Điều gì xảy ra sau khi Tổng thống Yoon bị bắt

Thực thi lệnh bắt thành công giúp công tố viên Hàn Quốc có 48 giờ để thẩm vấn Tổng thống Yoon với cáo buộc phản loạn, trước khi có động thái tiếp theo.

Tổng thống Yoon Suk-yeol sáng 15/1 bị bắt tại dinh thự ở Seoul và được đưa tới trụ sở Văn phòng Điều tra Tham nhũng đối với Quan chức Cấp cao (CIO) để thẩm vấn. Ông Yoon trở thành tổng thống Hàn Quốc đầu tiên bị bắt giam khi còn tại vị.

Đây là lần thứ hai CIO cùng cảnh sát thực thi lệnh bắt ông Yoon sau khi nỗ lực đầu tiên ngày 3/1 thất bại. CIO quyết tâm thực thi lệnh bắt đến cùng để bảo vệ uy tín của cơ quan điều tra non trẻ này, cũng như ngăn chặn nguy cơ hỗn loạn trên chính trường nếu tình thế giằng co kéo dài.

Trong khi đó, Tổng thống Yoon cho hay ông quyết định nộp mình cho CIO để tránh nguy cơ "đổ máu không đáng có" giữa các cận vệ với cảnh sát. Tuy nhiên, ông vẫn cho rằng cuộc điều tra của CIO là "không hợp lệ và vô giá trị".

Nhóm điều tra có 48 giờ để thẩm vấn ông Yoon tại trụ sở CIO. Các nhà điều tra cho biết họ có hơn 200 trang câu hỏi thẩm vấn Tổng thống liên quan tới quyết định ban bố thiết quân luật ngày 3/12/2024.

Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol tại Seoul ngày 14/12/2024. Ảnh: AFP

Phó giám đốc CIO Lee Jae-seung là người trực tiếp thẩm vấn Tổng thống Yoon. Tuy nhiên, trong các phiên thẩm vấn đầu tiên của ông Lee, Tổng thống Yoon đã không trả lời bất cứ câu hỏi nào.

Ông Yoon sau đó bị tới giam tại Trung tâm giam giữ Seoul ở Uiwang, tỉnh Gyeonggi, cách dinh thự của ông khoảng 16 km. Khi ông Yoon được đưa tới đây, Trung tâm giam giữ Seoul sẽ được coi là khu vực được bảo vệ theo Đạo luật An ninh Tổng thống.

Điều 5 của Đạo luật cho phép Cơ quan An ninh Tổng thống (PSS) tiến hành kiểm tra cơ sở để đảm bảo an toàn, đồng nghĩa đặt khu vực dưới sự kiểm soát của họ.

Sau 48 giờ thẩm vấn, CIO sẽ phải đưa ra quyết định phóng thích Tổng thống Yoon hoặc tiếp tục giam ông để điều tra. Nếu muốn giam Tổng thống lâu hơn và có căn cứ cho thấy ông phạm tội, họ sẽ cần xin lệnh bắt tiếp theo, cho phép giữ ông 20 ngày.

Nếu không, ông Yoon sẽ được trả tự do vào sáng 17/1. Giới chuyên gia pháp lý nhận định khả năng cao CIO sẽ xin lệnh giam ông Yoon 20 ngày để tiếp tục điều tra.

Ông Yoon đang đối mặt nhiều cuộc điều tra hình sự với cáo buộc phản loạn, sau lệnh thiết quân luật hồi đầu tháng 12 năm ngoái. Ông hiện bị cấm rời khỏi đất nước và bị đình chỉ quyền lực, dù vẫn giữ chức Tổng thống.

Justin McCurry, nhà phân tích Guardian, cho biết các cáo buộc chống lại ông Yoon rất nghiêm trọng. Kích động nổi loạn là một trong số ít tội mà tổng thống Hàn Quốc không được hưởng quyền miễn tố. Nếu bị kết tội, ông có thể đối mặt án phạt rất nặng như tù chung thân hoặc thậm chí là tử hình.

Việc bắt ông Yoon liên quan trực tiếp đến động thái ban bố thiết quân luật, nhưng cuộc điều tra hình sự về cáo buộc phản loạn tách biệt với quá trình luận tội tổng thống.

Trong khi ông bị CIO thẩm vấn phục vụ điều tra, Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc đang tổ chức các phiên điều trần để quyết định chấp thuận hay bác bỏ nghị quyết luận tội Tổng thống Yoon được quốc hội thông qua hồi giữa tháng 12. Tòa có 180 ngày để ra quyết định kể từ thời điểm thụ lý vụ án vào ngày 14/12/2024.

Theo Hiến pháp Hàn Quốc, nghị quyết luận tội tổng thống chỉ được chấp thuận nếu có ít nhất 6 trong 9 thẩm phán đồng ý. Nhưng hiện tại, tòa chỉ có 8 thẩm phán, một vị trí trống chưa được bổ nhiệm. Giới phân tích không cho rằng 8 thẩm phán đương nhiệm sẽ nhanh chóng ra quyết định, do mức độ nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng chính trị bao trùm Hàn Quốc 5 tuần qua.

Cảnh sát tràn vào bên trong đường dẫn đến dinh thự Tổng thống Yoon sáng 15/1. Ảnh: Reuters

Phiên điều trần đầu tiên về quyết định luận tội ông Yoon diễn ra ngày 14/1 nhưng chỉ kéo dài trong 4 phút do Tổng thống từ chối tham dự. Tòa Hiến pháp dự kiến tổ chức 5 phiên điều trần tiếp theo cho đến đầu tháng 2, nhưng không rõ liệu ông Yoon có tham dự hay không.

Nếu Tòa án Hiến pháp ủng hộ nghị quyết luận tội, ông Yoon sẽ bị phế truất, trở thành tổng thống tại vị ngắn nhất lịch sử dân chủ Hàn Quốc. Điều này cũng mở đường cho các phiên tòa xét xử và kết tội ông, trong khi Hàn Quốc tổ chức bầu tổng thống mới trong vòng 60 ngày. Nếu tòa án bác nghị quyết luận tội, ông sẽ được phục chức, nhưng vẫn tiếp tục bị CIO điều tra.

Quá trình xem xét luận tội và cuộc điều tra hình sự chống lại ông Yoon sẽ tiếp tục trong những tuần và tháng tới, song giới quan sát cho rằng vào thời điểm này rất khó dự đoán mọi thứ sẽ kết thúc như thế nào.

"Ông Yoon có thể đối mặt với phiên tòa xét xử cáo buộc nổi dậy, nhưng sẽ được Tòa án Hiến pháp phục hồi chức vụ. Trong trường hợp tệ nhất, ông có thể vừa phải đối mặt với phiên tòa hình sự vì tội phản loạn, vừa bị Tòa án Hiến pháp phế truất và không còn được hưởng quyền miễn trừ nào", McCurry nói.

Thùy Lâm (Theo Korea Herald, Washington Post, Guardian, AFP)