Nguy cơ 'đóng băng' hồ sơ nhà đất vì quen dùng phần mềm miễn phí

Bộ Tài nguyên & Môi trường đã cảnh báo

Ngày 9-7, trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Võ Anh Tuấn, phó cục trưởng Cục Đăng ký và dữ liệu thông tin đất đai (Bộ TN&MT), cho biết Viettel thông báo ngừng cung cấp dịch vụ cách đây hơn một năm, từ tháng 6-2023. Tháng 5-2023, Bộ TN&MT cũng đã có văn bản thông báo gửi các địa phương đề nghị chủ động, tìm giải pháp đáp ứng nhu cầu thực tế.

"Bộ TN&MT đã có văn bản đốc thúc các địa phương cả năm nay rồi. Có địa phương "kêu" trình tự thủ tục mất thời gian, có nơi lại cho biết do kinh phí khó khăn. Trình tự thủ tục để tiêu tiền ngân sách phải qua nhiều bước, mất thời gian nên bị chậm.

Theo Luật Đất đai 2024 và các nghị quyết trước đó, trách nhiệm lựa chọn các đơn vị cung cấp dịch vụ thuộc về các địa phương. Các địa phương phải tự chủ động, không liên quan gì đến trung ương trong việc thuê dịch vụ công nghệ thông tin hay nâng cấp phần mềm", ông Tuấn nói.

Cũng theo ông Tuấn, ngày 20-6 vừa qua, Bộ TN&MT cũng đã có văn bản số 3983 về "đẩy nhanh tiến độ xây dựng, hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai" gửi UBND các địa phương, trong đó đưa ra rất nhiều nhiệm vụ, giải pháp để thực hiện, đồng thời đề nghị UBND các địa phương quan tâm chỉ đạo và đầu tư nguồn lực để triển khai thực hiện.

"Không ít địa phương "chuyển mình" chậm nhưng cũng có địa phương triển khai nhanh chóng và đã thuê được phần mềm. Ví dụ như Trà Vinh là địa phương làm rất tốt", ông Tuấn cho biết.

Không thể để gián đoạn giải quyết thủ tục đất đai cho dân

Việc Viettel cung cấp dịch vụ dữ liệu ba ngày/tuần sẽ rất khó giải quyết thủ tục hành chính về đất đai cho người dân kịp thời do khối lượng công việc bị dồn, áp lực giải quyết hồ sơ trên hệ thống VBDLIS rất lớn, thiết bị và nhân lực không đảm bảo...

Nhiều địa phương đã thừa nhận như vậy khi cho biết thủ tục đất đai phụ thuộc vào hệ thống VBDLIS. Chẳng hạn 100% thủ tục hành chính về đất đai tại Đắk Lắk đều thông qua hệ thống VBDLIS. Tiền Giang có số lượng giao dịch VBDLIS khoảng 13.000 hồ sơ/tháng, Long An khoảng 21.000 hồ sơ/tháng...

Chậm ký hợp đồng sẽ bị ngừng cung cấp dịch vụ

Những năm qua VBDLIS (do Tập đoàn Viettel triển khai) được kết nối, liên thông và chia sẻ dữ liệu với hệ thống thông tin cơ quan thuế, hệ thống hành chính công, hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai và hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để giải quyết hiệu quả các thủ tục hành chính liên quan đất đai.

Ban đầu VBDLIS được Viettel cung cấp cho các tỉnh thành thuộc dự án "Tăng cường quản lý đất đai và cơ sở dữ liệu đất đai" (viết tắt VILG) được Thủ tướng phê duyệt năm 2016, do Ngân hàng Thế giới tài trợ. Dự án bắt đầu triển khai năm 2017 và đã kết thúc năm 2022.

Theo Viettel, VBDLIS được doanh nghiệp duy trì vận hành miễn phí cho gần 36 tỉnh thành trên toàn quốc với 388/705 huyện, gồm 28 tỉnh thành cả nước thuộc dự án VILG và 8 tỉnh ngoài dự án VILG từ tháng 1-2021 đến nay. Tuy nhiên doanh nghiệp này không thể kéo dài việc cung cấp dịch vụ miễn phí.

Thời gian qua doanh nghiệp này thường xuyên đốc thúc các địa phương xúc tiến việc ký hợp đồng thuê dịch vụ nhưng đến nay chỉ mới một vài địa phương thực hiện. Do đó mới đây Viettel thông báo đến các địa phương sẽ duy trì cung cấp dịch vụ miễn phí vận hành hệ thống VBDLIS tối đa ba ngày/tuần đến hết tháng 9-2024.

Người dân làm thủ tục nhà đất tại văn phòng đăng ký đất đai (quận 7 , TP.HCM) - Ảnh: TỰ TRUNG

Theo ghi nhận của Tuổi Trẻ tại một tỉnh phía Nam có sử dụng dữ liệu đất đai VBDLIS đã xảy ra việc chậm trả kết quả giải quyết hồ sơ cho người dân. Điển hình như trường hợp ông N.A.T. thực hiện thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, dù phiếu hẹn trả kết quả vào chiều 7-6 nhưng đến ngày 10-6 hồ sơ vẫn chưa được tính thuế.

Trong khi theo thủ tục phải hoàn tất đóng thuế, phí liên quan thì mới được cấp giấy. "Lý do bên cơ quan thuế nói rằng hệ thống dữ liệu bị ách tắc giữa cơ quan đăng ký đất đai với cơ quan thuế nên vẫn chưa có dữ liệu để tính thuế", ông T. nói.

Tương tự, nhiều trường hợp người dân làm thủ tục đăng ký giao dịch bảo đảm, xóa thế chấp... tại cơ quan đăng ký đất đai cũng bị chậm trễ so với trước vì dữ liệu "nhỏ giọt". "Việc chậm trễ xóa đăng ký thế chấp nhà đất thôi đã khiến người dân phải chịu thêm lãi vay ngân hàng, gặp khó khăn khi giao dịch mua bán nhà đất hoặc thậm chí phải chịu đền cọc mua bán nhà" - một "cò" dịch vụ nhà đất than phiền.

Phải đảm bảo hạ tầng để phục vụ người dân

Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, 36 tỉnh thành đã sử dụng miễn phí hệ thống dữ liệu đất đai của Viettel để giải quyết hồ sơ đất đai của người dân những năm gần đây. Nhiều địa phương cho rằng việc chậm trễ là do cần thời gian thực hiện thủ tục đấu thầu, ký hợp đồng thuê phần mềm và hạ tầng kỹ thuật công nghệ thông tin để vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu đất đai từ Viettel bởi đây là việc phức tạp, kinh phí lớn, phải thực hiện theo đúng quy trình quy định pháp luật hiện hành.

Trong khi đó, trao đổi với Tuổi Trẻ, đại diện Tổng công ty Giải pháp doanh nghiệp Viettel, đơn vị triển khai hệ thống VBDLIS, đề nghị các địa phương khẩn trương hoàn thiện thủ tục ký hợp đồng thuê dịch vụ. "Chúng tôi không thể cung cấp dịch vụ dữ liệu đất đai miễn phí mãi vì còn phải tập trung nhân sự và tài nguyên hạ tầng để đảm bảo hoạt động an toàn và hiệu quả cho các địa phương đã ký hợp đồng thuê dịch vụ", vị này nói.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, TS Nguyễn Trần Như Khuê, giảng viên Học viện Cán bộ TP.HCM, cho rằng đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển dữ liệu đất đai phục vụ giải quyết thủ tục hành chính về đất đai cho người dân và doanh nghiệp là xu thế tất yếu, không thể đảo ngược. Người dân, doanh nghiệp ngày càng đòi hỏi phải được sử dụng dịch vụ công thuận tiện hơn, có nhiều tiện ích hơn.

Do vậy các địa phương, bộ, ngành có trách nhiệm đáp ứng đòi hỏi này để một mặt đáp ứng nhiệm vụ quản lý nhà nước, mặt khác vừa gia tăng nguồn thu ngân sách khi cung cấp ngày càng nhiều tiện ích cho người dân và doanh nghiệp từ dữ liệu đất đai. Các địa phương cần khẩn trương đầu tư, thuê phần mềm và hạ tầng kỹ thuật công nghệ thông tin để vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu đất đai.

"Phải xác định đây là nhiệm vụ cấp bách cần ưu tiên xem xét, đảm bảo tiến độ, không thể để gián đoạn giải quyết thủ tục đất đai cho người dân khi nguy cơ là hiển hiện đến cuối tháng 9-2024. Người dân trả tiền và họ có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước bảo đảm cung cấp dịch vụ công được thông suốt, thuận tiện", bà Khuê nói.

TP.HCM phải hoàn thành thuê vận hành dữ liệu đất đai trước 30-8

Phó chủ tịch UBND TP.HCM Bùi Xuân Cường vừa giao các sở ngành triển khai quy trình, thủ tục đấu thầu, ký hợp đồng hạng mục thuê phần mềm và hạ tầng kỹ thuật công nghệ thông tin để vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu đất đai TP.HCM.

UBND TP giao Sở TT&TT xin ý kiến của Ban cán sự Đảng UBND TP chấp thuận chủ trương triển khai. Sau khi có chủ trương, Sở TN&MT chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức thực hiện việc đấu thầu, ký hợp đồng thuê, hoàn thành trước ngày 30-8 tới.