Chống khai thác, đánh bắt hải sản trái phép: Nghiêm khắc, quyết liệt hơn

TP - Ngày 4/11/2023, Thủ tướng Chính phủ có công điện yêu cầu các địa phương quyết liệt hơn nữa việc chống khai thác IUU (hoạt động đánh bắt trái phép, không báo cáo và không được quản lý). Tuy nhiên thực tế có tình trạng lỗi thiết bị, người dân không đủ tiền nộp phạt...

Lỗi thiết bị

Theo công điện, “xử lý nghiêm từng trường hợp vi phạm quy định về mất kết nối VMS (không báo cáo vị trí 6 tiếng một lần, mất kết nối quá 10 ngày không đưa tàu về bờ; xử phạt hành vi vi phạm quy định về mất kết nối VMS, vượt ranh giới trên biển…”.

Tuy nhiên, trong thực tế có những trường hợp khiến các cơ quan quản lý bối rối, ví dụ tàu cá ngư dân 1 giờ đi được gần 100 hải lý. Theo báo cáo của Sở NN&PTNT tỉnh Ninh Thuận, lúc 8 giờ 28 phút ngày 29/9/2023, Chi cục Thủy sản tỉnh Ninh Thuận và Bộ đội biên phòng sửng sốt khi phát hiện tàu NQ 91080 TS, chủ tàu là Phan Văn Phun, trú ở xã Phước Diêm, huyện Thuận Nam đã “vượt ranh giới”, qua vùng biển Thái Lan đánh bắt. Trên hệ thống hiển thị chiếc tàu này nằm đơn độc tại tọa độ ở Vịnh Thái Lan.

Tiền Phong Bộ đội biên phòng kiểm tra thiết bị giám sát hành trình trên tàu cá ngư dân. Ảnh: Văn Chương 1

Bộ đội biên phòng kiểm tra thiết bị giám sát hành trình trên tàu cá ngư dân. Ảnh: Văn Chương

Các cơ quan chức năng và cả gia đình ngư dân đều ngạc nhiên trước sự cố. Công ty TNHH Phát triển Công nghệ điện tử Bình Anh (Hà Nội), đơn vị lắp đặt và cung cấp thiết bị giám sát hành trình, báo cáo do máy bị lỗi tín hiệu. Trước đó hơn 60 phút, con tàu này hiển thị tọa độ đang đánh bắt rìa khu vực đảo Thổ Chu, tỉnh Kiên Giang.

Tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu là một trong những địa phương “nóng” về chống IUU. Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhắc nhở, phê bình địa phương này chưa sâu sát, lơ là, chủ quan trong công tác, yêu cầu kiểm điểm các tổ chức, cá nhân có liên quan.

Ông Nguyễn Công Vinh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, khẳng định địa phương đang quyết liệt chống IUU, tiến tới xây dựng nghề cá có trách nhiệm, bền vững, hội nhập.

Đồn Biên phòng Bến Đá và Đồn Biên phòng Phước Tỉnh của tỉnh là 2 đơn vị thường xuyên lập hồ sơ để xử lý các tàu cá vi phạm. Trong năm 2023, hai đơn vị đã xử lý và chuyển cấp trên xử lý 58 vụ liên quan tới 63 thuyền trưởng, chủ tàu, xử phạt vi phạm hành chính tổng số tiền hơn 1,5 tỷ đồng.

Không đủ tiền nộp phạt

Công điện của Thủ tướng nêu rõ: “Công tác thực thi pháp luật tại địa phương còn chưa đồng bộ, trách nhiệm thi hành công vụ của một số tổ chức, cá nhân còn rất hạn chế…”. Tuy nhiên việc xử lý đối với ngư dân đã bị nước ngoài tịch thu tàu cá và tài sản hiện tại không đủ nộp phạt cũng là một vấn đề.

Tỉnh Bình Định cũng là một trong những địa phương trọng điểm liên quan đến chống IUU. Nhóm tàu vi phạm thường là tàu nhỏ, chiều dài thân vỏ dưới 15 mét nên không có thiết bị giám sát hành trình, các tàu này thường lưu lại ở các tỉnh phía Nam hơn 30 năm nay và không còn về quê.

Tỉnh Bình Định kiên quyết xử phạt vi phạm hành chính đối với chủ tàu bị nước ngoài bắt giữ, mức phạt lên đến 900 triệu đồng. Bộ đội biên phòng tỉnh Bình Định còn gần 30 hồ sơ xử phạt mức tiền này, tuy nhiên phần lớn các chủ tàu sau khi nhận quyết định đã không có tiền để nộp, có ngư dân còn treo bảng bán nhà.

Phóng viên đã trực tiếp về xã Cát Tiến, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định để xem xét vấn đề. Các chủ tàu bị nước ngoài bắt giữ, tịch thu tàu cá đều lâm cảnh trắng tay, chuyển sang đi làm thuê trên tàu cá khác, hoặc rời địa phương đi làm công nhân.

Gặp vợ các chủ tàu, phần lớn bà con đều lắc đầu trước ngôi nhà cấp 4. Chị Đỗ Thị Tín, vợ thuyền trưởng Phan Văn Trung, cho biết, tàu bị nước ngoài tịch thu, phải vay tiền nuôi chồng ở Indonesia, trong nhà chỉ còn mỗi chiếc tàu xốp mô hình treo trên tường.