Nhà khoa học Trung Quốc gây tranh cãi với dự án y khoa đầy tham vọng

13:00 28/02/2023

Sau 3 năm bị kết án tù vì hành nghề bất hợp pháp, nhà khoa học Trung Quốc Hạ Kiến Khuê (He Jiankui) tiếp tục gây tranh cãi bởi dự án y khoa mới: Tìm ra phương pháp trị bệnh rối loạn dưỡng cơ.

Trở nên nổi tiếng trong giới y khoa bởi những dự án “điên rồ” song Hạ Kiến Khuê vẫn được một số bệnh nhân ngỏ lời tiếp tục nghiên cứu những căn bệnh “vô phương cứu chữa”.

Sau khi mãn hạn 3 năm tù vì chỉnh sửa trái phép gene người để ba đứa trẻ được sinh ra, Hạ Kiến Khuê tiếp tục nhắm đến những dự án tham vọng và gần như không có khả năng thực hiện.

Li Zhaoxia - cha của một cậu bé 9 tuổi mắc chứng rối loạn dưỡng cơ đã liên hệ nhà khoa học từng bị kết án 3 năm tù với mong muốn có thể giúp con trai trị khỏi bệnh. Sau 2 tháng nghiên cứu, Hạ Kiến Khuê nói với Li rằng, về mặt kỹ thuật, ông có khả năng trị liệu hoàn toàn căn bệnh nan y mà cậu bé 9 tuổi đang gặp phải.

Tháng 12.2022, Hạ Kiến Khuê đã công bố dự án y khoa của mình trên Twitter với mục đích huy động 50 triệu nhân dân tệ (khoảng 171 tỉ VND) cho nghiên cứu về bệnh loạn dưỡng cơ Duchenne (DMD). Ông cho biết kế hoạch có thể bắt đầu thử nghiệm lâm sàng vào tháng 3.2025.

Nhà khoa học Trung Quốc Hạ Kiến Khuê đang huy động 50 triệu nhân dân tệ cho dự án y khoa mới. Ảnh: Xinhua

DMD là căn bệnh di truyền hiếm gặp, chủ yếu ảnh hưởng đến các bé trai và làm suy nhược cũng như mất dần những khối cơ quan trọng trên cơ thể. Hiện tại, giới khoa học chưa đưa ra cách chữa bệnh loạn dưỡng cơ, song thuốc và liệu pháp có thể giúp kiểm soát các triệu chứng và làm chậm quá trình bệnh.

Hạ Kiến Khuê cho biết sự đặc thù của căn bệnh khiến người trẻ chết vì suy tim và phổi khi họ khoảng 20 tuổi đang không có loại thuốc hữu dụng nhưng liệu pháp gene có thể giúp ích. “Chúng tôi hy vọng các công cụ AI có thể phát triển và cải thiện hiệu quả của liệu pháp gene, đồng thời giảm phần lớn chi phí của để mỗi gia đình có thể chi trả được” - Hạ Kiến Khuê chia sẻ.

Cuối tháng 2.2023, Hạ Kiến Khuê khiến giới truyền thông bất ngờ khi mở họp báo và tuyên bố rằng đã được cấp thị thực theo chương trình thu hút nhân tài tại Hong Kong (Trung Quốc). Nhà khoa học từng bị kết án cho biết ông đang liên hệ với các trường đại học, viện nghiên cứu và công ty tại đặc khu hành chính để tiến hành kế hoạch nghiên cứu gene.

Hạ Kiến Khuê khẳng định liệu pháp gene có thể giúp ích cho căn bệnh loạn dưỡng cơ. Ảnh: Instagram @brianxwang

Tuy nhiên, chưa đầy 1 ngày sau khi Hạ Kiến Khuê thông báo được cấp thị thực, các quan chức nhập cư Hong Kong đã nhanh chóng phản hồi rằng trường hợp của nhà khoa học Trung Quốc là không tồn tại. Cuộc điều tra hình sự cũng đang được tiến hành với cáo buộc một cá nhân “khai báo sai sự thật” trong đơn. Tuyên bố không nêu tên Hạ Kiến Khuê, nhưng đề cập đến các chi tiết trong trường hợp của ông.

Hạ Kiến Khuê được trả tự do vào tháng 4.2022 và từng được mời đến Đại học Oxford để đàm đạo về công trình nghiên cứu y khoa. Tuy nhiên, theo chia sẻ trên Twitter của nhà khoa học Trung Quốc, ông chưa sẵn sàng để nói về những trải nghiệm của mình trong ba năm qua và quyết định hủy bỏ chuyến thăm.

Trước đó, dự án nghiên cứu biến đổi gene người cho 3 trẻ sơ sinh của Hạ Kiến Khuê vào năm 2018 đã bị chỉ trích nặng nề. Thậm chí 122 nhà khoa học đã bày tỏ sự phẫn nộ mạnh mẽ về đạo đức y khoa của ông.

“Các thí nghiệm trực tiếp trên con người chỉ có thể được mô tả là ‘điên rồ’. Bất kỳ nỗ lực nào để biến đổi trực tiếp phôi người và cố gắng cho những đứa trẻ ra đời trước khi được kiểm nghiệm nghiêm ngặt là một rủi ro lớn”, 122 bác sĩ đưa ra tuyên bố chung.