Bảng xếp hạng đại học Việt Nam gây tranh cãi, nhóm tác giả lên tiếng

Sau khi công bố ngày 27/2, bảng xếp hạng top 100 trường đại học Việt Nam năm 2023 - Viet Nam's University Rankings (VNUR) vấp phải ý kiến trái chiều của cộng đồng học thuật. Nhiều chuyên gia cho rằng kết quả thiếu thuyết phục, các tiêu chí và dữ liệu đánh giá chưa sát với các trường đại học.

Ông Nguyễn Vinh San, thành viên của VNUR thừa nhận, hai tiêu chí "Diện tích xây dựng/sinh viên và số lượng sách, giáo trình trong thư viện" là chưa thể đánh giá toàn diện về cơ sở vật chất của một trường, đặc biệt là chất lượng, số lượng cơ sở vật chất hoặc cảnh quan của nhà trường...

Trong bộ tiêu chuẩn của VNUR để xếp hạng các cơ sở đào tạo đại học Việt Nam, tiêu chuẩn về cơ sở vật chất cũng nằm thấp nhất trong các tiêu chuẩn. Bộ tiêu chuẩn về cơ sở vật chất mà VNUR đưa vào chỉ mang tính chất khuyến khích và đánh động ở bước đầu, sẽ còn chỉnh sửa để phù hợp. "Trọng số này không chiếm tỷ lệ cao trong tổng điểm đánh giá", ông nói.

Về nguồn dữ liệu đánh giá, VNUR thu thập từ nhiều nguồn khác nhau, trong đó quan trọng nhất là báo cáo ba công khai của các trường được công bố vào tháng 6 hàng năm theo quy định. Với các trường chưa kịp công bố báo cáo hàng năm, nhóm nghiên cứu dựa vào đề án tuyển sinh. Nhóm cũng thu thập dữ liệu từ các Bộ/đơn vị chủ quản, hệ thống công bố khoa học quốc tế...

“Trong phương pháp nghiên cứu, thống kê, phân tích, VNUR thu thập dữ liệu độc lập mà không chờ báo cáo của các trường. Điều này cũng khiến các trường bất ngờ khi xuất hiện trong bảng xếp hạng này”, ông Nguyễn Vinh San nói.

Nói về sự khác biệt giữa bảng xếp hạng VNUR với các bảng xếp hạng quốc tế, ông San chia sẻ, VNUR đưa vào tiêu chuẩn chất lượng được công nhận, sử dụng kết quả kiểm định chất lượng các cơ sở đào tạo được thực hiện bởi các trung tâm kiểm định chất lượng giáo dục...

Ông San nói, VNUR đang đi những bước đi đầu tiên, nhóm cầu thị tiếp nhận những ý kiến phản hồi, phản biện, góp ý của dư luận, của các cơ sở đào tạo để từ đó có điều chỉnh phù hợp.

Nhóm thực hiện bảng xếp hạng VNUR bắt đầu ý tưởng và bắt tay vào nghiên cứu xây dựng Bảng xếp hạng cho đại học Việt Nam từ cuối năm 2020. Nhóm thu thập dữ liệu, xây dựng Bộ tiêu chuẩn vào đầu năm 2021.

Theo GS.TS Nguyễn Lộc - nguyên cán bộ nghiên cứu, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, thành viên nhóm nghiên cứu cho biết, bảng xếp hạng được thực hiện trong hơn 2 năm. Bảng xếp hạng đánh giá tổng điểm 100 chia cho 6 tiêu chuẩn và 17 tiêu chí quan trọng, đảm bảo được sự đối sánh toàn diện và cân bằng nhất.

6 tiêu chuẩn dùng để xếp hạng gồm: Chất lượng được công nhận (30%), Dạy học (25%), Công bố bài báo khoa học (20%), Nhiệm vụ khoa học công nghệ và Sáng chế (10%), Chất lượng người học (10%), Cơ sở vật chất (5%).

Bảng xếp hạng sẽ giúp học sinh phổ thông có thông tin dễ hiểu và đáng tin cậy về các trường đại học Việt Nam. Ưu điểm lớn nhất của bảng xếp hạng đại học nói chung và của VNUR nói riêng là đáp ứng nhu cầu lớn về thông tin của học sinh, phụ huynh và công chúng nói chung.

Trước hết, bảng xếp hạng VNUR dùng để định hướng cho học sinh phổ thông cùng với phụ huynh của Việt Nam và nước ngoài có thể chọn trường đại học phù hợp. Đây cũng là một trong công cụ đánh giá mà các doanh nghiệp, trường đại học trong và ngoài nước có thể sử dụng để lựa chọn trường đại học cụ thể để liên kết và hợp tác.

Thông tin trên còn giúp sinh viên đại học có thông tin chính xác để cân nhắc việc điều chỉnh ngành nghề học tập. Không chỉ vậy thí sinh còn có thể lựa chọn lại trường cho phù hợp hơn với năng lực và điều kiện của cá nhân.

Bảng xếp hạng cũng giúp các giảng viên tìm các vị trí giảng dạy cụ thể hoặc đưa ra quyết định hợp tác với trường đại học. Lãnh đạo các trường đại học có thể dùng VNUR để đánh giá mức độ cạnh tranh của mình với các trường đại học khác trong nước, từ đó đưa ra các quyết định quản lý phù hợp để cải thiện toàn diện tính cạnh tranh của trường.

Theo kết quả xếp hạng này, 10 cơ sở giáo dục đại học hàng đầu Việt Nam, xếp theo thứ tự từ cao xuống thấp, gồm: Đại học Quốc gia Hà Nội, Quốc gia TP.HCM, Đại học Tôn Đức Thắng, Bách khoa Hà Nội, Duy Tân, Kinh tế TP.HCM, Cần Thơ, Sư phạm Hà Nội, Đà Nẵng, Huế.

Như vậy, so với các bảng xếp hạng đại học quốc tế, hai trường đại học non trẻ ở Việt Nam như trường Đại học Tôn Đức Thắng (công lập) và Đại học Duy Tân (tư thục) cũng nằm trong top đầu.