Lỗ hổng phòng không khiến Ukraine bỏ lọt tên lửa Nga

Lưới phòng không Ukraine không thể đối phó tên lửa tầm xa vì thiếu đạn đánh chặn Patriot, khiến Nga khoét sâu vào lỗ hổng này để tập kích hạ tầng năng lượng.

Giới chức Ukraine cho biết quân đội Nga ngày 11/4 triển khai oanh tạc cơ chiến lược Tu-95, tiêm kích mang tên lửa siêu vượt âm MiG-31K, các tổ hợp S-300 và hàng chục máy bay không người lái (UAV) Geran-2 để không kích miền bắc, miền đông và miền nam nước này. Một số tên lửa mang theo đầu đạn nặng tới nửa tấn.

Nga đã phóng 24 tên lửa hành trình dòng Kh, 6 tên lửa siêu vượt âm Kinzhal, 12 tên lửa S-300 và 40 UAV Geran. Nga gần đây áp dụng chiến thuật tấn công bằng UAV và nhiều loại tên lửa cùng lúc, với mục đích tăng áp lực làm phòng không Ukraine quá tải.

Phòng không Ukraine tuyên bố bắn hạ hoặc làm chệch hướng 20 tên lửa hành trình cùng 39 UAV Nga. Tuy nhiên, họ đã để lọt nhiều mục tiêu, khiến một số hạ tầng quan trọng bị đánh trúng. Nhà máy điện Trypilska có công suất 1.800 megawatt, cơ sở năng lượng lớn nhất tại khu vực tỉnh Kiev, cung cấp điện cho tỉnh này và khu vực Cherkasy, Zhytomyr, gần như bị phá hủy hoàn toàn sau đòn tập kích.

Ukraine xây dựng lưới phòng không đa tầng, kết hợp giữa các loại tên lửa phòng không tầm ngắn và tầm trung chuẩn NATO cùng các tổ hợp từ thời Liên Xô để đối phó tên lửa hành trình Nga. Ở tầm thấp, pháo phòng không tự hành Gepard do Đức viện trợ cùng một số xe tải gắn pháo phòng không cơ động đóng vai trò chủ chốt trong nỗ lực đối phó UAV Nga.

Tuy nhiên, mạng lưới này đã bộc lộ lỗ hổng, khi dữ liệu vụ không kích ngày 11/4 mà Ukraine công bố cho thấy toàn bộ 6 tên lửa siêu vượt âm Kinzhal của Nga đều đánh trúng mục tiêu. Ba tiêm kích MiG-31K Nga sau khi phóng tên lửa đều quay về căn cứ an toàn.

Nhiều kênh Telegram của Nga công bố video cho thấy ít nhất hai tên lửa, dường như là mẫu Kh-69, đã đánh trúng nhà máy nhiệt điện Tripolskaya, nơi cung cấp năng lượng cho khoảng một nửa quận thuộc thủ đô Kiev và vùng ngoại ô.

Kh-69 là tên lửa hành trình chiến thuật, được lắp đầu đạn nhỏ, tốc độ cận âm và tầm bắn kém hơn so với Kinzhal, nhưng Nga nhiều khả năng đã sử dụng tiêm kích chiến thuật khai hỏa chúng từ không phận Belarus ở phía bắc, thay vì oanh tạc cơ chiến lược Tu-95MS và chiến đấu cơ hạng nặng MiG-31K, khiến lực lượng phòng không Ukraine bất ngờ và không có phương án đối phó.

Truyền thông Ukraine đưa tin toàn bộ 12 tên lửa S-300 Nga cũng "bay với tốc độ vượt quá khả năng đánh chặn của bất cứ loại tên lửa phòng không nào", khiến Kiev không thể chặn được chúng.

10 quả trong số này đánh trúng hạ tầng điện lưới ở Kiev, khiến hơn 300.000 hộ mất điện và buộc hệ thống tàu điện ngầm của thành phố phải dừng hoạt động.

Pháo phòng không tự hành Gepard của Ukraine tại tỉnh Kiev tháng 6/2023. Ảnh: Reuters

Hệ thống phòng không duy nhất mà Ukraine sở hữu có thể đánh chặn tên lửa siêu vượt âm Kinzhal hoặc tên lửa đạn đạo Nga là mẫu Patriot do Mỹ chế tạo. Tuy nhiên, việc toàn bộ nguồn cung vũ khí từ Mỹ bị đình trệ từ tháng 12/2023 khiến Ukraine thiếu hụt nghiêm trọng đạn tên lửa Patriot.

"Nga lại nhắm mục tiêu vào hạ tầng quan trọng. Thành phố Kharkov và tỉnh cùng tên bị tập kích tên lửa. Các cơ sở ở những tỉnh như Kiev, Zaporizhzhia, Odessa và Lviv cũng bị nhắm mục tiêu", Tổng thống Volodymyr Zelensky nói ngày 11/4. "Chúng tôi cần phòng không và những hỗ trợ phòng thủ khác, thay vì phương Tây nhắm mắt làm ngơ và thảo luận kéo dài".

Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba nói ông cảm thấy "như đang lao đầu vào tường" khi cố gắng thuyết phục đồng minh chuyển thêm cho nước này một số tổ hợp Patriot để bảo vệ không phận.

"Những biện pháp ngoại giao tử tế và thầm lặng không có tác dụng", ông Kuleba nói. "Chúng tôi đã thử mọi cách và dường như không có gì hiệu quả".

Vị trí thành phố Kiev, Kharkov, Zaporizhzhia, Odessa và Lviv. Đồ họa: WP

Trong phiên điều trần trước Ủy ban Quân vụ Hạ viện Mỹ ngày 10/4, vài giờ trước khi Nga phóng tên lửa và UAV tập kích Ukraine, trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Celeste Wallander và lãnh đạo Bộ Tư lệnh châu Âu của quân đội Mỹ, đại tướng Christopher Cavoli, nói nước này đang nỗ lực rất nhiều để hỗ trợ năng lực phòng thủ của Ukraine.

Tướng Cavolia và ông Wallander cho rằng Mỹ cần làm nhiều việc hơn nữa, trong đó có giúp Ukraine phòng thủ trước các trận tập kích của Nga. Phần lớn nghị sĩ Mỹ đều đồng tình với quan điểm này.

Tuy nhiên, Matthew Gaetz, nghị sĩ Cộng hòa ủng hộ cựu tổng thống Donald Trump, đặt câu hỏi liệu hỗ trợ quân sự của Mỹ cho Ukraine có khôn ngoan hay không, trong bối cảnh nước này có thể không bao giờ giành lại được vùng Donbass và bán đảo Crimea như mục tiêu mà họ đã đề ra. Gaetz cho rằng việc tăng hỗ trợ quân sự cho Ukraine "sẽ đẩy Mỹ vào một cuộc xung đột không hồi kết mới".

Các quan chức chính quyền Mỹ nhiều lần tuyên bố nước này không có ý định triển khai quân đến Ukraine tham chiến. Tướng Cavoli nói binh sĩ Ukraine chịu trách nhiệm hoàn toàn trong bảo vệ đất nước, nhưng họ cần vũ khí hiện đại.

Nghị sĩ Gaetz nhận định việc chuyển tiêm kích F-16 tới Ukraine là "một ví dụ cho thấy viện trợ quân sự lãng phí và không hiệu quả mà Mỹ dành cho nước này".

Liên minh các quốc gia gồm Anh, Bỉ, Đan Mạch, Hà Lan và Romania đang lên kế hoạch chuyển 42 tiêm kích F-16 tới Ukraine, cũng như huấn luyện phi công và kỹ thuật viên cho nước này. Tuy nhiên, số tiêm kích này chỉ có thể đến Ukraine sớm nhất vào cuối năm và được đánh giá là khó có thể giúp Kiev thay đổi cục diện chiến trường.

Nguyễn Tiến (Theo KP, Reuters, AFP)