Nguyên nhân thành phố nhỏ ở Thổ Nhĩ Kỳ an toàn vượt qua động đất

Không người thiệt mạng, không tòa nhà nào bị đổ

Vài km xung quanh thành phố Erzin của Thổ Nhĩ Kỳ, mặt đất tan hoang, các tòa nhà bị san bằng, các thị trấn và thành phố biến thành những đống bê tông sau trận động đất 7,8 độ richter.

Nhưng Erzin vẫn đứng vững, như một ốc đảo ổn định gần Địa Trung Hải. Ở Erzin, Thị trưởng thành phố Okkes Elmasoglu cho biết, không ai thiệt mạng và không một tòa nhà nào bị đổ.

Tại sao thành phố của Thổ Nhĩ Kỳ vượt qua trận động đất cùng các dư chấn mạnh trong khi rất nhiều nơi khác thì không, là điều nhiều người đặt câu hỏi.

Theo New York Times, thị trưởng được ghi công cho việc ông thực thi các tiêu chuẩn xây dựng của thành phố, ngăn chặn việc xây dựng cẩu thả - vấn đề hiện là tâm điểm chỉ trích với chính quyền nhiều địa phương ở Thổ Nhĩ Kỳ.

Tuy nhiên, các kỹ sư và nhà khoa học ghi nhận các yếu tố khác kết hợp để cứu thành phố khỏi trận động đất hủy diệt, chẳng hạn như việc xây dựng tốt hơn theo các mã địa chấn mới nhất và vị trí may mắn của Erzin trên nền đất rất vững chắc.

Omer Emre - nhà địa mạo học có 40 năm nghiên cứu các đường đứt gãy của khu vực và hiện làm việc với nhóm nghiên cứu tư nhân Fugro - cho biết: “Điều kiện đất đai là lý do chính khiến chúng tôi không bị thiệt hại nặng nề".

Erzin nằm cách tâm chấn của trận động đất chưa đầy 80km, gần tâm chấn hơn nhiều so với các thành phố ở phía nam như Iskenderun và Antakya.

Đống đổ nát sau động đất ở Antakya thuộc tỉnh Hatay, Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: Xinhua

Nhưng khác với Erzin, Antakya bị tàn phá nặng nề, với phần lớn thành đống đổ nát. Trong khi đó, Iskenderun cũng chịu ảnh hưởng mạnh không kém, kèm theo đó là trận hỏa hoạn lớn ở cảng, nước biển tràn ngập đường phố, các căn hộ và cửa hàng bị phá hủy.

Ông Emre chỉ ra, nhiều thành phố, làng mạc trong vùng được xây dựng trên các lớp cát, phù sa và đất sét của lòng sông cổ.

Loại đất này, giống như đất mềm ven biển bên dưới thành phố Iskenderun, dễ bị rung chuyển hơn khi động đất mạnh. Khi động đất tấn công, “vùng đất này di chuyển như một làn sóng”.

Ngược lại, Erzin nằm cao hơn mực nước biển và được xây dựng trên nền đất cứng bao gồm “đá rắn và các hạt thô hơn cát”, nhà địa lý Tamer Duman chia sẻ.

“Đất cứng hoạt động như một bộ giảm xóc giữa các công trình và sóng động đất, làm giảm sự lắc lư của các tòa nhà" - ông giải thích thêm.

Các nhà địa chất cũng chỉ ra, có những trường hợp đất cứng hơn đã hạn chế thiệt hại, bao gồm trong thảm họa động đất năm 1999, khi ngôi làng nhỏ Tavsancil vượt qua được trận động đất 7,6 độ richter cướp đi sinh mạng của hàng nghìn người ở phía tây Thổ Nhĩ Kỳ.

Thời điểm để tỏa sáng

Là một trong những khu vực hoạt động địa chấn mạnh nhất thế giới, Thổ Nhĩ Kỳ từ lâu đã có mã địa chấn cho các nhà xây dựng. Mã này nâng cấp dần trong vài thập kỷ qua.

Giới chức Thổ Nhĩ Kỳ hiện tập trung vào việc tìm kiếm các nhà thầu có khả năng phải chịu trách nhiệm về các vụ sập nhà và đã bắt giữ hàng chục người.

Họ bị buộc tội sử dụng vật liệu rẻ tiền và không tuân thủ đầy đủ các quy tắc xây dựng để đẩy nhanh các dự án và tăng lợi nhuận, dẫn tới những công trình không thể tồn tại sau trận động đất.

Trong bối cảnh đó, Thị trưởng Okkes Elmasoglu của Erzin được xem như người hùng thầm lặng, đã ngăn chặn những người xây dựng vi phạm tiêu chuẩn.

Cố vấn của Thị trưởng Erzin, ông Eray Guner cho biết: “Với quyết tâm nghiêm túc, Thị trưởng đã không cho phép xây dựng trái phép trong 4 năm qua".

Ông đồng thời khẳng định, văn phòng thị trưởng đã báo cáo các nhà thầu bất chính cho các công tố viên và ra lệnh phá dỡ các dự án kém chất lượng.

Một số kỹ sư đã có những đánh giá khác về lý do Erzin vượt qua trận động đất mạnh, nhưng thừa nhận rằng thành phố có những kỹ sư giỏi và việc thực thi pháp luật lỏng lẻo góp phần dẫn tới sự tàn phá do động đất ở những nơi khác ngoài Erzin.

Orhan Sarialtun - thành viên hội đồng quản trị của Hiệp hội các phòng kỹ sư và kiến trúc sư Thổ Nhĩ Kỳ - cho rằng, tình trạng tốt của Erzin sau động đất là do thành phố đã phát triển phần lớn trong hai thập kỷ qua, với việc xây dựng tốt hơn theo các mã địa chấn mới nhất. “Các tòa nhà được xây dựng tuân thủ quy định. Nếu không, chúng cũng sẽ đổ sập" - ông nói.

Nhiều cư dân Erzin đã hoan nghênh các kỹ sư địa phương. Hasan Aksoy, 39 tuổi, cư dân ở Erzin giật mình tỉnh giấc khi căn hộ ở tầng 6 của mình tại một trong những tòa nhà cao nhất của quận bị rung lắc dữ dội trong trận động đất ngày 6.2.

Aksoy đợi vài phút cho chuyển động chậm lại, sau đó đưa vợ và 2 con ra ngoài. Ngày hôm sau, người đàn ông 39 tuổi gọi điện cho Cem Erzinli - kỹ sư của tòa nhà, là một người bạn - để cảm ơn. “Trận động đất này là minh chứng anh ấy đã làm việc tốt" - Aksoy nói.

Cem Erzinli cho biết đã nhận được rất nhiều cuộc gọi tương tự từ cư dân. “Erzin xứng đáng có thời điểm tỏa sáng" - Cem Erzinli chia sẻ.