Phụ nữ và trẻ em gái được quyền đưa ra quyết định của mình

Ông Matt Jackson - trưởng đại diện Quỹ Dân số Liên Hiệp Quốc (UNFPA) - gửi Tuổi Trẻ Online bài viết về việc trao quyền quyết định cho phụ nữ và trẻ em gái.

Ông Matt Jackson, trưởng đại diện Quỹ Dân số Liên Hiệp Quốc - Ảnh: UNFPA

Ngày Quốc tế phụ nữ là dịp kỷ niệm những thành tựu chung đã đạt được hướng tới bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ, cũng là dịp nhìn lại những thiếu sót, nhấn mạnh lại cam kết, nhân đôi nỗ lực chung hướng tới đảm bảo bình đẳng về quyền và lựa chọn cho mọi người, ở mọi nơi.

Tôi vừa có dịp gặp chị Mai (tên nhân vật đã được thay đổi), một giáo viên về hưu và một phụ nữ bị bạo lực tại một trong những Trung tâm Dịch vụ Một cửa do UNFPA hỗ trợ tại Việt Nam.

Chị Mai đã phải chịu đựng nhiều năm bị chồng bạo hành và bị mọi người đổ mọi tội lỗi lên chị. Nhờ hỗ trợ về tâm lý và tư vấn tại trung tâm, chị Mai giờ cảm thấy mình độc lập hơn và tự tin hơn về tương lai. Chị mong những người phụ nữ cùng cảnh ngộ sẽ giống như chị bây giờ.

Tiến bộ còn hạn chế

Năm nay, Ngày Quốc tế phụ nữ kêu gọi “Đầu tư vào phụ nữ: Thúc đẩy tiến bộ”. Những năm gần đây đã có nhiều đầu tư nhằm nâng cao sức khỏe và quyền cho phụ nữ và trẻ em gái, nhưng tiến bộ đạt được vẫn còn hạn chế.

Trong 20 năm qua, tỉ lệ tử vong mẹ trên thế giới đã giảm 34%, nhưng cứ 2 phút lại có một phụ nữ tử vong khi mang thai hay khi sinh nở, gây nên khủng hoảng ngầm trên toàn cầu.

Tỉ lệ tử vong mẹ của Việt Nam đã giảm nhiều hơn so với thế giới, ở mức 46,5%, nhưng cần nỗ lực hướng tới những nơi mà tỉ lệ còn cao như vùng nông thôn và miền núi có các dân tộc ít người.

Trong 30 năm qua, tỉ lệ phụ nữ sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại tăng gấp đôi, lên đến 77%. Song hơn 250 triệu phụ nữ không áp dụng kế hoạch hóa gia đình khi muốn tránh thai.

Tại Việt Nam, tỉ lệ sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại cũng tăng lên, vào khoảng 60%. Tuy nhiên, nhu cầu các biện pháp tránh thai ở phụ nữ chưa lập gia đình vẫn cao gấp bốn lần so với phụ nữ đã lập gia đình - đòi hỏi nỗ lực cung cấp dịch vụ cho thanh thiếu niên.

Ngôi nhà Ánh Dương là mô hình cung cấp dịch vụ chăm sóc y tế, tư vấn tâm lý và nơi tạm lánh cho phụ nữ và trẻ em đang hoặc có nguy cơ bị bạo hành - Ảnh: UNFPA

Một lĩnh vực khác cần đầu tư hơn là chấm dứt bạo lực trên cơ sở giới và các thực hành có hại như tảo hôn và tâm lý ưa thích con trai. Trên thế giới cứ ba phụ nữ thì có một người từng bị bạo lực trong đời.

Tại Việt Nam, cứ ba phụ nữ thì có hai người từng bị bạo lực bởi chồng hay bạn tình, 90% trong số họ chưa từng tìm kiếm hỗ trợ, theo Nghiên cứu quốc gia về bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái (năm 2019).

UNFPA tập trung hỗ trợ ba góc độ: hỗ trợ dịch vụ như thiết lập đường dây nóng quốc gia và trung tâm dịch vụ một cửa; giải quyết nguyên nhân gốc rễ như bất bình đẳng giới nhằm ngăn chặn bạo lực; thay đổi kỳ thị liên quan đến bạo lực.

Một mối quan tâm đặc biệt nữa đó là mức độ gia tăng bạo lực trên không gian mạng đối với phụ nữ và trẻ em gái, đặc biệt là nguy cơ lạm dụng hình ảnh trên không gian mạng. Chiến dịch #bodyright (quyền cơ thể) toàn cầu của UNFPA kêu gọi các chính phủ và các công ty công nghệ cần hành động nhiều hơn để bảo vệ mọi người trên không gian mạng.

Bình đẳng giới có tác động tích cực

Tại Hội nghị quốc tế về Dân số và Phát triển được tổ chức tại Cairo năm 1994, chính phủ của 179 nước, trong đó có Việt Nam, đã đặt vấn đề bình đẳng giới, trao quyền cho phụ nữ và quyền con người là trọng tâm của phát triển.

Một buổi sinh hoạt của CLB Làm cha trách nhiệm tại xã Ngọc Châu, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang - Ảnh: UNFPA

Đạt được bình đẳng giới có tác động tích cực đến mỗi gia đình, cộng đồng và rộng hơn là đến nền kinh tế của mỗi quốc gia.

Đầu tư 1 USD cho chăm sóc sức khỏe bà mẹ có thể đem lại 8 USD lợi ích kinh tế. Đầu tư vào kế hoạch hóa gia đình thì lợi ích kinh tế còn cao hơn - 10 USD.

Đầu tư tạo điều kiện cho phụ nữ tham gia vào lực lượng lao động có thể tăng GDP bình quân đầu người lên gần 20%, năng suất lao động của doanh nghiệp có thể tăng 15% khi đầu tư chăm sóc sức khỏe tình dục và sinh sản cho công nhân.

Phụ nữ làm lãnh đạo là một phần quan trọng giúp tăng trưởng kinh tế - xã hội tại Việt Nam. Họ có thể là những chuyên gia, lãnh đạo ở các lĩnh vực quan trọng, những nữ bác sĩ, nhân viên y tế dự lớp tập huấn về đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe tình dục và sức khỏe sinh sản của người khuyết tật ở Cần Thơ; những giảng viên vận động áp dụng chăm sóc sức khỏe tình dục cho thanh thiếu niên và những người thuộc cộng đồng LGBTQ+...

Trong nhiệm kỳ của mình, tôi mong muốn sẽ hỗ trợ đầu tư việc sàng lọc và ngăn ngừa ung thư cổ tử cung, vận động đưa tiêm chủng vi rút HPV vào chương trình tiêm chủng quốc gia.

Tôi cam kết rằng UNFPA tại Việt Nam sẽ đảm bảo những dự án và chương trình của chúng tôi đều nhằm đáp ứng nhu cầu của mọi người dân. Chúng ta cần đặt con người là trọng tâm và luôn phản ánh được tâm tư và nguyện vọng của họ.

Cùng nhau, chúng ta có thể tạo ra một thế giới nơi mà phụ nữ và trẻ em gái được trao quyền để tự đưa ra quyết định. Trên hết, mọi hành động sẽ giúp đảm bảo nguyên tắc không bỏ lại ai ở phía sau.