Đồng Nai giữ lại biệt thự 100 tuổi ven sông

Tỉnh ủy Đồng Nai chủ trương giữ lại biệt thự cổ 'Đốc phủ Võ Hà Thanh' ở TP Biên Hòa trước nguy cơ tòa nhà bị dỡ bỏ để xây đường ven sông.

Ngày 26/9, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Đồng Nai thống nhất giữ lại ngôi biệt thự cổ ở phường Bửu Long để bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, lịch sử, kiến trúc.

Căn biệt thự Võ Hà Thanh. Ảnh: Phước Tuấn

Động thái được Ban Thường vụ Tỉnh ủy đưa ra sau khi các sở ban ngành và UBND TP Biên Hòa khảo sát, đề xuất giữ gìn, bảo tồn công trình. Ban Thường vụ Tỉnh ủy giao UBND tỉnh chỉ đạo các cơ quan liên quan thực hiện bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử, kiến trúc của biệt thự. Song song đó, chính quyền có giải pháp triển khai tuyến đường ven sông Đồng Nai theo đúng kế hoạch, bảo đảm quy định pháp luật.

Biệt thự trăm tuổi nằm trong dự án đường ven sông Đồng Nai dài 5,2 km (từ cầu Hóa An, TP Biên Hòa đến xã Bình Hòa, huyện Vĩnh Cửu), tổng vốn 1.300 tỷ đồng, khởi công cách đây 3 năm. Ban Quản lý dự án TP Biên Hòa (chủ đầu tư) cho hay 2/3 căn nhà nằm trong phạm vi dự án nên phải đập bỏ, trong khi đó người chủ có nguyện vọng giữ lại. Nhà cổ diện tích sử dụng hàng nghìn m2 và khu đất đất được định 5,4 tỷ đồng.

Theo phương án đưa ra, tuyến đường lấn vào chiều dọc tòa nhà 9 m. Ảnh: Phước Tuấn

Theo Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch, biệt thự Võ Hà Thanh (dân gian gọi nhà lầu ông Phủ) được xây năm 1922, khánh thành năm 1924, nhiều năm không được trùng tư, tôn tạo nên xuống cấp, hư hỏng. Từ năm 2016, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch nhận thấy một số giá trị về mặt kiến trúc của công trình nên đề nghị bổ sung vào danh mục xếp hạng di tích cấp tỉnh.

Ban Quản lý di tích danh thắng nhiều lần liên hệ gia đình phối hợp lập hồ sơ xếp hạng di tích nhưng phía chủ nhà không đồng ý do "đang tranh chấp quyền sở hữu giữa các thế hệ sau của ông Võ Hà Thanh". Không nhận được sự đồng tình, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch chỉ đạo dừng làm hồ sơ, đưa ra danh mục xếp hạng.

Năm 2023, khi tuyến đường ven sông triển khai, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch nhận được đơn của bà Đặng Thị Linh Phương (người hiện trông giữ biệt thự) đề nghị giữ lại tòa nhà. Đơn vị này đã có văn bản đề nghị Ban Quản dự án TP Biên Hòa xem xét, giải quyết.

Dự án đường ven sông Đồng Nai nơi tòa nhà tọa lạc. Đồ họa: Khánh Hoàng

Tòa nhà từng được thuê làm phim trường để quay bộ phim Người đẹp Tây Đô của đạo diễn Lê Cung Bắc năm 1996. Theo ông Trần Quang Toại, Chủ tịch Hội khoa học Lịch sử tỉnh Đồng Nai, ngôi nhà có ý nghĩa về lịch sử và văn hóa ở địa phương. Nếu được giữ lại, tòa nhà sẽ tạo sự kết nối về văn hóa, lịch sử, du lịch sông Đồng Nai với các công trình cổ.

Hiện, cơ quan chức năng chưa đưa ra phương án cụ thể đối với việc bảo tồn biệt thự cổ. Trong khi đó một số kiến trúc sư đề xuất giải pháp giữ lại tòa nhà là nắn tuyến đường hoặc nhờ "thần đèn" di dời công trình vào bên trong.