Ứng viên bộ trưởng tư pháp nhiều tranh cãi của ông Trump

Ông Trump chọn Matt Gaetz, đồng minh hết mực trung thành, làm bộ trưởng tư pháp tương lai, dù ứng viên này gây nhiều tranh cãi ngay cả trong đảng Cộng hòa.

Trong bài đăng trên nền tảng Truth Social ngày 13/11, Tổng thống đắc cử Donald Trump tuyên bố hạ nghị sĩ bang Florida Matt Gaetz sẽ là bộ trưởng tư pháp của chính quyền mới.

Ông khẳng định Gaetz sẽ "nhổ tận gốc tình trạng tham nhũng có hệ thống" trong Bộ Tư pháp Mỹ và đưa cơ quan này trở lại "sứ mệnh chống tội phạm và duy trì nền dân chủ, hiến pháp của chúng ta".

Ngay sau khi được ông Trump đề cử, Gaetz tuyên bố "thật vinh dự" khi được phụng sự nước Mỹ với tư cách là bộ trưởng tư pháp, đồng thời xin từ chức nghị sĩ, rút khỏi Hạ viện để chuẩn bị cho chức vụ mới.

Matt Gaetz, tên đầy đủ là Matthew Louis Gaetz II, sinh ngày 7/5/1982 tại Florida, trong gia đình có truyền thống hoạt động chính trị.

Cha của ông là Don Gaetz, thành viên thượng viện Florida đại diện cho các khu vực tây bắc bang năm 2006-2016 và là chủ tịch thượng viện bang năm 2012-2014. Ông Don Gaetz sẽ tiếp tục vai trò thượng nghị sĩ vào năm tới, sau cuộc bầu cử vừa qua.

Jerry Gaetz, ông nội của nghị sĩ Gaetz, là thị trưởng Rugby ở bang Bắc Dakota và từng là ứng cử viên phó thống đốc bang năm 1964.

Nghị sĩ Matt Gaetz tại Hội nghị Hành động Chính trị Bảo thủ (CPAC) 2024 tại Oxon Hill, Maryland hồi tháng 2. Ảnh: AP

Matt Gaetz tốt nghiệp Đại học bang Florida năm 2003 với tấm bằng cử nhân Khoa học liên ngành. Ông sau đó tiếp tục lấy bằng tiến sĩ luật tại Trường Luật William & Mary năm 2007. Ông từng làm việc cho một công ty ở Fort Walton Beach, bang Florida sau khi tốt nghiệp.

Ông được nhận vào Florida Bar, hiệp hội các luật sư được Tòa án Tối cao Florida cấp phép hành nghề tại bang năm 2008. Năm 2021, Gaetz bị đình chỉ giấy phép hành nghề do chưa thanh toán khoản phí 265 USD, nhưng đã được khôi phục sau đó. Florida Bar ngày 13/11 vẫn nhận xét Gaetz là thành viên uy tín của hiệp hội.

Matt Gaetz trở thành nghị sĩ đại diện bang Florida tại Hạ viện Mỹ từ năm 2017 và được nhận xét là người mang nặng tư tưởng cực hữu. Năm 2021, ông từng đăng bài ủng hộ thuyết Thay thế Vĩ đại trên mạng xã hội X. Thuyết âm mưu được những người da trắng theo chủ nghĩa dân tộc Mỹ lan truyền, tuyên bố rằng đảng Dân chủ cố tình thay thế người da trắng bằng người da màu thông qua nhập cư hàng loạt.

Năm 2018, ông mời Charles Chuck Johnson, người theo chủ nghĩa chối bỏ vụ thảm sát Holocaust, tới dự buổi lễ đọc Thông điệp Liên bang của ông Trump trong vai trò khách mời của bang Florida. Gaetz cũng mô tả những người biểu tình đòi quyền phá thai là "kẻ xấu".

Matt Gaetz được cho là một trong những đề cử gây tranh cãi nhất của ông Trump trong chính quyền mới.

Nghị sĩ này từng bị FBI điều tra, khi bạn của ông là Joel Greenberg, cựu nhân viên thuế vụ, bị kết án 11 năm tù hồi năm 2022 với tội danh môi giới mại dâm người vị thành niên và một số tội khác. Bộ Tư pháp Mỹ cũng điều tra ông vì những nghi vấn liên quan đến môi giới mại dâm và cản trở nhân viên thực thi pháp luật.

Gaetz bác bỏ mọi nghi vấn và cuối năm ngoái tuyên bố không có cáo buộc nào nhằm vào ông được đưa ra. Tuy nhiên, Ủy ban Đạo đức Hạ viện vẫn quyết định mở cuộc điều tra nhắm vào ông.

Chỉ vài ngày trước khi Ủy ban Đạo đức Hạ viện công bố kết quả điều tra, Gaetz từ chức nghị sĩ để nhận đề cử của ông Trump. Động thái này khiến cuộc điều tra phải khép lại và Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson, đồng minh thân cận của ông Trump, đã đề nghị Ủy ban Đạo đức Hạ viện không công khai kết quả điều tra.

Tuy nhiên, các nghị sĩ từ cả hai đảng trong Ủy ban Tư pháp Thượng viện tuyên bố họ muốn được xem báo cáo thẩm tra đạo đức của Gaetz. Nếu được phê chuẩn làm bộ trưởng tư pháp, Gaetz có thể bãi bỏ mọi cuộc điều tra của cảnh sát hay FBI nhắm vào mình.

Một số nghị sĩ Cộng hòa ở Thượng viện cũng như trợ lý trong chiến dịch của ông Trump đã bày tỏ hoài nghi về việc bổ nhiệm Gaetz. Tuy nhiên, Tổng thống đắc cử vẫn bảo vệ quyết định này, bởi Gaetz là một đồng minh rất trung thành với ông.

Khi làm việc tại Hạ viện, Gaetz đã chỉ trích dữ dội các cáo buộc của Bộ Tư pháp đối với ông Trump, liên quan vụ tài liệu mật và âm mưu lật kèo bầu cử năm 2020. Ông cũng lên án cuộc điều tra đặc biệt về cáo buộc Nga can thiệp bầu cử Mỹ năm 2016 nhằm giúp ông Trump hưởng lợi.

Sau khi ông Trump thất cử năm 2020, Gaetz cùng với thành viên đảng Cộng hòa Marjorie Taylor Greene tham gia chiến dịch "Cuộc vận động Nước Mỹ trên hết". Hai người hỏi đám đông ở Florida rằng "Tổng thống của các bạn là ai?" và những người ủng hộ hét lớn tên ông Trump.

Hồi tháng 5, Gaetz đến New York khi ông Trump phải hầu tòa vì vụ án chi tiền bịt miệng sao khiêu dâm. Ông đã chia sẻ bức ảnh chụp mình cùng một số nghị sĩ đảng Cộng hòa đứng phía sau cựu tổng thống tại tòa án.

Matt Gaetz cùng nhiều thành viên đảng Cộng hòa đứng phía sau khi ông Trump trả lời báo chí tại tòa án ở Manhattan, New York ngày 16/5. Ảnh: AP

Tại cuộc tranh luận giữa ông Trump và Tổng thống Joe Biden hồi tháng 6, ông Gaetz đứng trong phòng theo dõi và nói về những thành công của ứng viên đảng Cộng hòa. Sau khi đảng Dân chủ đổi ứng viên, Gaetz là người giúp ông Trump chuẩn bị cuộc tranh luận tiếp theo với Phó tổng thống Harris. Nghị sĩ Florida được cho là người đã lan truyền cáo buộc vô căn cứ rằng "người di cư Haiti ăn thịt thú cưng", điều đã được ông Trump đề cập trong cuộc tranh luận.

Chỉ vài giờ trước khi ông Trump công bố quyết định bổ nhiệm, Gaetz đăng bài trên X, lặp lại các tuyên bố của Tổng thống đắc cử rằng ông bị hệ thống tư pháp Mỹ nhắm mục tiêu.

"Chúng ta nên tìm cách chống lại cơ quan chính phủ bị vũ khí hóa đã quay lưng với người dân. Và nếu điều đó có nghĩa phải loại bỏ tất cả các cơ quan từ FBI đến ATF, tôi sẵn sàng", ông nói, đề cập tới Cục Điều tra Liên bang và Cục phòng chống Rượu, Thuốc lá, Súng đạn và Chất nổ Mỹ.

Nếu được quốc hội xác nhận là Bộ trưởng Tư pháp, ông Gaetz sẽ giám sát cả hai cơ quan này.

Giới phân tích nhận xét quyết định bổ nhiệm Bộ trưởng Tư pháp được xem là "phần thưởng" dành cho Gaetz vì sự ủng hộ mạnh mẽ đối với Tổng thống đắc cử.

Tuy nhiên, lập trường cực hữu của Gaetz đôi khi khiến nhiều đảng viên Cộng hòa khó chịu. Đầu năm 2023, Gaetz nằm trong nhóm thành viên bảo thủ cực hữu phản đối nỗ lực tranh cử chức Chủ tịch Hạ viện của ông Kevin McCarthy, khiến ông này phải trải qua 15 vòng bỏ phiếu trước khi giành được vị trí. Và chính Gaetz là người đã dàn xếp cuộc bỏ phiếu lật đổ McCarthy sau đó.

"Tôi đã bị sốc trước đề cử này", thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Susan Collins nói ngày 13/11, khi hay tin Gaetz sẽ là bộ trưởng tư pháp tương lai. "Đây chính là lý do việc phê duyệt của Thượng viện rất quan trọng, dù Tổng thống có thể đề cử bất kỳ ai ông ấy muốn. Tôi chắc chắn sẽ có rất nhiều câu hỏi được đặt ra tại phiên điều trần của ông Gaetz".

Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Liza Murkowski cũng cho rằng Gaetz "không phải ứng viên nghiêm túc".

Dù vậy, nhiều đồng minh của Gaetz trong Hạ viện đã lên tiếng bảo vệ ông. Nghị sĩ Anna Paulina Luna, thành viên đảng Cộng hòa ở bang Florida, nói rằng dù nhiều người cố gắng "bôi nhọ" Gaetz, "thực tế sẽ chứng minh tất cả".

Thùy Lâm (Theo AP, Al Jazeera)