Giới trẻ mất kết nối với họ hàng

Zhang Yu, 25 tuổi, về quê trong kỳ nghỉ lễ nhưng chỉ dành thời gian cho bố mẹ và em gái, bỏ qua những buổi gặp gỡ họ hàng.

Cô gái quê Sơn Đông, Trung Quốc đã ở Thượng Hải 10 năm và cảm thấy mất kết nối với họ hàng đến mức xem họ như người lạ. "Tôi hài lòng với cuộc sống của mình và không họ can dự", Zhang Yu nói.

Saumy Chen, 20 tuổi, thông báo với cha rằng cô sẽ cắt đứt liên lạc với những người họ hàng trừ một người anh thân thiết. Cô đã nhắn thông tin này trong nhóm gia đình và xóa số điện thoại. Cô nói đã chịu đựng áp lực và mâu thuẫn từ khi còn nhỏ. "Đây là thời điểm thích hợp để cắt đứt với họ", Chen kể.

Chen và Zhang thuộc nhóm người trẻ đang dần xa cách với họ hàng trong khi thế hệ bố mẹ họ đã nỗ lực gắn kết. Xu hướng này đang tăng ở Trung Quốc, đặc biệt với thế hệ sinh từ năm 1990.

Một người đàn ông đang mua quà cho họ hàng ở tỉnh Hà Nam, Trung Quốc, tháng 1/2023. Ảnh Sitxhtone

Xu hướng có tên duanqin còn gọi là "mối quan hệ họ hàng rạn nứt" nhận được sự quan tâm từ tháng 5/2023 sau một bài đăng trên tờ Sanlian Lifeweek, thu hút hơn 145.000 lượt thích và 1.400 bình luận trên nền tảng Weibo đề cập đến sự phân chia thế hệ.

"Mối quan hệ họ hàng mà thế hệ trước dành thời gian, công sức và tiền bạc để duy trì không được thế hệ trẻ đánh giá cao. Họ có xu hướng tránh so sánh và xung đột với người thân", báo cáo cho biết.

Sanlian Lifeweek khảo sát 116.000 người về chuyện "không về thăm họ hàng". Có 50% nói họ cảm thấy bình thường trong khi 43% khác tin rằng một số người thân không đáng để đến thăm.

Gần đây, chủ đề này lại nổi lên một lần nữa một phụ nữ trẻ chia sẻ rằng cô tách mình ra khỏi họ hàng như một cách để giải quyết trầm cảm.

Hu Xiaowu, phó giáo sư tại Đại học Nam Kinh, đã lưu ý sự gia tăng của xu hướng trên trong bài báo cáo năm 2022. "Trong khi các thế hệ sinh trong thập niên 70 và đầu 80 vẫn quan tâm họ hàng dù ít liên lạc và gặp gỡ thì Gen Y và Gen Z ngắt kết nối hẳn", Hu Xiaowu nói.

Cũng theo báo cáo trên, người dưới 30 tuổi hiếm khi liên lạc với người thân của họ. Người dưới 18 tuổi không có sự tiếp xúc thường xuyên và người độ tuổi 40 có 19% tiếp xúc người thân, tỷ lệ này ở mức 25% với nhóm người trên 50 tuổi.

Zhang Yu xem sự mất kết nối của cô với anh em họ phản ánh khoảng cách giữa cha cô và anh chị em của ông. Họ di cư đến các thành phố khác nhau ở Sơn Đông để lập gia đình và gây dựng sự nghiệp. Các chuyến thăm quê hàng năm của gia đình cô vào mùa xuân đã giảm dần từ 10 năm trước, sau khi ông nội cô qua đời.

"Họ không quen với việc giữ liên lạc thường xuyên, đặc biệt đàn ông thường ngại thể hiện cảm xúc của mình", Zhang nói về cha và chú mình. Gia đình cô chỉ biết đến đám tang của dì thông qua một bên thứ ba.

Tiệc sinh nhật của cặp vợ chồng cao niên ở tỉnh Giang Tô, tháng 2/2019. Ảnh: Sixthtone

Chang Qingsong, phó giáo sư Đại học Hạ Môn cho rằng quy mô gia đình đã bị thu hẹp và thay bằng cấu trúc mới. Các hộ gia đình đơn thân đã góp phần vào khiến mối quan hệ họ hàng mất kết nối, đặc biệt trong nhịp sống đô thị và di cư.

Zhang Yu nghĩ sự xa cách này không chỉ vì khoảng cách địa lý mà còn do cảm xúc. Họ có cảm giác không thân thuộc và không tin tưởng vào người thân, dẫn đến việc giảm tương tác.

Đô thị hóa ở Trung Quốc đã tăng hơn gấp đôi trong ba thập kỷ qua, đạt 65% vào năm 2022. Số người di cư trong nước đạt 376 triệu vào năm 2020, tăng mạnh so với 6,5 triệu vào năm 1982 và 221 triệu vào năm 2010.

Đầu thập niên 2000, thuật ngữ "thế hệ trôi dạt" được sử dụng để mô tả những lao động nhập cư trẻ không còn ưu tiên sự gắn bó với gia đình và quê hương. Trong xã hội hiện đại, ảnh hưởng của các mối quan hệ thứ cấp như bạn bè và đồng nghiệp đang gia tăng. "Ngày càng có nhiều người có xu hướng ưu tiên kết bạn hơn là dành thời gian cho người thân", Chang giải thích.

"Internet đã làm thay đổi tương tác xã hội của chúng ta", Yin Zitian, sinh viên 23 tuổi, nói. Cô thích nói chuyện với bạn bè qua phương tiện mạng xã hội hơn là tham dự các cuộc họp mặt gia đình.

Yin chỉ gặp gia đình trong đám cưới hoặc tiệc tùng. Cô giải thích sự dè dặt của mình bắt nguồn những cuộc gặp gỡ tiêu cực với họ hàng sau khi bố mẹ cô ly hôn và cô thường bị chỉ trích.

Zhang nói mình thường đóng vai đứa trẻ hoàn hảo khi gặp người thân. Cuộc họp mặt gia đình sẽ trở thành "cuộc chiến vô hình" khi bậc cha mẹ khoe khoang về thành tích của con. Điều này càng ngăn cản cô tìm kiếm mối liên hệ thực sự với người thân.

Giáo sư Hu lưu ý rằng mặc dù áp lực gia đình xuất hiện ở mọi thế hệ nhưng giới trẻ ngày nay cảm nhận sâu sắc hơn cha mẹ họ. Thay vì giấu sự tiêu cực hoặc tìm kiếm đồng cảm, người trẻ đối mặt với áp lực quyết đoán hơn, thường là thông qua internet.

Nhớ lại cuộc tranh cãi nảy lửa xảy ra sau quyết định cắt đứt quan hệ gia đình, Chen coi hành động của mình là hình thức tự vệ cần thiết sau nhiều lần tổn thương tinh thần.

"Thế hệ chúng tôi đang ở tình huống khó xử, nhận thức được nguyên nhân nhưng không giải quyết được chúng", cô giải thích. Mặc dù một số người thân đã xin lỗi, Chen vẫn cảm thấy họ không bao giờ hiểu được mình.

"Ở góc độ khác, chúng tôi hơi ích kỷ khi tập trung nhiều hơn vào bản thân mà không học cách quan tâm đến người khác", Yin nói. Đây cũng có thể là tác động của chính sách một con. Họ thường nhận được sự quan tâm tuyệt đối, không phân chia từ cha mẹ.

Tuy nhiên, không phải tất cả những người trẻ đều thấy rời rạc với dòng họ. Theo Yin, một số bạn bè của cô vẫn giữ liên lạc thường xuyên với đại gia đình. Cô tôn trọng sự gắn kết đó nhưng không cảm thấy mình phải thay đổi. "Sự cắt đứt liên lạc với dòng họ không phải là điều xấu", cô nhận xét.

Giáo sư Hu cho rằng mức độ ảnh hưởng của xu hướng trên không gây hại đáng kể cho xã hội. Ông tin rằng sự thay đổi trong xã hội tương lai có thể làm sống lại những mối quan hệ gia đình gần gũi.

Với Zhang, không phải tất cả mối quan hệ dòng họ đều bị cắt đứt. Năm ngoái, một người anh họ mất liên lạc từ lâu đã nhờ cô giúp đỡ học tập của mình. "Có vẻ như gia đình giúp anh ấy dễ tiếp cận hơn", Zhang nói. "Đối với chúng tôi, duy trì kết nối là sự lựa chọn"

Ngọc Ngân (Theo SixthTone)