Việt Nam nêu 5 biện pháp thực thi UNCLOS

Việt Nam sẽ hoàn thiện hệ thống pháp luật, đề cao giải quyết hòa bình các tranh chấp trên biển, nhằm thực thi đầy đủ UNCLOS trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, theo Thứ trưởng Nguyễn Minh Vũ.

"Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển (UNCLOS) là văn kiện pháp lý đồ sộ, được mệnh danh là bản hiến pháp đại dương, đề ra khuôn khổ pháp lý toàn diện điều chỉnh mọi hoạt động trên biển và đại dương, vốn chiếm hơn 70% bề mặt Trái Đất", Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ cho biết nhân dịp 30 năm UNCLOS có hiệu lực từ ngày 16/11/1994.

Theo ông, Công ước là nền tảng để các nước cùng hợp tác quản trị đại dương một cách trật tự và bền vững. UNCLOS lần đầu tiên giải quyết tổng thể và triệt để vấn đề phạm vi và quy chế các vùng biển, tạo cơ sở để các quốc gia thực thi các quyền và tiến hành hoạt động trên biển.

Một trong những giải pháp dung hòa quyền lợi của các nước ven biển, không có biển hoặc gặp bất lợi về hoàn cảnh địa lý là việc Công ước ghi nhận chế định đặc thù về vùng đặc quyền kinh tế, tại đó quốc gia ven biển có quyền chủ quyền đối với tài nguyên sinh vật và phi sinh vật, trong khi vẫn bảo đảm một số quyền tự do cho các quốc gia khác.

Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ. Ảnh: Bộ Ngoại giao

Công ước còn có một chế định sáng tạo nhất là coi "vùng", gồm đáy biển và lòng đất dưới đáy biển bên ngoài quyền tài phán quốc gia, cùng các tài nguyên tại đây là "di sản chung của nhân loại".

Theo đó, UNCLOS thành lập một tổ chức quốc tế để quản lý các hoạt động tại vùng nhằm bảo đảm việc chia sẻ công bằng lợi ích kinh tế từ việc khai thác tài nguyên tại đây cho tất cả quốc gia.

Công ước có nhiều điều khoản quy định về bảo vệ môi trường biển và nghiên cứu khoa học biển, đây là những nội dung hoàn toàn mới so với 4 Công ước Geneva về Luật biển năm 1958.

UNCLOS còn đặt ra hệ thống giải quyết tranh chấp tương đối toàn diện, khẳng định lại nghĩa vụ giải quyết hòa bình các tranh chấp quốc tế quy định trong Hiến chương LHQ, đồng thời quy định cụ thể về các biện pháp hòa bình để giải quyết tranh chấp như hòa giải, trọng tài hay tòa án.

Với hệ thống này, các tranh chấp liên quan đến việc giải thích và áp dụng công ước luôn có thể được giải quyết một cách kịp thời, qua đó duy trì hòa bình, ổn định và ngăn ngừa xung đột. Phán quyết của các cơ quan tài phán được thành lập theo quy định của UNCLOS cũng góp phần làm sáng tỏ các quy định của Công ước, bảo đảm tính toàn vẹn cũng như việc thực thi hiệu quả.

Thứ trưởng Nguyễn Minh Vũ khẳng định Việt Nam luôn tham gia tích cực và có trách nhiệm trong việc ký kết và thực hiện UNCLOS. Trong những năm qua, Việt Nam đã từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật về biển và đại dương, ban hành các văn bản pháp luật, chiến lược, chính sách, kế hoạch phục vụ việc sử dụng, khai thác biển hiệu quả và bền vững.

Ông cho biết Việt Nam sẽ triển khai 5 nhiệm vụ trong tuân thủ, thực thi UNCLOS để thể hiện hình ảnh đất nước trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, là người bạn tin cậy, là thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế.

Đầu tiên, Việt Nam sẽ tiếp tục ban hành các chính sách và hoàn thiện hệ thống pháp luật quốc gia liên quan tới biển và hải đảo theo hướng phát triển bền vững, đáp ứng yêu cầu bảo vệ chủ quyền biển đảo, bảo đảm phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS.

Tiếp theo, Việt Nam luôn đề cao tinh thần thượng tôn pháp luật và coi Công ước là cơ sở pháp lý để tiến hành các hoạt động trên biển, trong đó có giải quyết hòa bình các tranh chấp biển với các quốc gia láng giềng, hướng tới việc quản trị hòa bình, bền vững các vùng biển, kể cả Biển Đông.

Thứ ba, Việt Nam sẽ tích cực tham gia, đóng góp thực chất tại các diễn đàn về luật biển và đại dương như Hội nghị các Quốc gia thành viên UNCLOS, Hội nghị Đại dương LHQ, cũng như tiếp tục đóng góp vào các vấn đề đang được cộng đồng quốc tế quan tâm như biến đổi khí hậu, bảo tồn và sử dụng bền vững các tài nguyên và đa dạng sinh học trên đại dương.

Việt Nam cũng kêu gọi các quốc gia tiếp tục phê chuẩn, tham gia công ước, đồng thời thúc đẩy việc thực thi thiện chí và đầy đủ các quy định của Công ước để UNCLOS phát huy hơn nữa vai trò khuôn khổ pháp lý toàn diện điều chỉnh mọi hoạt động trên biển và đại dương.

Cuối cùng, Việt Nam sẽ tiếp tục tăng cường và đi vào chiều sâu, thực chất hơn nữa trong quan hệ hợp tác với các cơ quan pháp lý quốc tế, đặc biệt là các cơ quan chuyên môn về đại dương và luật biển.

"UNCLOS là một trong những thành tựu lớn nhất về luật pháp quốc tế của cộng đồng quốc tế trong thế kỷ 20", Thứ trưởng Nguyễn Minh Vũ đánh giá. "Công ước đến nay vẫn còn nguyên vẹn giá trị và tiếp tục khẳng định vai trò thiết yếu trong duy trì trật tự pháp lý trên biển và đại dương".

Nguyễn Tiến