Vụ biển thủ 3,8 triệu USD: Vì sao Công ty Dược Cửu Long phải bồi thường?

Các bị cáo (tại phiên toà sơ thẩm) trong vụ án biển thủ 3,8 triệu USD xảy ra tại Công ty Dược Cửu Long. Ảnh: Việt Dũng

Ngày 27.3, TAND Cấp cao tại Hà Nội mở phiên tòa xét xử phúc thẩm, xét đơn kháng cáo của các bị cáo và bị đơn dân sự, người liên quan trong vụ thất thoát 3,8 triệu USD xảy ra Công ty CP Dược phẩm Cửu Long (viết tắt Công ty Dược Cửu Long).

Tòa phúc thẩm đã chấp nhận kháng cáo của Nguyễn Nam Liên - cựu Phó vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính - Bộ Y tế, Phó Trưởng ban Quản lý thực hiện kế hoạch phòng chống dịch cúm A (H5N1) - Bộ Y tế và tuyên phạt 15 tháng tù (giảm 9 tháng) về tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng".

Bị cáo Nguyễn Văn Thanh Hải - cựu Kế toán trưởng Công ty Dược Cửu Long bị tuyên phạt 5 năm (giảm 1 năm) về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ".

Theo bản án sơ thẩm, từ năm 2006-2008, mặc dù Dược phẩm Cửu Long được giảm giá mua nguyên liệu nhưng ông Lương Văn Hóa - cựu Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc (đã mất do bệnh lý hôm 6.3) đã chỉ đạo đồng phạm hạch toán kế toán trái quy định, lập thư giãn nợ, hợp thức hồ sơ thanh toán, báo cáo sai sự thật với Bộ Y tế.

Hành vi đó nhằm che giấu việc giảm giá mua nguyên liệu, giữ lại số tiền hơn 3,8 triệu USD (hơn 61 tỉ đồng) để sử dụng tại Công ty, gây thiệt hại cho ngân sách Nhà nước.

Trong vụ án, cựu Thứ trưởng Bộ Y tế Cao Minh Quang bị tuyên 30 tháng tù nhưng cho hưởng án treo tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng".

Về trách nhiệm dân sự, tòa tuyên buộc Công ty Dược Cửu Long phải bồi thường cho Bộ Y tế 3,8 triệu USD. Đối trừ số tiền các bị cáo đã nộp khắc phục hậu quả thì Dược Cửu Long còn phải bồi thường hơn 58 tỉ đồng.

Sau phiên tòa sơ thẩm, Dược Cửu Long đã kháng cáo đề nghị buộc các bị cáo và người liên quan (các thành viên HĐQT cùng các cổ đông đã hưởng thù lao, cổ tức từ nguồn tiền hạch toán giảm giá vốn trong thời gian từ năm 2006 - 2008) liên đới bồi thường, hoàn trả toàn bộ số tiền hơn 3,8 triệu USD cho Bộ Y tế.

Theo luật sư Đỗ Mạnh Trường, thời điểm thực hiện tội phạm thì các bị cáo đang thực hiện các hoạt động quản trị doanh nghiệp. Việc hạch toán sử dụng trái pháp luật số tiền 3,8 triệu USD chi cổ tức, thù lao cho các thành viên HĐQT là trên cơ sở các nghị quyết của HĐQT giai đoạn 2006-2008.

Hiện nay, các nghị quyết không phù hợp này đã bị HĐQT đương nghiệm hủy bỏ theo Nghị quyết số 19/2022. Do đó, khi giải quyết trách nhiệm bồi thường thiệt hại cần áp dụng Điều 94 Luật Doanh nghiệp năm 2005 để điều chỉnh quan hệ bồi thường.

Cụ thể: “Trường hợp trả cổ tức trái quy định thì các cổ đông phải hoàn trả cho công ty số tiền, tài sản khác đã nhận; trừ trường hợp cổ đông không hoàn trả được cho công ty thì cổ đông và tất cả thành viên HĐQT phải cùng liên đới chịu trách nhiệm về các khoản nợ…”.

Điều này cũng phù hợp với quy định về bồi thường thiệt hại do nhiều người cùng gây ra tại Điều 587 Bộ luật Dân sự 2015. Luật sư cũng cho rằng, tòa sơ thẩm nhận định các bị cáo cố ý chỉ đạo lập các chứng từ, văn bản xác nhận giao dịch không có thật và điều chỉnh các số liệu báo cáo tài chính nhằm hợp thức hóa 3,8 triệu USD.

Từ đó cho thấy, các bị cáo thực hiện hành vi trái pháp luật nhằm phục vụ cho lợi ích nhóm và không được coi là nhiệm vụ của pháp nhân giao.

Viện kiểm sát lập luận, thiệt hại do cá nhân thực hiện nhiệm vụ do pháp nhân giao thì pháp nhân phải bồi thường. Công ty có quyền yêu cầu các bị cáo, người liên quan trả lại tiền; dành quyền khởi kiện cho công ty bằng vụ kiện dân sự khác.

Khi xem xét, tòa phúc thẩm nhận định, thông qua sự chỉ đạo của ông Hóa, các bị cáo đã hạch toán giảm giá vốn 3,8 triệu USD cho hoạt động công ty, đưa số tiền vào vào các hoạt động kinh doanh.

Còn việc chia cổ tức là dựa vào hoạt động kinh doanh của công ty. Vì vậy, tòa phúc thẩm không chấp nhận đơn kháng cáo của Công ty Dược Cửu Long.