20 năm Hà Nội loay hoay 'cứu' sông Tô Lịch, chuyên gia góp ý gì?

Đề hồi sinh sông Tô Lịch, chuyên gia cho rằng Hà Nội phải làm cùng lúc nhiều giải pháp. Trong đó, quan trọng nhất là phải xử lý tận gốc nguồn gây ra ô nhiễm, không nên chỉ giải quyết mỗi "phần ngọn".

Nước thải sinh hoạt trực tiếp đổ ra sông Tô Lịch - Ảnh: NAM TRẦN

HĐND TP Hà Nội đã thông qua nghị quyết quy hoạch thủ đô, tầm nhìn đến năm 2050. Trong đó, Hà Nội đặt mục tiêu giải quyết triệt để ô nhiễm, làm "sống lại" dòng sông Tô Lịch.

TP sẽ nghiên cứu xây dựng đập Xuân Quan trên sông Hồng, đập Long Tửu trên sông Đuống để dâng nước, cải thiện khả năng lấy nước vào hệ thống thủy lợi, làm sống lại các dòng sông.

Đây không phải là lần đầu tiên Hà Nội đề ra mục tiêu để làm sống lại sông Tô Lịch. Hơn 20 năm qua, Hà Nội thí điểm nhiều giải pháp nhằm hồi sinh sông Tô Lịch như lấy nước sông Hồng, tạo dòng chảy sông Tô Lịch; dùng chế phẩm Redoxy-3C khử ô nhiễm nước; công nghệ Nhật Bản phân hủy bùn.

Tuy nhiên, đến nay, nước trên sông Tô Lịch vẫn đen kịt, bốc mùi hôi thối. Chuyên gia cho rằng để giải quyết được tận sâu vấn đề ô nhiễm trên sông Tô Lịch, cần phải tổng hợp nhiều biện pháp cùng lúc.

"Phải điều trị đúng nguyên nhân gây bệnh"

Nước trên sông Tô Lịch đen như mực - Ảnh: NAM TRẦN

Trao đổi với Tuổi Trẻ Online sáng 4-4, giáo sư, nhà giáo nhân dân Đặng Thị Kim Chi - chủ tịch Hội đồng Khoa học và Kỹ thuật, Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam - cho biết ý tưởng xây đập tràn dẫn nước vào sông Tô Lịch chỉ là một trong nhiều biện pháp cần phải làm.

Bà cho rằng sông Tô Lịch là nơi tiếp nhận nhiều nước thải chưa được xử lý gồm nước thải sinh hoạt, bệnh viện, cơ sở sản xuất nên hiện nay rất ô nhiễm.

"Một trong những biện pháp mà mọi người thấy có kết quả là pha loãng ô nhiễm bằng nước sông Hồng, thông qua hồ Tây, đây cũng là giải pháp hay. Tuy nhiên, theo tôi, phải xử lý tận nguồn gây ra ô nhiễm mới có thể bền vững.

Cụ thể, các loại nước thải đô thị đang thải vào các sông nội đô phải được xử lý, đảm bảo tiêu chuẩn mới được xả vào sông" - bà nói.

Để làm được điều đó, giáo sư Chi cho rằng nước thải đô thị phải được thu gom, đưa về xử lý tại các nhà máy xử lý nước thải tập trung, sau đó mới được thải ra môi trường.

"Không phải chỉ làm đập tràn rồi đưa nước vào để pha loãng nước sông Tô Lịch, chứ không xử lý nguồn ô nhiễm" - bà Chi nói thêm.

Ngoài ra, bà cho rằng Hà Nội cũng có thể xử lý ô nhiễm sông Tô Lịch bằng quy hoạch phân tán. Cụ thể, nước thải phải được xử lý sơ bộ tại các nguồn phát sinh để giảm bớt chất ô nhiễm.

"Đã có những đề tài xây dựng những trạm xử lý nhỏ ở các cống thải lớn, sau đó đạt yêu cầu mới cho thải vào sông Tô Lịch. Như vậy, trên dọc sông Tô Lịch sẽ có những trạm xử lý nhỏ phân tán nhưng sẽ ngăn chặn được rất nhiều nước ô nhiễm đưa vào lòng sông.

Trước đây, phía Nhật Bản cũng đề nghị xây hệ thống bổ sung các loại vi sinh để giảm bớt lượng bùn thải trên sông Tô Lịch. Sau khi thử nghiệm thấy có kết quả, nhưng tôi cũng không hiểu vì sao họ lại không phát triển thêm" - giáo sư Đặng Thị Kim Chi băn khoăn.

Về việc cho nước sông Hồng vào pha loãng nước sông Tô Lịch, giáo sư Đặng Thị Kim Chi ví von: "Có bệnh thì phải tìm ra và điều trị đúng nguyên nhân gây bệnh, chứ không phải chỉ cho thuốc giảm đau".

Vẫn phải đưa nước sông Hồng vào sông Tô Lịch

Sông Tô Lịch chảy giữa lòng thủ đô, nhưng đã "chết" nhiều năm qua - Ảnh: NAM TRẦN

Giáo sư Vũ Trọng Hồng - nguyên thứ trưởng Bộ NN&PTNT - cho biết đưa nước từ sông Hồng vào sông Tô Lịch cũng là một giải pháp hữu hiệu.

Về xử lý nước thải đô thị, ông Hồng cho rằng hiện các họng nước thải dọc sông Tô Lịch đã bắt đầu không được đổ ra sông nữa. TP đang gom các nguồn nước thải trên vào một đường ống để dẫn xuống Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá để xử lý.

Tuy nhiên, theo ông Hồng, khi gom nước thải để xử lý ở Nhà máy Yên Xá, nước sau xử lý không được trả lại sông Tô Lịch bởi nhà máy này nằm ở hạ nguồn sông. Từ đó dẫn tới việc dòng chảy sông Tô Lịch bị "chết", rất hôi thối.

"Vì vậy vẫn phải có giải pháp đưa nước về sông Tô Lịch, đồng thời cứu nước thải bằng cách tập trung đưa vào Nhà máy xử lý Yên Xá" - ông nói.