Phát gạo không phải là giải pháp ngăn dân bỏ khu tái định cư, 'nhảy rừng'

Cơ sở hạ tầng khu tái định cư số 2 (xã Cư Bông, huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk) đang trong quá trình hoàn thiện. Ảnh: Bảo Trung

Cuối tháng 12.2023, Báo Lao Động đã đăng bài phản ánh thực trạng dân rời khu tái định cư dự án thủy lợi Krông Pách thượng, quay về rừng núi sinh sống. Một số người khác đã đi lao động thời vụ xa nhà vì... chưa có đất canh tác.

Kiểm tra, phản hồi thông tin báo nêu - Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông và nông nghiệp phát triển nông thôn tỉnh Đắk Lắk cho biết, có đến 193 hộ dân hiện không ở khu tái định cư số 2. Trong đó, 40 hộ đã đến thời gian ngắn rồi tự bỏ đi nơi khác. 153 hộ dân di dời trái phép, đến ở ven rừng, dọc đường Đông Trường Sơn.

Không phải ngẫu nhiên dân bỏ suất tái định cư theo tiêu chuẩn để "nhảy dù" tứ tán, ra ven đường mới hay vào rừng vắng, mà vì nơi ở mới chưa đáp ứng được những nhu cầu tối thiểu về sinh hoạt, đời sống, sản xuất của họ.

Dự án thủy lợi Krông Pách thượng do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đầu tư xây dựng, có tổng vốn hơn 4.400 tỉ đồng, bị chậm tiến độ hơn 10 năm. Hơn 700 hộ dân vùng lòng hồ Krông Pách thượng đã ròng rã đợi chờ hơn 1 thập kỷ để di dời về nơi ở mới. Hàng chục hộ vì chê khu tái định cư, chưa chịu giao đất, từng bị cưỡng chế. Họ đã phải gánh chịu hậu quả của nhiều đợt bão lũ, ngập lụt, tài sản bị thất thoát khi mắc kẹt lại lòng hồ, nên di dời đến khu tái định cư luôn là khát khao, mong đợi. Nhưng nay, vừa về nơi ở mới, nhiều hộ ra đi là nghịch lý.

Năm 2023, trên các diễn đàn Quốc hội, khi bàn đến sửa đổi Luật Đất đai, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhiều lần khẳng định: "Công tác giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư là vấn đề được nhân dân quan tâm. Quan điểm của Đảng, Nhà nước rất rõ, khi thu hồi đất, người dân tái định cư, chuyển đi nơi khác để ở, thì nơi ở mới ít nhất phải bằng hoặc hơn nơi ở cũ"...

Tuy nhiên, khu tái định cư số 2 của dự án hồ Krông Pách thượng chỉ mới có đất ở. Một số hạ tầng cơ sở vừa hoàn thiện, nhưng đất canh tác, sản xuất chưa bố trí đầy đủ, hợp lý... cho dân. Bỏ tái định cư, vào rừng ở trái phép chắc chắn không phải lựa chọn tốt của dân, nhưng nó cho thấy "nơi ở mới chưa bằng hoặc thua nơi ở cũ".

UBND tỉnh Đắk Lắk đề nghị rà soát thực trạng dân bỏ tái định cư, có hướng xử lý ổn thỏa, tạo tâm lý an tâm cho dân. Sớm triển khai phát 30kg gạo/khẩu, trong 6 tháng...

Nhưng đó chỉ là giải pháp tạm thời. Cái dân cần là đất sản xuất, là điện, đường, trường, trạm, là không gian sinh hoạt thân thiện, phù hợp với văn hóa truyền thống... UBND tỉnh Đắk Lắk phải quy định các công việc này hoàn tất trong thời cụ thể, không hứa để rồi kéo dài hàng chục năm như dự án xây hồ. Tất cả phải "hơn hoặc bằng nơi ở cũ" chứ không chỉ là cam kết hay phát bao nhiêu gạo trong nhiều tháng.

Mặt khác, phải quy trách nhiệm của Chủ đầu tư, Ban Quản lý Dự án... chứ không phải chính quyền cấp huyện, xã - nơi tái định cư bây giờ.