Mạch thắng của ông Trump tạo lợi thế cho Tổng thống Biden

Việc Donald Trump liên tiếp thắng trong bầu cử sơ bộ có thể đốt nóng chiến dịch tranh cử của ông Biden, tạo đà mạnh mẽ hơn cho kịch bản tái đấu.

Cựu tổng thống Donald Trump vừa giành chiến thắng áp đảo trước đối thủ Nikkei Haley ở bang New Hampshire, sau khi đánh bại bà ở Iowa trong bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa. Ông trở thành ứng viên Cộng hòa đầu tiên giành chiến thắng liên tiếp ở hai bang bầu cử sơ bộ sớm, dù không phải tổng thống đương nhiệm.

Những thắng lợi dễ dàng này khiến đường đến hội nghị toàn quốc của đảng Cộng hòa, dự kiến diễn ra vào tháng 7 tại Wisconsin, đang rộng mở với cựu tổng thống 77 tuổi. Bà Haley, đối thủ đáng gờm duy nhất còn lại, đang đứng trước áp lực ngày càng lớn về việc rời đường đua, giúp ông Trump trở thành ứng viên tổng thống chính thức của đảng Cộng hòa trong thời gian ngắn nhất từ trước đến nay.

Tiềm lực tài chính là yếu tố rất quan trọng trong tranh cử tổng thống Mỹ, với chi phí vận động cử tri cùng quảng bá hình ảnh khổng lồ, và Trump sẽ muốn nắm chắc phần thắng càng sớm càng tốt. Khi không còn đối thủ tranh vé ứng viên đảng Cộng hòa, ông có thể tập trung nguồn lực chính trị và hầu bao cho cuộc tái đấu dự kiến với Tổng thống Joe Biden.

Tuy nhiên, việc sớm xác định được Trump là đối thủ cũng là điều mà Tổng thống Biden đang mong chờ. Những thắng lợi liên tiếp của cựu tổng thống sẽ đốt nóng đường đua và sẽ khích lệ thêm cử tri chống Trump lộ diện.

"Đội ngũ của ông Biden cho rằng cử tri Mỹ càng sớm thấy rõ kịch bản ông Trump trở lại Nhà Trắng, họ sẽ càng phản ứng quyết liệt hơn để ngăn điều đó xảy ra", Dan Balz, bình luận viên chính trị chuyên theo dõi bầu cử tổng thống Mỹ của Washington Post, nhận định.

Tổng thống Mỹ Joe Biden phát biểu tại Philadelphia, bang Pennsylvania ngày 13/10/2023. Ảnh: AFP

Ông Biden vừa có chiến thắng đầu tay trong vòng bầu cử sơ bộ Dân chủ cũng tại New Hampshire, dù không có tên từ đầu trên phiếu bầu do xung đột quy định nội bộ đảng. Tuy nhiên, chiến dịch tái tranh cử của ông đang khiến không ít đồng minh hoài nghi vì thiếu quyết liệt trong tổ chức và vận động cử tri.

Trong cuộc đua năm 2020, bối cảnh đại dịch Covid-19 khiến người dân thông cảm cho ông Biden, chấp nhận việc ông điều hành chiến dịch từ xa và không cần tổ chức quá nhiều cuộc gặp trực tiếp cử tri.

Ông Biden cũng sở hữu bảng thành tích khá khiêm tốn khi tranh cử tổng thống theo cách "truyền thống". Khi tranh cử vào năm 2008, ông về thứ năm ở bầu cử sơ bộ Iowa.

Đầu giai đoạn 2020, lúc bầu cử khởi động với trạng thái bình thường, trước khi Mỹ ban hành khuyến cáo hạn chế đi lại vì Covid-19, ông về thứ tư ở Iowa và thứ năm ở New Hampshire, hụt hơi trước hai ứng viên nổi bật lúc ấy là Pete Buttigieg và Bernie Sanders. Bước ngoặt năm ấy là tuyên bố ủng hộ từ nghị sĩ Jim Clyburn, giúp Biden giành được sự ủng hộ của cử tri da màu và xoay chuyển toàn bộ cục diện bầu cử sơ bộ.

Lần này, ông tái tranh cử giữa bối cảnh bất lợi, khi nước Mỹ đang can dự vào nhiều cuộc chiến và mức tín nhiệm của ông đang thấp kỷ lục. Cử tri còn lo ngại ông Biden khó duy trì sức làm việc ở cường độ cao nếu đảm nhiệm cương vị tổng thống thêm 4 năm nữa.

Để không bị thất thế trong cuộc đua song mã sắp tới, đội ngũ của Tổng thống Biden cần thuyết phục cử tri Mỹ nhớ lại những vấn đề gây tranh cãi xoay quanh Trump trong và sau nhiệm kỳ, từ cá tính bốc đồng của cựu tổng thống, loạt rắc rối pháp lý đến tác động của ông khiến chính trường Mỹ hỗn loạn.

Khảo sát cử tri ở các điểm bầu cử cho thấy chiến thắng của Trump tại New Hampshire được tạo nên bởi cử tri Cộng hòa thường xuyên bỏ phiếu, nhóm không có bằng đại học và những người trung thành với cá nhân Trump. Ông Biden muốn đặt cược vào cử tri trung lập và nhóm chống Trump nhưng chưa đăng ký bỏ phiếu, tạo khối đối trọng với làn sóng cử tri Cộng hòa trung thành.

"Có một sự thật mà ai cũng biết nhưng không nói ra: ông Trump là đối thủ mà phe Dân chủ mong muốn nhất", bà Haley phát biểu hôm 23/1.

Số phiếu mà bà Haley giành được ở New Hampshire đã chứng tỏ ông Biden có cơ sở để hy vọng chiến thuật của ông phát huy hiệu quả. Số cử tri độc lập bầu cho bà Haley chiếm 65% tổng số phiếu, còn phần đông cử tri Cộng hòa có bằng đại học bầu cho cựu đại sứ Mỹ thay vì ông Trump.

Cử tri độc lập tham gia bỏ phiếu bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa gồm những người từng đăng ký thành viên đảng này, hoặc đang không tham gia đảng chính trị nào khác, đồng thời chưa từng đăng ký làm thành viên đảng Dân chủ.

"Ông Trump vẫn là liều thuốc độc chính trị đối với cử tri trung lập. Những đảng viên Cộng hòa tỉnh táo và quy tắc sẽ không bao giờ chấp nhận bỏ phiếu cho một người chuyên gây ra hỗn loạn, đang đối diện 91 cáo buộc hình sự và sẵn sàng hành động trái hiến pháp", Dự án Lincoln, tổ chức vận động cử tri Cộng hòa chống lại cựu tổng thống Mỹ, nhận định.

Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump tại sự kiện vận động tranh cử ở Rochester, bang New Hampshire ngày 21/1. Ảnh: AP

Đội ngũ của Tổng thống Biden tin rằng họ không cần hành động quá sớm và "đốt tiền" phung phí. Ông sẵn sàng chờ đợi thời điểm cuộc đua song mã định hình rõ cục diện để tung toàn lực lôi kéo cử tri về phía mình, theo người phát ngôn chiến dịch Kevin Munoz.

"Đảng Dân chủ đã thể hiện mạnh mẽ trong những cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vừa qua. Ủy ban tái tranh cử của Tổng thống đang tiến hành những bước chuẩn bị quan trọng, xây dựng liên minh và sẽ tiếp tục mở rộng quy mô một khi cử tri quan tâm nhiều hơn đến cuộc bỏ phiếu tháng 11", Munoz nói.

Jim Messina, cựu quản lý chiến dịch tái tranh cử của ông Obama và có trao đổi mật thiết với ông Biden, cho rằng đương kim Tổng thống đang đánh giá sáng suốt về tình hình. Với cục diện chính trị Mỹ lúc này, ông Biden cần tạo ra thông điệp cảnh báo đủ nặng ký về Trump để cử tri Dân chủ đổ về các điểm bỏ phiếu trong ngày bầu cử.

"Với những cử tri độc lập dễ đổi ý, họ chỉ quan tâm đến chính trị khoảng 4 phút mỗi tuần và chỉ thật sự tập trung trong vài tháng trước ngày bầu cử. Đội ngũ của ông Biden cần kích hoạt cử tri và gửi thông điệp một cách bài bản, thuyết phục họ đưa ra lựa chọn đúng đắn một khi cuộc tái đấu Trump - Biden trở thành kịch bản không thể tránh khỏi", Messina bình luận.

Thanh Danh (Theo Washington Post, Politico, Guardian)