Tiến độ cao tốc Bắc - Nam 'tắc' vì thiếu đất

TP - Với 3/4 diện tích lãnh thổ là đồi núi, nhưng những năm trở lại đây, khi triển khai đồng loạt cao tốc Bắc - Nam, các dự án lại xảy ra tình trạng khan hiếm đất, cát phục vụ thi công. Không ít dự án giao thông đang bị “kìm hãm, vùi lấp” tiến độ cũng do thiếu đất san nền. Rất khó hiểu khi khó khăn này phát sinh do thủ tục mang tính hành chính rườm rà.

Điệp khúc nhà thầu chờ đất

Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) đã nêu quyết tâm hoàn thành 3 đoạn cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 1 trước 30/4 tới, gồm: Mai Sơn - Quốc lộ 45, Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Phan Thiết - Dầu Giây.

Chỉ còn hơn 1 tháng tới hạn hoàn thành, nhưng chuyện thiếu đất san nền các đoạn cao tốc trên vẫn lặp lại như trong suốt quá trình triển khai thi công, nguy cơ làm chậm tiến độ.

Cục Quản lý đầu tư xây dựng (Bộ GTVT) cho hay, tới đầu tháng 3, cao tốc Mai Sơn - Quốc lộ 45 thi công đạt hơn 85% sản lượng; cao tốc Vĩnh Hảo - Phan Thiết thi công đạt gần 74% khối lượng; cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây thi công đạt hơn 83%. Cả 3 đoạn cao tốc trên, dù sắp tới ngày thông xe, vẫn lặp lại tình trạng thiếu đất đắp nền, các đơn vị thi công phải chờ Chính phủ và địa phương gỡ.

Trên công trường đoạn cao tốc Mai Sơn - Quốc lộ 45, toàn tuyến chính cơ bản đã hoàn thành. Tuy nhiên, một số cầu vượt cao tốc đoạn qua tỉnh Thanh Hoá đã xong phần cầu, nhưng chưa thể đưa vào khai thác do thiếu đất đắp đường dẫn 2 đầu cầu.

Bộ GTVT cho biết, địa phương đã có phương án gỡ vướng, sẽ đảm bảo mục tiêu xong trước 30/4. Tuy nhiên, những phát sinh thiếu đất làm nhà thầu phải dừng thi công để... chờ, gây lãng phí.

Căng thẳng nhất về thiếu đất thuộc về cao tốc Vĩnh Hảo - Phan Thiết, sắp tới hạn hoàn thành nhưng 3 tháng qua, do mỏ đất hết hạn khai thác, thủ tục gia hạn rườm rà, nhân lực, máy móc của các nhà thầu phải “đắp chiếu” chờ đất. Dự án còn cần khoảng 920.000m3 đất đắp nền.

Để có đất hoàn thiện tuyến chính, thời gian qua, chủ đầu tư, các nhà thầu phải đào đất từ các vị trí đường dân sinh đã san lấp trước đó chuyển sang các vị trí cần thiết hơn.

Tương tự, dự án cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây còn thiếu khoảng 620.000m3 đất đắp nền do các mỏ đất chưa được gia hạn giấy phép khai thác do địa phương phải chờ kết luận của Thanh tra Chính phủ. Nhà thầu không có vật liệu thi công, nguy cơ dự án cao tốc này cũng không kịp hoàn thành trước ngày 30/4 tới.

Thiệt hại “ghê gớm”

Trao đổi với PV Tiền Phong, một lãnh đạo Bộ GTVT cho hay, bộ vừa có văn bản “cầu cứu” Thủ tướng gỡ vướng về giấy phép khai thác mỏ đất phục vụ dự án cao tốc Vĩnh Hảo - Phan Thiết và Phan Thiết - Dầu Giây. Phát sinh trên do các mỏ đất được cấp phép khai thác cho các nhà thầu theo tiến độ dự án hoàn thành cuối năm 2022, nhưng thực tế các dự án phải lùi tiến độ thi công tới hết 30/4/2023.

Tiến độ thi công kéo dài thêm 4 tháng, nhưng nhà thầu chưa kịp hoàn thiện thủ tục xin gia hạn khai thác mỏ đất theo quy định (phải xin gia hạn ít nhất 45 ngày trước khi giấy phép cũ hết hạn).

Từ giữa tháng 12/2022 tới nay, nhà thầu phải dừng thi công chờ thủ tục gia hạn. UBND tỉnh Bình Thuận cho biết, đang xem xét thủ tục gia hạn khai thác 6 mỏ đất phục vụ thi công nốt cao tốc Vĩnh Hảo - Phan Thiết.

Trong khi đó, UBND tỉnh Đồng Nai phải chờ kết luận của Thanh tra Chính phủ mới giải quyết được giấy phép khai thác 5 mỏ đất để hoàn thiện cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây.

Với tình trạng thiếu đất như trên, Bộ GTVT chỉ cam kết các tuyến chính cao tốc sẽ hoàn thành và thông xe trước 30/4 tới, riêng đường gom dân sinh, cầu vượt cao tốc vẫn phải chờ.

“Việc gia hạn giấy phép khai thác mỏ đất chỉ mang tính thủ tục hành chính, vì vẫn khai thác mỏ cũ, theo khối lượng dự kiến từ trước. Bộ GTVT cam kết, nhà thầu chỉ lấy đất phục vụ cho dự án, nếu bán ra ngoài sẽ chịu trách nhiệm trước pháp luật để địa phương yên tâm gia hạn khai thác, nhưng vướng mắc cũng không được gỡ”, lãnh đạo Bộ GTVT nói.

Trong văn bản gửi Thủ tướng, Bộ GTVT cho rằng, nếu không kịp thời gian hạn khai thác mỏ đất, cao tốc Vĩnh Hảo - Phan Thiết và Phan Thiết - Dầu Giây sẽ khó hoàn thành trước ngày 30/4 tới. Về nội dung gia hạn giấy phép khai thác mỏ đất kể trên, Bộ TN&MT cho biết, theo quy định, để gia hạn giấy phép khai thác, hồ sơ đề nghị phải nộp cho cơ quan thẩm quyền khi giấy phép khai thác còn hiệu lực ít nhất 45 ngày.

Dù đồng ý với việc gia hạn khai thác mỏ đất để phục vụ các dự án nhưng đề xuất vừa làm thủ tục gia hạn vừa khai thác của Bộ GTVT và địa phương, Bộ TN&MT trả lời, thuộc thẩm quyền của Chính phủ. Được biết, Chính phủ đã giao UBND tỉnh Bình Thuận gia hạn cấp phép khai thác mỏ đất theo kiến nghị của Bộ GTVT.