5 tuyến kênh rạch ô nhiễm ở TP Hồ Chí Minh sẽ được hồi sinh

Kênh Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên

Kênh Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên được triển khai cải tạo giai đoạn 1 cách đây 21 năm với việc giải phóng mặt bằng và nạo vét, đắp bờ đất hai bên, xây dựng cửa xả thoát nước tại một số rạch nhánh xung quanh.

Giai đoạn hai của dự án đã được thành phố lên kế hoạch triển khai từ năm 2012 nhưng chưa thể thực hiện do khó khăn nguồn vốn.

Đến cuối tháng 2 năm nay, TP Hồ Chí Minh đã khởi công dự án xây hạ tầng, cải tạo kênh Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên với tổng vốn 8.200 tỉ đồng bằng ngân sách, kết hợp vốn của Trung ương và thành phố.

Thi công bờ kè kênh Tham Lương - Bến Cát. Ảnh: Minh Quân

Toàn tuyến dài gần 32 km, đi qua Quận 12, Bình Tân, Tân Phú, Tân Bình, Gò Vấp, Bình Thạnh, huyện Bình Chánh. Dự án cũng làm 19 cống thoát nước, 12 bến thuyền, ba cây cầu, cùng hệ thống thoát nước mưa, chiếu sáng, cây xanh...

Dự án dự kiến hoàn thành vào năm 2025, giúp giảm ngập cho gần 15.000 ha khu vực xung quanh. Dự án cũng giúp giảm tải cho quốc lộ 1 nhờ hai tuyến đường dọc kênh đi qua 7 quận, huyện; đồng thời kết nối giao thông thuỷ TP Hồ Chí Minh với Long An qua sông Chợ Đệm và Đồng Nai, Bình Dương qua sông Sài Gòn.

Rạch Xuyên Tâm

Cuối tháng 12.2022, HĐND TP Hồ Chí Minh đã thông qua chủ trương đầu tư dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm (từ kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè đến sông Vàm Thuật, qua hai quận Bình Thạnh và Gò Vấp) với tổng mức đầu tư 9.664 tỉ đồng.

Theo đó, dự án cải tạo toàn bộ tuyến rạch chính (từ kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè đến cửa sông Vàm Thuật) với chiều dài 6,6 km và 3 tuyến rạch nhánh (rạch Cầu Sơn, Bình Lợi, Bình Triệu) có chiều dài hơn 2,2 km.

Cụ thể, rạch Xuyên Tâm sẽ được nạo vét, xây dựng bờ kè hai bên và hệ thống thu gom thoát nước thải. Đồng thời, xây dựng công viên, mảng xanh, hạ tầng kỹ thuật ven rạch với tổng diện tích khoảng 11 ha.

Rạch Xuyên Tâm bị ô nhiễm, bồi lắng nặng nề. Ảnh: Minh Quân

Theo kế hoạch, giai đoạn 2021 - 2025, thành phố sẽ chi gần 6.650 tỉ đồng để bồi thường, giải phóng mặt bằng, lập dự án đầu tư, thiết kế bản vẽ, khởi công.

Kênh Hy Vọng

Kênh Hy Vọng (phường 15, quận Tân Bình) đảm nhận tiêu thoát cho toàn bộ diện tích phía Tây và Bắc sân bay Tân Sơn Nhất. Nhưng hiện kênh bị ô nhiễm, lấn chiếm nghiêm trọng.

Từ năm 2013, TP Hồ Chí Minh đã có chủ trương hồi sinh tuyến kênh này với tổng vốn hơn 500 tỉ đồng. Tuy nhiên, do khó khăn về nguồn vốn nên sau 10 năm dự án vẫn chưa được triển khai.

Kênh Hy Vọng bị ô nhiễm, nhà cửa lấn chiếm thu hẹp dòng chảy. Ảnh: Minh Quân

Năm 2021, Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị TP Hồ Chí Minh lập hồ sơ đầu tư dự án kênh Hy Vọng với tổng chi phí hơn 1.980 tỉ đồng. Mức này tăng hơn 1.460 tỉ đồng so với trước do cập nhật giải phóng mặt bằng, với tổng diện tích giải toả khoảng 21.200 m².

Tuyến kênh sẽ được cải tạo đoạn từ đường Phạm Văn Bạch đến giáp kênh Tham Lương, dài 1,1 km, trong đó chủ yếu làm kênh hở hình chữ nhật.

Dự kiến trong năm nay, UBND TP Hồ Chí Minh sẽ trình HĐND TP Hồ Chí Minh thông qua chủ trương đầu tư dự án cải tạo kênh Hy Vọng. Dự án hoàn thành giúp tăng khả năng thoát nước cho sân bay Tân Sơn Nhất, giảm ô nhiễm và giao thông đi lại thuận tiện nhờ hai tuyến đường xây dọc kênh.

Kênh A41

Kênh A41 thoát nước cho phía Nam sân bay Tân Sơn Nhất nhưng cũng đang bị "bức tử" bởi rác thải, nhà của lấn chiếm làm thu hẹp dòng chảy.

Dự án cải tạo kênh A41 đã có chủ trương của HĐND TP Hồ Chí Minh gồm hai giai đoạn: 2016-2018 làm công tác chuẩn bị đầu tư, bồi thường giải phóng mặt bằng với kinh phí 400 tỉ đồng; 2017-2019 là 160 tỉ đồng.

Kênh A41 ô nhiễm, đầy rác thải hồi tháng 2.2023. Ảnh: Minh Quân

Dự án này hiện do UBND quận Tân Bình làm chủ đầu tư. Địa phương đang tích cực làm các thủ tục và giải phóng mặt bằng để khởi công dự án. Việc đầu tư cải tạo tuyến kênh này được đánh giá quan trọng do còn đảm nhận thoát nước khu vực nhà ga T3 sân bay Tân Sơn Nhất, dự kiến khai thác năm 2024.

Rạch Văn Thánh

Rạch Văn Thánh (thuộc hệ thống kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè) có phạm vi từ cầu Điện Biên Phủ đến ngã ba kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè, tổng chiều dài khoảng 1,5 km.

Cùng với sông Sài Gòn, kênh rạch này có vai trò rất quan trọng trong việc tiêu thoát nước khu vực quận Bình Thạnh, cũng là khu vực mà tuyến Metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) sẽ đi qua, kết nối đoạn đi trên cao (Điện Biên Phủ) với đoạn đi ngầm (Ba Son).

Rạch Văn Thánh chảy qua quận Bình Thạnh bị bồi lắng, ô nhiễm. Ảnh: Minh Quân

Song tình trạng bị bồi lấp và lấn chiếm trong thời gian dài khiến rạch Văn Thánh bị ô nhiễm nặng, giảm khả năng thoát nước.

Thành phố đã lên kế hoạch cải tạo rạch Văn Thánh với tổng mức đầu tư dự kiến là 1.200 tỉ đồng từ ngân sách thành phố, dự kiến trình HĐND TP Hồ Chí Minh thông qua chủ trương đầu tư trong năm nay.