Loại pháo 'nhỏ mà có võ' trên thiết giáp ở chiến trường Ukraine

Thiết giáp gắn pháo cỡ nòng 20-40 mm đóng vai trò quan trọng tại chiến trường Ukraine, dù hỏa lực không mạnh như pháo cỡ lớn trên xe tăng.

Xe tăng là một trong những vũ khí chủ đạo ở chiến trường Ukraine, từ những dòng xe từ thời Thế chiến II như T-55, T-62, cho tới các phiên bản hiện đại như T-90, Leopard 2 hay Challenger 2. Chúng được các bên tham chiến dùng làm mũi nhọn xung kích hoặc "bệ pháo di động", cung cấp hỏa lực yểm trợ quan trọng cho bộ binh.

Dù không có hỏa lực mạnh mẽ như vậy, các loại thiết giáp sử dụng pháo cỡ nòng tầm trung (20-40 mm) như xe chiến đấu bộ binh (IFV) cũng đóng vai trò quan trọng trong các trận giao tranh ở Ukraine.

Theo Sam Cranny-Evans, chuyên gia quân sự từng làm việc tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Hoàng gia Anh (RUSI), các dòng xe thiết giáp BMD, BMP của Nga hay BRT của Ukraine đều sử dụng pháo tự động 30 mm 2A42, với tốc độ bắn 200-800 viên/phút tùy phiên bản.

Pháo 2A42 trên xe thiết giáp có thể bắn nhiều loại đạn khác nhau như nổ mảnh hoặc xuyên giáp. "Các khẩu pháo này được sử dụng phổ biến, có hỏa lực mạnh mẽ, góp phần định hình năng lực chiến đấu của cả hai bên", Cranny-Evans nhận xét.

Một binh sĩ Ukraine cho biết khi khai hỏa khẩu pháo này, xe thiết giáp chở quân Nga nguy hiểm "hơn cả xe tăng", do chúng sở hữu tốc độ nhả đạn cao hơn, đồng thời có thể vận chuyển lính bộ binh để nhanh chóng áp sát chiến hào.

"Các vết thương do loại pháo này gây ra rất tệ, có thể khiến nạn nhân phải cắt bỏ chân", binh sĩ này nói. "Xe thiết giáp chở quân Nga dễ bị phá hủy, nhưng không nên đối đầu trực diện với chúng".

Cranny-Evans cho biết pháo 30 mm trên xe thiết giáp có thể được sử dụng để tập kích bộ binh đối phương từ khoảng cách xa, thậm chí là cả xe tăng. Vũ khí này cũng đóng vai trò quan trọng trong môi trường tác chiến đô thị, do có thể công kích mục tiêu ở khoảng cách nằm ngoài tầm bắn của bộ binh trang bị tên lửa chống tăng.

Xe tăng chủ lực với nòng pháo cỡ lớn thường được coi là hỏa lực chính trong các trận đánh, song chúng cũng tồn tại một số điểm yếu, như có tốc độ bắn thấp và chỉ có thể mang theo lượng đạn hạn chế. Pháo chính của xe tăng cũng không được thiết kế để tấn công các mục tiêu phổ biến trên chiến trường như bộ binh.

"Dùng xe tăng để tấn công mục tiêu phân tán như bộ binh giống như dùng lựu pháo để đi săn thỏ vậy", Micheal Peck, chuyên gia quân sự của Business Insider, nói, thêm rằng đây là lý do xe tăng thường được trang bị vũ khí phụ như súng máy để đối phó với các "mục tiêu mềm", vốn không cần dùng tới pháo chính để xuyên phá.

Các dòng xe thiết giáp trang bị pháo cỡ nòng tầm trung như M2 Bradley của Mỹ sở hữu tốc độ nhả đạn cao như súng máy, đồng thời vẫn có thể sử dụng các loại đạn uy lực, như đạn xuyên giáp và đạn nổ mạnh. Pháo M242 Bushmaster 25 mm của M2 Bradley còn có thể bắn đạn chứa uranium nghèo như các dòng xe tăng chủ lực.

Trong Chiến tranh Vùng Vịnh năm 1991, pháo M242 Bushmaster trên xe M2 Bradley từng được dùng để áp chế xe tăng T-72 của quân đội Iraq, tạo điều kiện để kíp lái có thể phóng tên lửa dẫn đường TOW tiêu diệt xe tăng.

"Điều này không có nghĩa thiết giáp nên đối đầu trực diện với xe tăng, tuy nhiên nó chứng tỏ được giá trị của pháo cỡ nòng tầm trung", Peck nêu quan điểm.

Xe thiết giáp M2 Bradley của Ukraine tại mặt trận Zaporizhzhia hồi tháng 6. Ảnh: Reuters

Chuyên gia này cho rằng các thế hệ xe chiến đấu bộ binh tương lai nhiều khả năng vẫn sẽ dùng pháo cỡ nòng tầm trung, đi kèm với một số cải tiến để tăng uy lực, như tăng cỡ nòng lên 50-57 mm.

Dù vậy, thiết giáp NATO, Nga, Trung Quốc hiện vẫn chủ yếu sử dụng pháo cỡ nòng 25-30 mm được sản xuất từ những năm 1970, do chúng vẫn hiệu quả trong việc đối phó với nhiều loại mục tiêu quân sự hiện nay.

"Sự hiệu quả của pháo cỡ nòng tầm trung tại Ukraine cho thấy nó vẫn sẽ tiếp tục được dùng làm vũ khí của xe thiết giáp trong tương lai", chuyên gia Peck nhận định.

Phạm Giang (Theo Business Insider)