Cấp cứu ngoại viện - tranh thủ giờ 'vàng' cứu người nhồi máu cơ tim

Bác sĩ cấp cứu ngoại viện sẽ sơ cứu ban đầu cho người bị nhồi máu cơ tim, tranh thủ thời gian "vàng" can thiệp cứu sống bệnh nhân.

Ngày 23/5, PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh, Giám đốc Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết người bệnh nhồi máu cơ tim tối ưu nên được can thiệp trong giờ "vàng", tức trong vòng 3 giờ từ khi khởi phát triệu chứng, để giảm di chứng. Thực tế chỉ 2% bệnh nhân nhồi máu cơ tim đến viện trong khoảng thời gian "vàng", 40% đi cấp cứu trước 12 giờ.

"Nhiều người bệnh có tâm lý trì hoãn, cố chờ xem triệu chứng có cải thiện không. Đến khi không thể chịu được mới đi viện thì đã quá giờ vàng", phó giáo sư Vinh nói.

Nhằm rút ngắn thời gian điều trị, nhiều bệnh viện triển khai quy trình cấp cứu ngoại viện. Người bệnh chủ động gọi cấp cứu khi có triệu chứng bất thường, bác sĩ đến tận nhà để cấp cứu cho người bệnh.

Theo phó giáo sư Vinh, có nhiều rủi ro đối với những trường hợp nhồi máu cơ tim cấp không được cấp cứu ngoại viện. Thứ nhất, nếu chỉ dựa trên triệu chứng, người bệnh không xác định được mình bị nhồi máu cơ tim hay một bệnh lý khác dẫn tới sơ cứu sai. Thứ hai, khi người nhà tự đưa bệnh nhân đến viện, việc di chuyển người bệnh không đúng cách dễ khiến tình trạng trầm trọng, thậm chí tử vong trên đường. Thứ ba, bệnh nhân đến viện mới được khám lâm sàng, đo điện tâm đồ khiến thời gian can thiệp bị kéo dài ít nhất 45-60 phút.

Cấp cứu ngoại viện góp phần giảm nguy cơ tử vong cũng như mức độ thương tật cho người bệnh, nhất là các trường hợp nguy kịch.

Như anh Tân, 48 tuổi, bị đau thắt ngực dữ dội lúc nửa đêm, kéo dài 5-10 phút, mức độ tăng dần kèm khó thở, vã mồ hôi. Triệu chứng kéo dài nửa giờ không hết. Người nhà anh gọi điện đến đường dây nóng của Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Nghe mô tả triệu chứng, bác sĩ nghĩ đến khả năng nhồi máu cơ tim cấp và hướng dẫn người nhà bước sơ cứu cơ bản trong khi chờ đội cấp cứu ngoại viện đến nhà hỗ trợ.

Khi tiếp cận người bệnh, điều dưỡng đo điện tâm đồ, xác định anh Tân nhồi máu cơ tim có ST chênh lên (tình trạng tắc một hoặc nhiều nhánh mạch vành, cần can thiệp khẩn cấp). Người bệnh được uống thuốc giúp giảm hình thành cục máu đông. Ê kíp đưa anh Tân đến viện cấp cứu trong 10 phút.

Ê kíp cấp cứu ngoại viện sơ cứu một trường hợp nhồi máu cơ tim cấp trước khi chuyển đến bệnh viện. Ảnh minh họa: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh

Kết quả chụp mạch vành cho thấy người bệnh bị tắc hoàn toàn động mạch vành phải do huyết khối hình thành tại chỗ mảng xơ vữa nứt vỡ. ThS.BS.CKII Võ Anh Minh, Tim mạch can thiệp, Trung tâm Tim mạch, cho biết người bệnh được can thiệp hút huyết khối, đặt stent để khơi thông dòng máu.

Dưới hướng dẫn của hệ thống siêu âm trong lòng mạch vành (IVUS), bác sĩ đánh giá chính xác đường kính lòng mạch để chọn stent kích thước phù hợp. Sau ba chu kỳ hút huyết khối, lòng mạch được làm sạch, ê kíp đặt stent kích thước 4 mm vào vị trí mạch vành phải bị tắc. Bệnh nhân được uống thuốc kháng kết tập tiểu cầu sớm, giúp tối ưu hiệu quả cho quá trình hút huyết khối - đặt stent.

Anh Tân hết hẳn triệu chứng ngay sau can thiệp. "Bệnh nhân được cấp cứu ngoại viện góp phần rất lớn đến thành công của ca thủ thuật", bác sĩ Minh nói. Tổng thời gian từ lúc người bệnh xuất hiện triệu chứng đến khi can thiệp xong chưa đến hai giờ. Anh Tân bị tổn thương cơ tim rất ít, xuất viện sau ba ngày.

Các bác sĩ can thiệp nong mạch đặt stent cho một trường hợp nhồi máu cơ tim cấp. Ảnh minh họa: Bệnh viện Tâm Anh

Bác sĩ Minh cho biết khoảng 80% trường hợp nhồi máu cơ tim có thể được ngăn chặn. Triệu chứng giúp phát hiện sớm bệnh là đau thắt ngực đột ngột, kéo dài hơn 30 phút, khó thở, chóng mặt, vã mồ hôi, choáng váng, đau vùng thượng vị, buồn nôn... Khi nghi ngờ bản thân hoặc người thân bị nhồi máu cơ tim cần sơ cứu đúng cách, gọi cấp cứu ngoại viện ngay.

Các bước sơ cứu cơ bản nhồi máu cơ tim được bác sĩ hướng dẫn bao gồm đặt người bệnh ở tư thế nửa nằm nửa ngồi, tựa lưng vào vật cứng. Giúp người bệnh thả lỏng vai và cánh tay, nhắm mắt, hít thở nhẹ nhàng bằng mũi, không cố hít sâu và nín hơi nhằm hạn chế căng cơ, mệt tim. Cố gắng duy trì hơi thở chậm, đều. Sử dụng thuốc nitroglycerine ngậm dưới lưỡi nếu được bác sĩ chỉ định và hướng dẫn cách dùng. Bác sĩ lưu ý người nhà không xoa dầu lên ngực người bệnh nếu người bệnh còn tỉnh táo.

Thu Hà

* Tên bệnh nhân đã được thay đổi