Hậu trường chuyến thăm bí mật đến phút chót của ông Biden tới Ukraina

CNN cho hay, khoảng 7h tối (giờ địa phương) ngày 18.2, Tổng thống Joe Biden ra ngoài ăn tối ở Washington trong tuần Lễ tình nhân, thưởng thức món bánh mì ragu với xúc xích thì là trước khi cùng phu nhân trở về Nhà Trắng.

Lần tiếp theo Tổng thống Mỹ xuất hiện trước công chúng là 36 giờ sau đó, khi ông sải bước ra khỏi Nhà thờ St. Michael ở Kiev, Ukraina trong một ngày mùa đông sáng sủa, tiếng còi báo động không kích rền vang nhắc nhở về cả những rủi ro và lý do đến thăm Ukraina khi sắp bước sang năm thứ hai của cuộc xung đột Nga - Ukraina.

Bí mật đến phút chót

Chuyến thăm được giữ bí mật tới phút chót và chỉ được một số ít phụ tá cao cấp nhất của Tổng thống lên kế hoạch trong nhiều tháng.

Việc giữ bí mật các kế hoạch của Tổng thống Biden đòi hỏi Nhà Trắng phải có những biện pháp đặc biệt. Trong những tuần trước chuyến công du, ông và các trợ lý hàng đầu đã nhiều lần bác bỏ khả năng về chuyến đi tới Ukraina. Mọi nỗ lực đã được thực hiện để duy trì khả năng đó trong một giờ trước khi ông Biden bất ngờ đến Kiev.

Tổng thống Joe Biden và Tổng thống Volodymyr Zelensky ở Kiev, ngày 20.2.2023. Ảnh: Twitter Tổng thống Biden

Điều này một phần là do tính linh hoạt của chuyến đi. Ngay cả khi một nhóm nhỏ các quan chức Nhà Trắng tham gia vào kế hoạch tin tưởng rằng có thể thực hiện chuyến thăm, thì việc tổng thống đến một vùng chiến sự nơi Mỹ không kiểm soát được không phận vẫn rất khó khăn.

Quyết định cuối cùng được đưa ra trong một cuộc họp tại Phòng Bầu dục vào tối 17.2, ông khi Biden bật đèn xanh lần cuối. Sau khi chuyến đi bắt đầu, các quan chức Mỹ đã thực hiện các bước để thông báo cho Nga về kế hoạch của họ, một nỗ lực nhằm “giảm xung đột” nhằm tránh thảm họa không thể tưởng tượng được trong khi ông Biden đang ở trên thực địa. Tuy nhiên, ở Washington, bí mật vẫn phải được giữ kín.

Không có thông báo nào được đưa ra cho các phóng viên vào ngày 19.2 rằng ông Biden không còn ở Washington nữa. Lịch trình chính thức của Nhà Trắng, được công bố vào tối 19.2, vẫn cho biết ông Biden khởi hành đi Ba Lan lúc 7h tối ngày 20.2.

Tổng thống Joe Biden ghi sổ lưu niệm trong cuộc gặp với Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky tại dinh tổng thống Ukraina, ngày 20.2.2023. Ảnh: Văn phòng Tổng thống Ukraina

Phát ngôn viên an ninh quốc gia hàng đầu của ông Biden bác bỏ khả năng tổng thống sẽ đến thăm Ukraina trong một cuộc phỏng vấn được phát sóng vào sáng 19.2.

“Chúng tôi sẽ tiếp tục kêu gọi sự ủng hộ dành cho Ukraina, nhưng Tổng thống không có kế hoạch thăm Ukraina trong chuyến đi này” - phát ngôn viên John Kirby của Hội đồng An ninh Quốc gia cho biết trong một cuộc phỏng vấn trên MSNBC.

Nhưng vào thời điểm đó, ông Biden đã cất cánh từ Căn cứ không quân Andrews vài giờ trước đấy, không phải trên chiếc Air Force 1 thông thường, mà thay vào đó là chiếc Air Force C-32 nhỏ hơn.

Trên máy bay chỉ có một nhóm nhỏ các cố vấn cấp cao, một phóng viên và một nhiếp ảnh gia. Thiết bị điện tử của những người này đã bị lấy đi trước khi khởi hành.

Chuyến tàu 10 giờ qua Ukraina

Ông Biden hạ cánh ở thị trấn Rzeszow của Ba Lan, nơi ông đã dừng chân vào tháng 3 năm ngoái để thăm quân đội Mỹ được triển khai gần biên giới Ukraina và chứng kiến nỗ lực nhân đạo giúp người tị nạn Ukraina. Trong chuyến thăm cách đây 11 tháng, ông Biden đã ám chỉ mong muốn kéo dài hành trình của mình thêm một chút nữa tới Ukraina.

“Tôi đến Ba Lan để tận mắt chứng kiến cuộc khủng hoảng nhân đạo và thành thật mà nói, tôi có chút thất vọng vì không thể tận mắt chứng kiến như ở những nơi khác. Họ sẽ không cho phép tôi đến và xem những gì đang xảy ra ở Ukraina” - ông Biden nói khi đó.

Tổng thống Joe Biden và Tổng thống Volodymyr Zelensky trên đường phố Kiev, Ukraina, ngày 20.2.2023. Ảnh: Twitter Tổng thống Biden

Lần này, với một loạt các phương tiện không quân của Mỹ giám sát chặt chẽ ở biên giới Ba Lan, ông Biden đã thực hiện chuyến đi tới Ukraina. Một nhóm cố vấn nhỏ và Cơ quan Mật vụ cùng ông Biden đã lên tàu tới Kiev trong chuyến đi kéo dài khoảng 10 giờ.

Đó là kết quả của một quá trình bắt đầu từ nhiều tháng trước, khi ông Biden quan sát các chuyến thăm Ukraina của những người đồng cấp nước ngoài.

Trong chuyến thăm đầu tiên tới Kiev vào tháng 3.2022, các Thủ tướng Ba Lan, Slovenia và Cộng hòa Czech đều đến bằng tàu hỏa. Thủ tướng Anh khi đó là ông Boris Johnson đã đến thăm Kiev vào ngày 9.4, sau đó là các chuyến thăm của Thủ tướng Canada Justin Trudeau, Thủ tướng Đức Olaf Scholz, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Italia khi đó là Mario Draghi.

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken và Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin - hai quan chức hàng đầu của Mỹ - đã đến thăm Kiev vào ngày 25.4 để gặp Tổng thống Zelensky. Ngay cả đệ nhất phu nhân Mỹ, tiến sĩ Jill Biden, đã có một chuyến thăm bất ngờ vào Ngày của Mẹ năm 2022 tới một thành phố nhỏ ở vùng cực tây nam Ukraina. Ở đó, đệ nhất phu nhân Mỹ đã gặp đệ nhất phu nhân Ukraina Olena Zelenska.

Rủi ro mà ông Biden "muốn chấp nhận"

Trong giai đoạn lập kế hoạch cho chuyến đi này, ông Biden đã được đưa ra nhiều lựa chọn cho chuyến thăm Ukraina nhưng quyết định rằng chỉ có thủ đô Kiev là địa điểm phù hợp - một người quen thuộc với vấn đề này cho biết. Tổng thống chưa bao giờ nghiêm túc xem xét bất kỳ địa điểm nào khác, nếu định đến Ukraina, ông ấy muốn đến Kiev.

Tổng thống Joe Biden thăm Ukraina ngày 20.2.2023. Ảnh: Twitter Tổng thống Biden

Người này cho biết, ông Biden đã được thông báo tóm tắt trong vài tháng về kế hoạch chuyến thăm, song tổng thống chỉ một lần bày tỏ lo ngại về rủi ro của đi - nhưng đó là về mức độ mà chuyến thăm của ông có thể gây nguy hiểm cho những người khác, thay vì về mức độ nguy hiểm của chuyến thăm cho sự an toàn của chính mình. Các quan chức khác vô cùng lo lắng cho sự an toàn của tổng thống và chuẩn bị hàng loạt phương án an ninh dự phòng cho chuyến đi.

Giám đốc truyền thông Nhà Trắng Kate Bedingfield cho biết: “Đây là một rủi ro mà ông Joe Biden muốn chấp nhận. Đối với tổng thống, việc xuất hiện là rất quan trọng, ngay cả khi khó khăn, và ông đã chỉ đạo nhóm của mình thực hiện điều đó, bất kể công việc hậu cần có khó khăn đến đâu”.

Ngày 20.2, sau khi chuyến đi kết thúc, cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan từ chối cho biết liệu tổng thống có phải thông qua Cơ quan Mật vụ hoặc các quan chức quân sự để tiếp tục chuyến đi hay không.

“Tổng thống đã nghe trình bày đầy đủ về kế hoạch an ninh rất tốt và rất hiệu quả. Ông đã nghe bài thuyết trình đó, hài lòng rằng có thể kiểm soát được rủi ro và cuối cùng ông ấy đã quyết định đi” - phát ngôn viên Sullivan nói.