bản", ông Wong nói.

Bệnh viện Mount Elizabeth Novena tại Singapore. Ảnh: Mount Elizabeth

Bác sĩ chuyên khoa xạ trị ung thư thường làm việc chặt chẽ với đội ngũ ung thư nội khoa, phẫu thuật và chuyên gia khác để quyết định phương pháp điều trị phù hợp với từng trường hợp.

Proton ít tác dụng phụ, cho phép tăng liều nhắm đến khối u ở mắt, não, tim và tủy sống để kiểm soát tốt hơn. "Hy vọng với khả năng tập trung chính xác của proton, chúng tôi sẽ có thể cải thiện chất lượng cuộc sống bệnh nhân", bác sĩ Lee Kuo Ann nói thêm.

Đông Vệ