Mỹ đóng băng hầu hết viện trợ nước ngoài

Mỹ đình chỉ hầu hết viện trợ cho nước ngoài, trong đó có Ukraine, ngoại trừ hỗ trợ lương thực khẩn cấp và viện trợ quân sự cho Israel, Ai Cập.

"Sẽ không có thêm khoản tiền nào được cấp cho các chương trình tài trợ mới hoặc gia hạn chương trình hiện có, cho tới khi từng đề xuất được đánh giá và chấp thuận", hãng thông tấn AFP dẫn nội dung bản ghi nhớ do Ngoại trưởng Marco Rubio gửi cho nhân viên dưới quyền hôm 24/1.

Chỉ thị này có hiệu lực cùng ngày và sẽ ảnh hưởng tới hầu như mọi hoạt động viện trợ của Mỹ về quân sự và phát triển cho nước ngoài, trong đó có Ukraine, quốc gia đã nhận số vũ khí trị giá hàng tỷ USD từ chính quyền cựu tổng thống Joe Biden.

Bản ghi nhớ liệt kê một số trường hợp ngoại lệ, trong đó có viện trợ quân sự cho Israel và Ai Cập. Mỹ đã chuyển giao nhiều gói viện trợ vũ khí quan trọng cho Israel sau khi xung đột tại Gaza bùng phát, Ai Cập cũng đã tiếp nhận các khoản tài trợ quốc phòng lớn của Mỹ kể từ khi Cairo ký hiệp ước hòa bình với Tel Aviv vào năm 1979.

Một ngoại lệ khác được ông Rubio nêu là đóng góp của Mỹ đối với chương trình hỗ trợ lương thực khẩn cấp. Washington tham gia chương trình này sau khi nhiều cuộc khủng hoảng nhân đạo bùng phát trên toàn cầu, trong đó có tại Sudan và Syria.

Ông Rubio tại buổi điều trần trước Thượng viện Mỹ hôm 15/1. Ảnh: AFP

Theo bản ghi nhớ, Bộ Ngoại giao Mỹ có thể xem xét từng trường hợp cụ thể và bổ sung các ngoại lệ mang tính tạm thời, nhằm trả lương cho nhân viên và thanh toán các chi phí hành chính khác. Bản ghi nhớ cũng kêu gọi tiến hành đánh giá nội bộ về tất cả khoản viện trợ nước ngoài của Mỹ trong vòng 85 ngày.

Về lý do, Ngoại trưởng Rubio, người ủng hộ hỗ trợ phát triển cho nước ngoài khi còn là thượng nghị sĩ, viết rằng chính quyền mới của Mỹ không thể đánh giá được liệu các cam kết viện trợ hiện nay "có bị trùng lặp, hiệu quả và phù hợp với chính sách đối ngoại của Tổng thống Donald Trump hay không".

Mỹ lâu nay là quốc gia viện trợ lớn nhất thế giới tính về số tiền chi ra, dù một số nước châu Âu, đặc biệt là tại khu vực Scandinavia, đóng góp nhiều hơn đáng kể nếu tính theo tỷ lệ phần trăm GDP. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), Mỹ chi ra hơn 64 tỷ USD để viện trợ phát triển cho nước ngoài trong năm 2023, năm cuối cùng có thể thu thập được số liệu này.

Mỹ từ lâu đã coi viện trợ nước ngoài là công cụ quan trọng trong chính sách đối ngoại. Tuy nhiên, sau khi nhậm chức, Tổng thống Trump đã cam kết thực hiện chính sách "Nước Mỹ trước tiên" bằng cách hạn chế viện trợ nước ngoài. Ông hôm 20/1 ký sắc lệnh hành pháp về việc đình chỉ hoạt động này trong vòng 90 ngày, song khi đó chưa rõ sắc lệnh này sẽ được thực thi thế nào.

"Các thành viên đảng Cộng hòa tại quốc hội nhiều năm qua chỉ trích điều mà họ cho là sự mất uy tín của Mỹ trong quan hệ với các nước như Trung Quốc, Nga và Iran. Giờ uy tín của Mỹ đang bị đe dọa, khi chúng ta dường như đang từ bỏ cam kết với các đối tác trên toàn cầu", hạ nghị sĩ Gregory Meeks, thành viên cấp cao của đảng Dân chủ tại Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ, cùng hạ nghị sĩ Dân chủ Lois Frankel cho biết trong bức thư chung.

Phạm Giang (Theo AFP, AP)