UAV - mối đe dọa hàng đầu với xe tăng

Cuộc tấn công của Hamas vào Israel và chiến sự Ukraine cho thấy UAV giá rẻ trở thành một trong những vũ khí hiệu quả nhất để đối phó xe tăng.

Lực lượng Hamas hôm 8/10 công bố video máy bay không người lái (UAV) cỡ nhỏ sử dụng đầu đạn PG-7VR để vô hiệu hóa một xe tăng chiến đấu chủ lực Merkava Mark 4M hiện đại được Israel triển khai gần biên giới với Dải Gaza.

Trong video, UAV của Hamas tiếp cận chiếc Merkava Mark 4M đang quay tháp pháo, thả quả đạn chống tăng liều kép xuống khoang động cơ, khiến xe tăng được bảo vệ tốt nhất thế giới với các công nghệ phòng vệ chủ động và thụ động hàng đầu bốc cháy.

Trên chiến trường Ukraine, những gì diễn ra trong vài tháng qua cũng cho thấy UAV góc nhìn thứ nhất (FPV) đang trở thành loại vũ khí hiệu quả hàng đầu để đối phó với những cỗ xe tăng đắt tiền.

"UAV FPV đã trở thành vũ khí chống tăng chính của chúng tôi. Nó có thể tiêu diệt được cả T-90, một trong những những dòng xe tăng hiện đại nhất của Nga", thượng úy Yuri Filatov, chỉ huy UAV của Lữ đoàn Xung kích Độc lập số 3 Ukraine, cho biết.

UAV FPV là loại vũ khí có thể điều khiển từ xa bằng tay cầm và một bộ thiết bị đeo trên đầu, giúp người sử dụng có góc nhìn chân thực giống như đang ngồi trong buồng lái. Chúng được chế tạo từ các linh kiện giá rẻ và có thể lắp ráp ngay trên chiến trường. Phạm vi hoạt động của chúng là khoảng 15 km, tùy thuộc vào kích thước tải trọng.

Trong khi UAV của Hamas chủ yếu dùng để thả đạn, các loại UAV FPV đóng vai trò như vũ khí tự sát dùng một lần. Chúng sử dụng các loại liều nổ khác nhau tùy vào mục tiêu nhắm tới.

Đạn nổ phân mảnh được dùng để tập kích bộ binh, còn đầu đạn RPG dùng để tiêu diệt phương tiện chiến đấu. Với mục tiêu là không gian hẹp như chiến hào, liều nổ nhiệt áp sẽ phát huy hiệu quả cao.

Filatov cho biết đội của anh từng vô hiệu hóa 4 xe tăng Nga trong một ngày nhờ sử dụng UAV FPV. Việc có thể vận hành vũ khí này từ khoảng cách an toàn cũng giúp họ giảm bớt thiệt hại về nhân lực. "Chúng tôi càng sử dụng nhiều UAV thì càng mất ít người hơn", chỉ huy Ukraine nói.

Bộ trưởng Chuyển đổi số Ukraine Mykhailo Fedorov đầu tháng 10 thông báo UAV nước này đã tiêu diệt số lượng "kỷ lục" là 220 khí tài của Nga trong tuần trước đó, bao gồm 55 xe tăng.

Binh sĩ Ukraine trong buổi huấn luyện điều khiển UAV tại Donetsk hồi tháng 8. Ảnh: Anadolu

Theo các chuyên gia quân sự, điểm mạnh của UAV là hiệu quả về kinh tế vượt trội so với mục tiêu bị chúng tiêu diệt. Một chiếc UAV mà lực lượng Ukraine sử dụng có giá chỉ khoảng 400-500 USD, song có thể phá hủy các khí tài trị giá hàng triệu USD của đối phương.

"Chúng có thể tấn công mục tiêu một cách chính xác, điều trước đây vốn là nhiệm vụ của các loại vũ khí dẫn đường đắt tiền. Thay vì bắn những quả tên lửa chống tăng hàng chục nghìn USD, giờ đây họ chỉ cần sử dụng một chiếc UAV có giá rẻ hơn rất nhiều", Samuel Bendett, chuyên gia về UAV tại Trung tâm Phân tích Hải quân (CNA) có trụ sở tại Mỹ, nói.

Theo Bendett, chiến thuật tập kích bằng UAV cũng có thể gây ra "tác động lớn về tâm lý" với binh sĩ đối phương, do họ gần như không thể biết chúng sẽ tấn công từ đâu. Đó là lý do binh sĩ trên chiến trường giờ đây phải cẩn trọng hơn khi di chuyển, cũng như xem xét lại vị trí được coi là an toàn trước nguy cơ thường trực từ vũ khí này.

Hầm hào, hố cá nhân trước đây được xem là nơi ẩn nấp tương đối an toàn trước đạn pháo. Nhưng giờ đây, với những UAV có thể bay lơ lửng trên đầu và thả lựu đạn chính xác xuống hầm, những chỗ ẩn nấp này không còn an toàn nữa.

Đây cũng là lý do khiến Nga và Ukraine thường xuyên đăng tải các video tập kích thành công bằng UAV, nhằm gia tăng sức ép về tâm lý với binh sĩ của đối phương, Bendett nhận định.

Tuy nhiên, chiến thuật sử dụng UAV cũng có một số nhược điểm. Những người điều khiển UAV góc nhìn thứ nhất phải có kỹ năng vận hành tốt, có thể phải mất vài tuần huấn luyện.

Tỷ lệ tập kích trúng mục tiêu của UAV điều khiển từ xa cũng không cao do chúng có thể bị gây nhiễu tín hiệu hoặc chết pin. Các loại UAV giá rẻ hiện nay chủ yếu sử dụng tín hiệu không mã hóa, nên đối phương có thể chặn thu dữ liệu và kịp thời báo động cho phe mình có biện pháp ứng phó.

Binh sĩ Ukraine kiểm tra một chiếc xe tăng Nga bị phá hủy tại Zaporizhzhia hôm 21/7. Ảnh: Reuters

So với Ukraine, Nga được cho là chiếm ưu thế hơn trong cuộc chiến UAV về mặt số lượng. Phó chỉ huy Lữ đoàn Xung kích Độc lập số 80 Ukraine, người mang hô hiệu "Swift", cho biết Nga sử dụng tới hai UAV FPV để tập kích một mục tiêu, cũng như tấn công cả các mục tiêu có giá trị thấp, cho thấy Moskva dường như sở hữu một lượng lớn UAV ở trong kho.

Giới chức Ukraine nhận thức được điều này và đang tìm cách khắc phục. Hồi tháng 7, Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal thông báo phân bổ khoản ngân sách tương đương 1,1 tỷ USD để đầu tư vào lĩnh vực UAV.

Bộ trưởng Fedorov hồi tháng 9 cũng cho biết Ukraine đã đào tạo được hơn 10.000 chuyên gia điều khiển thiết bị không người lái trong năm nay, nhằm chuẩn bị cho "một giai đoạn mới của chiến sự".

Trong khi đó, một tài liệu rò rỉ hồi tháng 8 cho biết Nga đang đẩy mạnh sản xuất UAV nội địa và dự kiến chế tạo tổng cộng 6.000 chiếc vào mùa hè năm 2025, bao gồm các biến thể mới của dòng UAV tự sát Shahed-136 do Iran sản xuất. Moskva cũng tích cực cải tiến các dòng UAV hiện hành như Lancet, mẫu dường như đã được tăng gần gấp đôi về phạm vi hoạt động.

Phạm Giang (Theo Washington Post, Business Insider)