Dịch giả Việt nhận giải thưởng Anh về văn học

Nguyễn An Lý thắng giải PEN Translates cho bản tiếng Anh tác phẩm "Biên sử nước" của Nguyễn Ngọc Tư và "Chinatown" của nhà văn Thuận.

Kết quả 16 tác phẩm đoạt giải PEN Translates công bố chiều 18/7 (giờ Hà Nội), trong đó hai cuốn do Nguyễn An Lý chuyển ngữ lần đầu tiên xuất hiện trong cùng một danh sách.

Bìa sách "Chinatown" của Thuận, do Nguyễn An Lý dịch. Ảnh: New Direction

Chinatown là bản dịch tiếng Anh đầu tay của cô. Câu chuyện trong tiểu thuyết diễn ra trong vòng hai tiếng đồng hồ, lúc hai mẹ con nhân vật chính bị kẹt lại trên một chuyến tàu điện ngầm vì nghi ngờ đoàn tàu bị đánh bom. Trong thời gian đó, nhân vật nhìn lại cuộc đời của mình, từ Hà Nội (Việt Nam), Leningrad (Nga) rồi Paris (Pháp). Xen lẫn ký ức là những mối tình, trong đó ám ảnh và day dứt là câu chuyện về Thụy, một người đàn ông Trung Hoa.

Bản tiếng Anh của Biên sử nước sẽ ra mắt vào tháng 10. Sách gồm 11 chương với nội dung được trình bày theo kết cấu vòng tròn, không diễn tiến, không kết thúc. Mỗi chương như một truyện ngắn độc lập. Tác phẩm xoay quanh một trận đại hồng thủy mở ra và không thể khép lại. Đức Ngài với trái tim cứu rỗi trở thành trung tâm, biểu tượng của tính thiêng.

Bìa "Water: A Chronicle", do Nguyễn Thanh Vũ minh họa. Ảnh: Major Books

Theo trang web của English PEN - tổ chức sáng lập giải, các cuốn sách còn lại đến từ 11 khu vực, dịch từ 10 ngôn ngữ như tiếng Pháp, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Ả Rập, Kannada, Greenland. Will Forrester, trưởng ban Văn học của giải, cho biết: "16 giải thưởng được chọn từ vòng dự thi có số lượng đông đảo nhất từ trước đến nay. Sự táo bạo, độc đáo, mạo hiểm và chất lượng được thể hiện trong các tác phẩm, nói lên việc phát triển mạnh mẽ của việc văn học dịch. Chúng tôi rất vui khi được góp phần đưa sách đến với độc giả nói tiếng Anh và hỗ trợ những nhà văn, dịch giả và nhà xuất bản xuất sắc".

Nguyễn An Lý sinh ở Hà Nội, hiện sống tại TP HCM, chủ yếu dịch từ tiếng Anh sang tiếng Việt. Cô có hơn 20 bản dịch tiếng Việt được xuất bản dưới nhiều bút danh và nhiều thể loại, gồm Aleph(Jorge Luis Borges), Tàn ngày để lại (Kazuo Ishiguro), Con sẻ vàng (Donna Tartt), Tay sát thủ mù (Margaret Atwood). Nguyễn An Lý đồng sáng lập diễn đàn văn học phi lợi nhuận Zzz Review. Tháng 11/2023, cô là người Việt đầu tiên nhận giải Dịch thuật Quốc gia về Văn xuôi của Hiệp hội Dịch giả Văn học Mỹ với Chinatown của nhà văn Thuận, chuyển ngữ từ tiếng Việt sang tiếng Anh.

Dịch giả Nguyễn An Lý. Ảnh: ALTA

PEN Translates ra mắt vào năm 2012, do tổ chức phi chính phủ English PEN chủ trì, Hội đồng Nghệ thuật Anh tài trợ, khuyến khích các nhà xuất bản nước này phát hành sách từ ngôn ngữ khác, đồng thời hỗ trợ dịch tác phẩm sang tiếng Anh.

Sách tranh giải PEN Translates dựa trên chất lượng văn học và đóng góp của chúng vào sự đa dạng văn học ở Anh. Chi phí hỗ trợ lên đến 75% chi phí dịch thuật cho các dự án được chọn. Khi doanh thu hàng năm của nhà xuất bản dưới 500.000 bảng (hơn 16 tỷ đồng), ban tổ chức sẽ xem xét hỗ trợ 100% phí dịch thuật. Có hai đợt nộp sách dự thi mỗi năm, đợt đầu tiên vào tháng 4 - 5 (trao vào tháng 12) và đợt thứ hai vào tháng 10 - 11 (trao tháng 6 năm sau).

Sau 12 năm thành lập, chương trình hỗ trợ 376 cuốn sách được dịch từ hơn 90 ngôn ngữ, trao tặng hơn 1,2 triệu bảng Anh cho các tác giả, dịch giả và nhà xuất bản. Trong đó, 19 tác phẩm do PEN Translates hỗ trợ xuất hiện trong danh sách dài của giải thưởng Booker Quốc tế. Kibogo của nhà văn Scholastique Mukasonga, do Mark Polizzotti dịch từ tiếng Pháp, giành Giải thưởng Oxford-Weidenfeld năm 2024. Tác phẩm đoạn giải PEN Translates - Of Cattle and Men của Ana Paula Maia, do Zoë Perry dịch từ tiếng Bồ Đào Nha - thắng giải thưởng văn học Anh và Ireland - Republic of Consciousness Prize 2024.

Quế Chi (theo PEN Translates)