Góc khuất sau vụ kỷ lục gia marathon Trung Quốc được nhường về nhất

Việc ba VĐV châu Phi nhường He Jie vô địch giải half marathon Bắc Kinh 2024 chỉ là bề nổi của thực trạng các thương hiệu thể thao ngày càng lấn sâu và có ảnh hưởng lớn đến kết quả các giải marathon tại Trung Quốc.

Mạng xã hội Trung Quốc từ cuối tuần qua sôi sục vì đoạn video ghi lại cảnh hai VĐV Kenya, Robert Keter, Willy Mnangat, cùng VĐV Dejene Hailu của Ethiopia cùng Jie đang tiến về đích trên đường chạy giải half marathon Bắc Kinh 2024 ngày 14/4. Nhưng ba runner châu Phi chỉ về phía vạch đích và vẫy tay ra hiệu cho Jie tiến lên rồi vế nhất với cách biệt đúng 1 giây.

Theo trang Ifeng, xét từ những kết quả trước đây, cả Keter, Mnangat, Hailu đều có khả năng chạy nhanh hơn 1 giờ 3 phút 44 giây - thông số của He Jie khi về đích, nhưng lại cùng giảm tốc, nhường VĐV chủ nhà vượt lên.

Cả ba VĐV châu Phi và Jie đều mặc trang phục của Xtep - nhà tài trợ của giải half marathon Bắc Kinh 2024. Trong đó, Jie là gương mặt đại diện cho Xtep. Cổ phiếu của Xtep International Holdings, được niêm yết trên sàn chứng khoán Hồng Kông, đã giảm giá 7% sau ồn ào từ nghi vấn các VĐV của nhãn này nhường nhau ở giải half marathon Bắc Kinh 2024.

Sau đó, Mnangat khẳng định anh được sếp và người đại diện thuê làm pacer (người dẫn tốc) với mục tiêu giúp Jie phá kỷ lục half marathon Trung Quốc - 1 giờ 2 phút 33 giây. Karen Lin, người đại diện của Mnangat, thì phủ nhận không liên quan đến sự việc.

Trong khi đó, Jie cho rằng anh chỉ là "nạn nhân" trong sự việc này. VĐV Trung Quốc cũng khẳng định anh chuyên nghiệp và không cần danh hiệu vừa rồi để chứng tỏ bản thân.

Jie là VĐV marathon hàng đầu của Trung Quốc. Năm ngoái, anh vô địch Asiad 19 với 2 giờ 13 phút 2 giây và giúp điền kinh Trung Quốc lần đầu giành HC vàng ở cự ly 42,195 km tại Á vận hội. Cũng trong năm 2023, Jie vô địch Wuhan Marathon 2023 với 2 giờ 12 phút 35 giây. Tháng 3 vừa qua, Jie về thứ tư tại Wuxi Marathon 2024 với 2 giờ 6 phút 57 giây để lập kỷ lục mới cho marathon Trung Quốc. Anh còn là chân chạy marathon Trung Quốc đầu tiên chạm mốc sub2:06. Thành tích này giúp Jie nhiều khả năng sẽ đại diện cho nước nhà thi Olympic Paris 2024.

Dù chưa có thông báo chính thức, các nhà chức trách tiết lộ một số runner châu Phi thỏa thuận với các nhà tài trợ để đăng ký dự giải với tư cách VĐV, nhưng trên thực tế lại làm pacer riêng cho VĐV khác được nhãn hàng bảo trợ. Những người này tôn trọng hợp đồng và hoàn thành tốt nhiệm vụ, như bộ ba Keter, Mnangat, Hailu với Jie ở giải half marathon Bắc Kinh 2024, nhưng họ đã vi phạm tinh thần thể thao, và cả điều lệ của các giải chạy.

He Jie trên bục nhận giải nhất bên cạnh VĐV châu Phi về sau ở giải half marathon Bắc Kinh 2024. Nhưng trên mạng xã hội Weibo, nhiều ý kiến cho rằng "chúng tôi không cần một nhà vô địch thế này".

Sự việc cũng cho thấy sự tham gia quá sâu của các thương hiệu chạy trong lĩnh vực marathon, khi họ không còn đóng vai phụ mà trở thành nhân vật chính, có thể ảnh hưởng tới kết quả cuộc đua thông qua hình thức tài trợ. Sức mạnh của các nhà tài trợ đã được thể hiện rõ qua danh sách các VĐV dự giải giải half marathon Bắc Kinh 2024.

Trước khi giải này khởi tranh, Jia Erenjia - VĐV marathon hàng đầu của Trung Quốc - bất ngờ vì bị hủy đăng ký tranh tài dù đã tới Bắc Kinh. Ban tổ chức giải half marathon Bắc Kinh 2024 cho biết Erenjia đăng ký tham dự qua các kênh chính thức trong giai đoạn đầu, nhưng không được thông qua.

Sau đó, Erenjia dùng suất dành cho VĐV của nhãn hàng thể thao Zhongqiao Sports để đăng ký. Nhưng Zhongqiao Sports là đối thủ của Xtep - nhà tài trợ chính thức cho giải, nên Erenjia vẫn không được phép tranh tài tại giải half marathon Bắc Kinh 2024. Việc Erenjia bị gạt khỏi danh sách thi đấu rồi He Jie được ba VĐV châu Phi cùng đội Xtep nhường về nhất ảnh hưởng tiêu cực tới hình ảnh của giải.

Nhưng hỗn loạn không bắt đầu từ giải half marathon Bắc Kinh 2024 hay Xtep. Chỉ trước đó một tuần, khi Lanzhou Marathon 2024 gây tranh cãi trong giới chạy bộ Trung Quốc khi công bố danh sách VĐV dự giải vắng nhiều elite trong nước như Guan Yousheng hay Jiao Anjing. Nhà tài trợ trang phục cho Lanzhou Marathon 2024 là Zhongqiao Sports, trong khi Yousheng và Anjing là VĐV của các nhãn hàng 361° và Peak. Cả hai nhãn hàng này đều là đối thủ cạnh tranh của Zhongqiao Sports.

He Jie cùng các chân chạy châu Phi mặc áo trắng của Xtep trên đường chạy giải half marathon Bắc Kinh ngày 14/4. Ảnh: Xinhua

Ở nhiều giải marathon trước đây, các VĐV elite sẽ được mời tham dự để đảm bảo cường độ thi đấu và hướng tới các giải đấu lớn hơn. Những VĐV này không cần thi đấu vòng loại để dự giải. Nhưng hiện nay, nhiều giải marathon chỉ trao một số suất dự giải mà không cần thi đấu vòng loại cho nhà tài trợ, và điều này tạo ra bất công. Khi đó, các VĐV có hợp đồng với nhãn hàng thể thao là nhà tài trợ cho một sự kiện marathon nhất định có thể vào thẳng giải. Ngược lại, những VĐV có hợp đồng với nhãn hàng là đối thủ cạnh tranh của nhà tài trợ sẽ không được góp mặt.

Sự cạnh tranh giữa các thương hiệu ngày càng khốc liệt. Ngày càng có nhiều thương hiệu thể thao Trung Quốc, đặc biệt là chạy bộ, ráo riết tranh giành các elite trong nước.

Các giải marathon đều muốn ưu ái nhà tài trợ chính để thu về lợi nhuận lớn hơn. Và việc VĐV của nhà tài trợ chính vô địch giải đấu sẽ càng giúp ích cho việc này. Đây cũng được cho là lý do mà ba runner châu Phi Keter, Mnangat, Hailu cùng giảm tốc để Jie - gương mặt quốc nội đại diện cho Xtep - vô địch giải half marathon Bắc Kinh 2024.

Khi chạy bộ ngày càng phổ biến, sức cạnh tranh trên thị trường giày - trang phục chạy bộ ở Trung Quốc ngày càng trở nên khốc liệt. Ngoài các thương hiệu quốc tế như Nike, Adidas, Puma, các nhãn hàng trong nước như Xtep, Li Ning, Zhongqiao Sports, Peak, 361° đang ngày càng có nhiều bước chuyển mình trong lĩnh vực chạy bộ, tung ra nhiều giày chạy công nghệ tiên tiến hơn, tài trợ nhiều giải marathon và ký kết hợp đồng với nhiều thương hiệu trong nước.

He Jie mừng khi về đích đầu tiên tại giải half marathon Bắc Kinh ngày 14/4. Ảnh: Xinhua

"Với Xtep và những gì diễn ra ở giải half marathon Bắc Kinh, dư luận tiêu cực đã hình thành. Nếu không đối mặt với thực tế, đưa ra lời giải thích kịp thời, thỏa đáng và chân thành, họ sẽ không thể cứu vãn danh tiếng đã sụp đổ. Cũng đã tới lúc các ban tổ chức không thể chỉ tập trung kiếm tiền từ các nhà tài trợ mà bỏ qua những giá trị thể thao cơ bản nhất. Kịch bản xấu nhất là người hâm mộ sẽ nghi ngờ kết quả của các giải chạy trong nước không đến từ sự cạnh tranh công bằng, mà do nhà tài trợ sắp xếp?", trang Ifeng bình luận, và nhấn mạnh sự việc là lời cảnh báo nghiêm trọng với tất cả các sự kiện chạy bộ và các thương hiệu thể thao.

Hồng Duy