Tuyên truyền phòng cháy chữa cháy: 'Có gia đình toàn cử giúp việc đi'

- Luật sư Nguyễn Văn Chiến: Vụ cháy 12/9 vừa rồi là một thảm họa kinh hoàng, tôi xin gửi lời chia buồn sâu sắc đến người nhà nạn nhân trong vụ việc đau lòng này.

Luật sư Nguyễn Văn Chiến.

Luật sư Nguyễn Văn Chiến.

Về nguyên nhân, chúng ta nói rất nhiều, làm sao để nâng cao ý thức của chủ đầu tư, người dân. Song cũng phải suy nghĩ đến hành lang pháp lý thế nào, tại sao nhiều chung cư mini mọc lên như vậy, những chung cư mini theo quy chuẩn nào của pháp luật?

Đối với dự án đầu tư của các dự án chung cư như các đại biểu đề cập, tất cả tòa nhà chung cư được xây dựng theo quy chuẩn, quy hoạch, các yếu tố PCCC rất bảo đảm, thậm chí ta đã có những quy chuẩn PCCC của Bộ Xây dựng ban hành, Luật PCCC năm 2013… Thậm chí nhiều chủ đầu tư còn phàn nàn rằng quy định đòi hỏi về PCCC quá chặt chẽ. Thế nhưng quy chuẩn, quy định, hành lang pháp lý về dạng nhà chung cư mini lại không được như thế, để cho nhiều chung cư mini mọc lên không đảm bảo tiêu chí PCCC.

Các tiêu chuẩn PCCC không được chủ đầu tư chung cư mini chú trọng khi xây dựng nhà ở và đưa vào kinh doanh. Không phải quy định nào bắt buộc cũng được chủ đầu tư tự giác thực hiện, họ luôn tìm cách để tránh gia tăng chi phí. Việc này cơ quan chức năng kiểm tra cũng khó chi ly, chi tiết, mà phải từ tâm của chủ đầu tư, đặc biệt phải có kiểm tra, kiểm soát ngay từ đầu, từ khâu cấp phép.

Luật sư Nguyễn Văn Chiến thông tin tại tọa đàm.

Nếu rà soát 2.000 căn chung cư mini, đối chiếu quy chuẩn, Nghị định hiện nay, hạ tầng có đảm bảo cho PCCC hay không khi xe chữa cháy không vào được. Tiêu chí này không đáp ứng nhưng vẫn được cấp phép xây dựng. Còn nhiều yếu tố khác về lối thoát hiểm, thang bộ, thang dây... Tôi nghĩ chúng ta không thiếu vấn đề pháp lý mà phải nghiên cứu để tuyên truyền, vận dụng cho người dân hiểu để giám sát tuân thủ.

Hoạt động tuyên truyền pháp luật PCCC cần tổ chức đồng bộ, cách thức thực hiện phải lan tỏa. Ngoài ra, phải có sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan chức năng để có sự kiểm tra chéo. Từ đó giám sát trong quá trình thực thi. Như vậy hiệu quả của pháp luật quy định mới thực thi nghiêm và hạn chế tối đa những hậu quả xảy ra.

Nhà báo Phùng Công Sưởng tương tác với các khách mời về thông tin không có quy chuẩn chung cư mini.

Nhà báo Phùng Công Sưởng tương tác với các khách mời về thông tin không có quy chuẩn chung cư mini.

- Thống kê chưa đầy đủ, riêng Hà Nội có 2.000 chung cư mini biến tướng. Trong đó nhiều căn nhà vi phạm trật tự xây dựng, nâng tầng. Ông có thể đánh giá gì về nguy cơ mất an toàn phòng cháy tại các khu chung cư mini biến tướng này? Trách nhiệm của chính quyền ra sao khi để xảy ra thực trạng này?

- Trung tá Lê Minh Hải - Cục cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ, Bộ Công an: Trước tiên, đã là nhà chung cư được thẩm định phê duyệt thì phải đảm bảo về PCCC. Chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm đầy đủ về các yêu cầu này. Tuy nhiên, chung cư mà chúng ta hay gọi là chung cư mini biến tướng, chức năng là nhà ở nhiều căn hộ, loại hình này chủ yếu là nhà ở riêng lẻ. Lúc trước được xây dựng ở riêng lẻ sau đó sẽ do nhu cầu nên chuyển đối cho thuê và bán lại. Loại hình nhà này còn nhiều vấn đề an toàn về phòng cháy chữa cháy, tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ cao.

Đối với loại hình này, lối thoát nạn rất nan giải. Đặc biệt, chung cư này bố trí cầu thang trong nhà, tại tầng 1, tầng hầm sử dụng để xe, có phòng công năng khác như phòng để máy phát điện, hoặc là phòng để kĩ thuật điện… nên khi xảy ra cháy nổ thì khói sẽ cháy lan, người phía trên ngạt khói và nguy cơ tử vong. Việc triển khai công tác cứu nạn đều khó khăn.

Trung tá Lê Minh Hải.

Trung tá Lê Minh Hải.

Thứ hai, nhà này khi chuyển đổi hình thức nhà riêng lẻ rất ít người nhưng khi chuyển sang chung cư, thì số hộ dân đông; công suất điện tăng lên, nếu không cải tạo dây điện, dễ gây quá tải và chập điện. Dịp cao điểm buổi tối, các hộ gia đình tập trung đông nên thoát nạn rất khó khăn. Các hộ dân sinh sống trên tòa nhà này cũng chưa nắm được kĩ năng phòng cháy chữa cháy nên chưa biết được sử dụng thiết bị điện, việc để xe máy cũng tiềm ẩn nguy cơ rủi ro.

Từ năm 2021, chúng tôi đã tập trung toàn bộ lực lực để tuyên truyền đến từng hộ gia đình, người dân về công tác phòng cháy chữa cháy. Các mô hình chúng tôi triển khai đều nhằm mục đích người dân trong cùng tòa nhà cùng khu vực có thể liên kết, hỗ trợ nhau chữa cháy, thoát nạn và hỗ trợ nhau trong cuộc sống hàng ngày. Tuy nhiên, người dân tham gia rất hạn chế.

Khi chúng tôi tổ chức làm công tác tuyên truyền, có cuộc chỉ có 20-30% người dân tham gia. Có gia đình không thấy chủ nhà mà toàn cử người giúp việc đi. Có gia đình chỉ có chồng đi. Chúng tôi có đến hỏi thì người vợ chả biết về kiến thức phòng cháy chữa cháy. Vậy khi hoả hoạn xảy ra, chồng không có nhà thì sẽ ra sao? Mặt khác, việc chủ động nghiên cứu kĩ năng về việc phòng cháy của người dân chưa cao dẫn đến đến thiếu kiến thức kĩ năng và còn nhiều tồn tại.

Đại tá Lê Minh Hải cho biết khi tổ chức làm công tác tuyên truyền, có cuộc chỉ có 20-30% người dân tham gia.

Qua vụ cháy chung cư mini ở Thanh Xuân vừa qua, cũng phải nói rằng người dân đã có kĩ năng cơ bản khi có đám cháy xảy ra. Ví dụ, trong đám cháy có người đã biết đóng cửa vào, chèn thêm chăn để khói không vào được phòng, rồi đổ nước để giảm nhiệt độ trong phòng, sàn và sau đó thoát nạn an toàn.

- Đại tá, Tiến sỹ Nguyễn Thành Long - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu ứng dụng khoa học kỹ thuật phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ, Đại học Phòng cháy chữa cháy, Bộ Công an: Cơ quan quản lý vẫn còn nhiều sơ hở trong quản lý như: Cấp giấy phép 1 đằng xây dựng 1 nẻo; cấp phép không quản lý, không thanh tra giám sát; không quản lý trong khi xây dựng; nhiều sai phạm nhưng không được phát hiện điều chỉnh.

Đại tá, Tiến sỹ Nguyễn Thành Long.

Đại tá, Tiến sỹ Nguyễn Thành Long.

Đối với các bộ phận khác: Quản lý tòa nhà như điện, gas cũng còn nhiều thiếu sót. Ông ví dụ ngành điện phát hiện ra cũng phải có ý kiến với chính quyền về phòng chống cháy nổ, nhưng trước nay hầu như chưa từng có trường hợp được báo cáo.

“Qua vụ cháy này cho thấy người dân chưa có nhận thức cao về pháp luật, không biết căn nhà nào như nào là vi phạm pháp luật, không có sổ đỏ, giấy tờ pháp lý chính thức mà vẫn mua”, ông Long cho hay.

“Ở một tòa nhà không có cơ sở về phòng cháy chữa cháy, xây dựng kiểu chuồng cọp, không có ban công vẫn mua và sử dụng, không báo cáo lại chính quyền. Điều đó cho thấy nhận thức chung về những việc liên quan đến tài sản tính mạng người dân còn hạn chế. Vụ cháy chung cư mini hôm 12/9 vừa qua là một sự việc nghiêm trọng mà chúng ta cần nhìn vào, người dân cần nhìn từ đó mà cảnh tỉnh và nâng cao ý thức phòng cháy chữa cháy”, Đại tá Nguyễn Thành Long.

Đại tá, Tiến sỹ Nguyễn Thành Long trao đổi về các bất cập của chung cư mini.

- Ông có nhận xét gì về ý thức phòng cháy, chữa cháy của người dân và của chính quyền cơ sở hiện nay thông qua vụ cháy vừa qua tại phố Khương Hạ, Thanh Xuân?

- Đại tá, Tiến sỹ Nguyễn Thành Long - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu ứng dụng khoa học kỹ thuật phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ, Đại học Phòng cháy chữa cháy, Bộ Công an:

Liên quan đến vụ cháy 12/9 vừa qua, tôi sơ bộ nói về công tác phòng cháy chữa cháy trong người dân hiện nay.

Đối với loại hình nhà chung cư mini hiện nay rất phổ biến tại một số khu dân cư, về xây dựng, những căn nhà này thường không được xây dựng theo đúng quy hoạch mà xây theo chủ đầu tư, lựa chọn vị trí nào để đầu tư hiệu quả. Những căn nhà này cũng thường sai về cấp phép xây dựng. Từ vụ cháy vừa rồi chúng ta thấy được 1 loạt sai phạm trong cấp phép xây dựng, toàn xin cấp phép 1 đằng xây dựng 1 nẻo.

Về vị trí xây dựng, theo ông, do đặc thù về kinh doanh, chủ đầu tư lựa chọn vị trí có lợi về kinh doanh, thường nằm sâu trong ngõ hẻm. Ví dụ như trong vụ cháy chung cư mini hôm 12/9, từ đầu ngõ đến tòa nhà cách 400 m, khiến cho công tác cứu hộ cứu nạn gặp khó khăn.

Về lối thoát nạn, vì xây dựng không theo cấp phép quy định nên đa số không có lối thoát hiểm. Các tòa nhà này thường chỉ có 1 lối thoát hiểm duy nhất. Những ban công, cửa sổ, do đảm bảo an ninh nên thường xây kiểu “chuồng cọp”, khi có vấn đề xảy ra các lực lượng rất khó tiếp cận.

Đại tá, Tiến sỹ Nguyễn Thành Long.

Đại tá, Tiến sỹ Nguyễn Thành Long.

Về việc vận hành tòa nhà, thường các tòa nhà này không có hệ thống thông khói, không có hệ thống thoáng khí.

Mặt khác, phương tiện phòng cháy chữa cháy trong những tòa nhà này thường mỏng và kém. Những người bảo vệ không chuyên nghiệp, phần nhiều là người cao tuổi không chuyên môn, không có khả năng xử lý khi có cháy nổ xảy ra.

Các phương tiện trang bị gồm: hệ thống báo cháy, hệ thống chữa cháy tự động gần như 100% không đảm bảo yêu cầu. Theo quy định các hệ thống chung cư phải có hệ thống báo cháy và chữa cháy tại tầng hầm và từng tòa nhà. Việc quản lý hệ thống nguồn điện trong tòa nhà rất lỏng lẻo không đạt yêu cầu.

Những người chung sống trong tòa nhà mini này gồm nhiều thành phần khác nhau. Nhận thức về phòng cháy chữa cháy gần như không có, việc sử dụng nguồn lửa nguồn nhiệt rất phức tạp.

Các tòa nhà hầu như dạng ống khi có đám cháy xảy ra thì diễn biến trở nên phức tạp. Khi đám cháy xảy ra sẽ nhanh chóng đẩy khói vào các căn hộ, không có lối thông thoáng khiến người dân rất dễ bị ngạt thở. Khiến cho ảnh hưởng vụ cháy rất lớn, người dân hoảng loạn rất dễ ảnh hưởng đến con người.

Các khách mời trao đổi, tương tác về vụ cháy chung cư mini ở Thanh Xuân, Hà Nội, tại tọa đàm.

Các khách mời trao đổi, tương tác về vụ cháy chung cư mini ở Thanh Xuân, Hà Nội, tại tọa đàm.

- Nhà báo Phùng Công Sưởng - Phó Tổng Biên tập Báo Tiền Phong: Đến hôm nay là tròn 14 ngày xảy ra vụ cháy chung cư mini tại quận Thanh Xuân, Hà Nội. Đây là một thảm họa đau lòng, cũng là lời cảnh tỉnh sâu sắc đến các bộ ngành và chính người dân. Báo Tiền Phong là một trong những tờ báo đầu tiên đưa hình ảnh về vụ cháy đến bạn đọc. Vụ cháy xảy ra đặt ra vấn đề cần xem xét lại mô hình mà chúng ta vẫn thường gọi là chung cư mini, đề xuất các giải pháp trước mắt, căn cơ.

Nhà báo Phùng Công Sưởng - Phó Tổng Biên tập Báo Tiền Phong.

Nhà báo Phùng Công Sưởng - Phó Tổng Biên tập Báo Tiền Phong.

Trước loại hình nhà ở như vậy, giải pháp phòng cháy chữa cháy (PCCC) như thế nào? Hành lang pháp lý của loại hình nhà ở này ra sao? Đối tượng bạn đọc của báo Tiền Phong là tầng lớp thanh, thiếu niên và trung niên. Người sinh sống tại chung cư mini hầu hết là gia đình trẻ có thu nhập trung bình, cũng chính là đối tượng độc giả báo Tiền Phong.

Sau vụ cháy, đâu đó vẫn có những quan điểm trái chiều, có những quan điểm chưa thực sự chính xác, gây hoang mang, lo lắng thêm cho người dân. Chúng tôi mong muốn qua toạ đàm này sẽ cung cấp những thông tin chính thống, để nắm bắt thực trạng, qua đó góp phần đảm bảo an toàn, an ninh với loại nhà ở này. Từ đó, đưa ra các kiến nghị, giải pháp tháo gỡ cho cả trước mắt và lâu dài ra sao? Đồng thời đây cũng là dịp để tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao ý thức và thay đổi hành vi về PCCC.

Quang cảnh cuộc tọa đàm.

Quang cảnh cuộc tọa đàm.