Mua đất phải có mặt hai vợ chồng, không đúng quy định?

Một số chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai và đơn vị công chứng yêu cầu người mua nhà, đất phải mời cả vợ chồng đứng tên trên hợp đồng chuyển nhượng, mua bán và trên giấy tờ nhà, đất hoặc phải trình giấy chứng nhận độc thân.

Người dân làm thủ tục công chứng mua bán nhà đất tại TP.HCM - Ảnh: TỰ TRUNG

Yêu cầu này đi ngược với xu hướng cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục mà Luật Đất đai 2024 đã định hướng.

Nhiều hồ sơ bị trả

Giữa tháng 8-2024, hồ sơ sang tên của ông Thái Văn H. ở huyện Bắc Tân Uyên (tỉnh Bình Dương) được chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai (VPĐK) của huyện này trả lại với lý do hợp đồng mua bán, chuyển nhượng và đơn đăng ký không có vợ hoặc chồng cùng đứng tên, người mua không có giấy chứng nhận độc thân.

Nhiều hồ sơ đăng ký nhà, đất khác trên địa bàn tỉnh Bình Dương cũng bị trả hồ sơ với lý do tương tự. Vì vậy, các đơn vị công chứng yêu cầu người mua nhà, đất phải ghi thêm thông tin người vợ/chồng vào hợp đồng mua bán, chuyển nhượng nhà đất, phải xuất trình giấy đăng ký kết hôn khi công chứng hợp đồng, người độc thân phải có giấy chứng nhận độc thân.

Chi nhánh VPĐK Bắc Tân Uyên viện dẫn nguyên tắc của Luật Hôn nhân và gia đình là tài sản tạo lập trong thời kỳ hôn nhân là tài sản chung. Luật Đất đai 2024 quy định: nếu nhà, đất là của chung vợ chồng thì ghi cả họ tên vợ và họ tên chồng trên giấy chứng nhận trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận ghi tên một người đại diện.

Tại thông tư về cấp giấy chứng nhận, Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn cách ghi tên người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất trên giấy chứng nhận cũng cụ thể: ghi tên cả hai người trên giấy chứng nhận vì đây là tài sản chung của vợ và chồng.

Vì yêu cầu phải đứng tên trên hợp đồng mua bán, chuyển nhượng nên những người có tên phải có mặt khi công chứng, chứng thực hợp đồng mua bán, chuyển nhượng nhà đất và có giấy đăng ký kết hôn.

Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Trà Vinh cũng có văn bản gửi UBND các xã, thị trấn và các đơn vị hoạt động công chứng yêu cầu khi công chứng, chứng thực hợp đồng mua bán, chuyển nhượng nhà đất phải ghi đầy đủ thông tin của cả vợ và chồng cùng cơ sở xác nhận hôn nhân của họ. Nếu vợ chồng thỏa thuận đứng tên của một người đại diện thì phải có văn bản cam kết có chứng thực chữ ký.

Tương tự, chi nhánh VPĐK huyện Đắk Mil (tỉnh Đắk Nông) cũng có văn bản đề nghị phải có thêm vợ/chồng đứng tên trong hợp đồng mua bán, chuyển nhượng nhà đất nếu không có giấy chứng nhận độc thân hoặc giấy cam kết nhà đất là tài sản riêng của vợ/chồng hoặc thỏa thuận để tên người đại diện đứng tên.

Đứng tên vợ hoặc chồng đều là tài sản chung

Lâu nay, chỉ khi người dân định đoạt tài sản của mình (bán, cho thuê, cho mượn, tặng cho, thế chấp, góp vốn…) thì mới yêu cầu vợ/chồng phải có ý kiến về tài sản đó hoặc yêu cầu người đứng tên chứng minh còn độc thân. Điều này để bảo vệ quyền định đoạt tài sản của người vợ/chồng.

Còn việc nhận chuyển nhượng, mua tài sản thì không yêu cầu cả hai cùng đứng tên trên giấy chứng nhận. Tài sản tạo lập trong thời kỳ hôn nhân thì việc đứng tên một hay hai người cũng không làm thay đổi bản chất đó là tài sản chung.

Trước đây khi làm thủ tục mua nhà đất thì chỉ cần một người đi làm thủ tục. Nay ở những nơi yêu cầu cả hai vợ chồng cùng đứng tên khi mua thì cả hai phải cùng đi. Nếu một người không sắp xếp được thì phải làm thêm giấy thỏa thuận đứng hai tên đại diện hoặc cam kết tài sản riêng. Người chưa có gia đình phải mất thời gian lo giấy chứng nhận độc thân. Điều này gây tốn kém thêm thời gian, tiền bạc.

Việc yêu cầu vợ/chồng của người mua, nhận chuyển nhượng phải đứng tên chung trên hợp đồng mua bán, vợ chồng phải đứng tên chung trên giấy chứng nhận thực tế không có tác dụng làm tăng hay giảm quyền lợi của các bên, cũng không ảnh hưởng đến trật tự xã hội chung.

Tinh thần của Luật Đất đai 2024 là đơn giản hóa thủ tục hành chính, tránh gây phiền hà cho dân. Các quy định như trên ngược với tinh thần chung, đặt thêm thủ tục, đòi thêm giấy tờ, thêm phiền hà cho người dân.