Dừng giãn, giảm thuế phí, ổn không?

Từ 2025 không còn miễn giảm thuế

Chính sách tài khóa mở rộng hay nói cách khác chính sách giảm thuế cho doanh nghiệp và hộ kinh doanh năm nay sẽ kết thúc để chuyển sang chu kỳ mới.

Từ năm 2025 thực hiện chính sách tài khóa thắt chặt, không giảm thuế mà tập trung vào tháo gỡ khó khăn vướng mắc cho các doanh nghiệp, tập trung hỗ trợ sản xuất kinh doanh. Đây mới là mục tiêu tăng trưởng bền vững.

Bốn năm qua, Việt Nam đã áp dụng chính sách tài khóa mở rộng là giảm thuế cho doanh nghiệp và hộ kinh doanh gần 200.000 tỉ đồng/năm.

(lược trích phát biểu của Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc tại Hội nghị sơ kết công tác tài chính - ngân sách nhà nước, tổ chức vào sáng 15-7)

Nuôi dưỡng nguồn thu, bài học không bao giờ cũ

Người dân làm thủ tục thuế tại Cục Thuế TP.HCM - Ảnh: P.QUYÊN

* Ngoài giảm thuế VAT, nếu được tăng luôn giảm trừ gia cảnh thuế thu nhập cá nhân sẽ là "song kiếm hợp bích" để giữ sức mua, nhưng vì sao mãi giảm trừ gia cảnh vẫn không đổi?

- Luật quy định CPI tăng quá 20% kể từ khi điều chỉnh thì mới tăng giảm trừ gia cảnh. Do chúng ta kiểm soát CPI tốt nên chưa đủ điều kiện để điều chỉnh.

Nhưng câu hỏi đặt ra phải chăng cách tính CPI chưa phản ánh được hết tiêu dùng của người dân, nhất là người ở đô thị vốn chi tiêu nhiều cho dịch vụ thay vì lương thực - thực phẩm? Như gia đình ở đô thị có hai con, chỉ riêng chi phí học tập là gần 4 triệu/tháng, gần bằng mức giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc (4,4 triệu đồng/tháng). Rồi còn tiền y tế, thuê nhà, giải trí...

Mặt khác, mức giảm trừ gia cảnh lại như nhau giữa các địa phương trong khi chi phí sinh hoạt ở đô thị luôn cao hơn vùng sâu vùng xa. Chúng ta có lương tối thiểu vùng nhưng lại chưa có mức giảm trừ gia cảnh theo vùng!

Do vậy, trong bối cảnh hiện nay cần phải tăng mức giảm trừ gia cảnh. Thay vì chờ CPI vượt 20%, Bộ Tài chính cần đề xuất với Chính phủ trình Quốc hội ra nghị quyết để điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh phù hợp với cuộc sống hiện tại.

* Kinh tế khó khăn nhưng thu ngân sách lại đạt trên 60% dự toán, theo ông, cần rút ra bài học gì?

- Nhìn xa hơn, trong ba năm qua, từ 2021 đến 2023, là giai đoạn cực kỳ khó khăn do COVID-19, nhưng tổng thu ngân sách vẫn vượt dự toán, phải chăng nhờ áp dụng chính sách tài khóa linh hoạt?

Đặc biệt, trong sáu tháng đầu năm 2024, dù đang giãn, hoãn, giảm thuế phí... nhưng thu ngân sách vẫn đạt 61% dự toán, tăng 17,7 so với cùng kỳ. Tăng thu, ngoài nỗ lực của Bộ Tài chính, còn có yếu tố giảm thuế để kích cầu tiêu dùng, tạo doanh thu bán lẻ cao hơn, nhờ đó thu thuế tăng lên.

Vậy tại sao chúng ta không tiếp tục nuôi dưỡng nguồn thu theo cách này mà cắt đi? Chính sách tài khóa thận trọng là cần thiết, nhưng chúng ta phải có quan điểm tiến bộ hơn trong nuôi dưỡng nguồn thu.

Thái Lan phát tiền cho dân để kích thích tiêu dùng

Một con đường với đông hàng quán ở Thái Lan - Ảnh: Getty Images/iStockphoto

Thủ tướng Thái Lan Srettha Thavisin hôm 11-7 tuyên bố từ 1-8 sẽ thực hiện chương trình phát tiền "ví kỹ thuật số" trị giá 500 tỉ bath (13,8 tỉ USD) cho người dân nước này để tạo việc làm, kích thích phát triển các tỉnh và các vùng có kinh tế kém.

Sẽ có khoảng 50 triệu người trên 16 tuổi nhận được 10.000 baht (gần 7 triệu đồng) với điều kiện: có thu nhập dưới 70.000 baht (khoảng 49 triệu đồng)/tháng và có tiền gửi ngân hàng dưới 500.000 baht (khoảng 350 triệu đồng).

Tiền chỉ được dùng mua thực phẩm và hàng tiêu dùng, không mua hàng trên mạng, rượu, thuốc lá, vàng hay kim cương...

Chính phủ Thái Lan khẳng định chương trình sẽ kích thích một "cơn lốc kinh tế" giúp GDP tăng thêm 1,2 - 1,6%.

Còn tại Singapore, Bộ Tài chính nước này hồi đầu tháng 7 cũng công bố khoảng 1,5 triệu người Singapore trong tháng 8 sẽ nhận được tiền mặt với hai mức 450 SGD (8,5 triệu đồng) hoặc 850 SGD (16 triệu đồng) từ chương trình thanh toán tiền mặt GST Voucher (GSTV) tăng cường. Chương trình nhằm cung cấp hỗ trợ tài chính cho nhiều người Singapore chịu ảnh hưởng tiêu cực từ những khó khăn của nền kinh tế trong thời gian qua.

Ông Đặng Văn Thành (chủ tịch Tập đoàn TTC):

Ai cũng mơ "dòng tiền tuần hoàn"

Người dân mua hàng hóa tại siêu thị Co.opmart Xa Lộ Hà Nội, TP Thủ Đức - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Có câu chuyện rằng: một vùng sống nhờ du lịch đang chịu cảnh ế ẩm nên chủ khách sạn, nhà hàng nợ nhiều nhà cung cấp dịch vụ và thực phẩm. Hệ lụy là nhà cung cấp nợ nông dân và cả lương của người lao động. Những người này vì thế cũng không có tiền để lâu lâu đi ăn quán, không trả góp đúng hạn, ít đi du lịch nên nhà hàng - khách sạn đã ế lại càng ế.

Thế rồi, có nhà đầu tư đến nhờ chính sách miễn giảm thuế của nhà nước. Họ đầu tư bộn tiền vào dự án. Lại thêm người dân được Nhà nước tặng phiếu mua hàng (voucher) để kích thích tiêu dùng. Người dân có voucher, có thu nhập, tiền rủng rỉnh, họ có lý do và động lực để an tâm tiêu xài, du lịch... Khỏi phải nói, hưởng lợi là nông dân bán thực phẩm, chủ khách sạn, người cho thuê mặt bằng và cả sinh viên làm thêm giờ...

Từ chỗ nợ nần, khất nợ dắt dây, nay ai cũng thu được tiền thanh toán cho đủ, chẳng ai thiếu ai. Hàng làm ra bán hết, lại quay vòng sản xuất lô hàng mới. Nhà nước cũng thu được khoản kha khá từ thuế. Rồi một phần tiền thuế lại được đem ra sửa đường, xây thêm công viên... lại tạo thêm được việc làm, có thêm thu nhập.

Sức mua sung mãn, dòng tiền cuồn cuộn từ người này qua nơi khác - người ta gọi đó là dòng tiền tuần hoàn. Dòng tiền phải liên tục chảy, nếu bị tắc, kinh tế khó khăn thì Nhà nước phải tìm biện pháp "mồi" (giảm thuế, tặng tiền, phát voucher), khơi thông (do tắc về chính sách, về cơ sở hạ tầng...).

Từ lâu, tôi rất thích ý tưởng Nhà nước tặng voucher có thời hạn mua hàng cho người dân để kích thích tiêu dùng. Vì sao? Nếu giảm thuế cho doanh nghiệp là "kích cung" thì "giảm thuế" thu nhập cá nhân bằng cách phát voucher là "kích cầu".

Phát voucher như một liều thuốc đánh thẳng, đánh trực tiếp vào căn bệnh nghẽn tiền, tồn kho do sức mua yếu. Hiệu lực voucher có thời hạn (3 hay 6 tháng), mua những mặt hàng Nhà nước chọn để giải quyết đầu ra cho doanh nghiệp, ai không mua thì xem như từ chối nhận hỗ trợ.

Nhờ đó, doanh nghiệp tiêu thụ hết ngay hàng tồn kho, dòng tiền được khơi thông, doanh nghiệp trở lại sản xuất, người lao động có thu nhập, sức mua xã hội dần trở lại bình thường.

Tất nhiên chính sách hỗ trợ nào cũng có những ưu, khuyết. Với voucher mua hàng, cái khó là chọn ra mặt hàng nào. Đây là bài toán khó cho nhà làm chính sách để không bị cho rằng "lợi ích nhóm". Còn phát tiền, sẽ có người không mua sắm, cất giữ, mục tiêu mua hàng không đạt. Giảm thuế, với những nước còn áp dụng thuế khoán nhiều, có thể một phần khoản giảm thuế không đến tay người tiêu dùng.

Sức mua yếu là vấn nạn cho nền kinh tế, ảnh hưởng đến thu nhập của từng nhà, cuộc sống của từng người. Vì vậy, các doanh nhân đều mơ "dòng tiền tuần hoàn". Các nước luôn có kịch bản, cả dự phòng và luôn "đi trước đón đầu", không để đắm thuyền mới lo sắm phao nhằm duy trì và cứu sức mua. Để có được ước mơ đó, không thể thiếu bàn tay của Nhà nước.