'Đập chắn Thái Bình Dương' - vỡ mộng ở miền đất hứa

Tác giả Marguerite Duras khắc họa bi kịch của gia đình Pháp tại miền đất hứa Đông Dương, trong cuốn "Đập chắn Thái Bình Dương".

Nữ sĩ Pháp Marguerite Duras "thai nghén" tác phẩm từ năm 1947, xuất bản ba năm sau đó. Tiểu thuyết lấy bối cảnh thập niên 1930, dựa trên thời niên thiếu của tác giả. Nội dung xoay quanh Dufresne - cô giáo Pháp tới Đông Dương lập nghiệp với hy vọng đổi đời. Chồng mất sớm, một mình bà bươn chải nuôi hai con nhỏ - Joseph và Suzane.

Dufresne vừa dạy tiếng Pháp vừa chơi đàn piano suốt 10 năm ở rạp Éden-Cinéma (Sài Gòn), dành dụm tiền mua khu đất lập đồn điền. Vì không lót tay cho quan chức, bà chỉ nhận được một miếng đất xấu, ngập lụt mỗi mùa triều cường tháng 7, không thể trồng cấy gì. Với Dufresne, mảnh đất ấy là cả cuộc đời bà và tương lai hai con. Bà đấu tranh quyết liệt với cơ quan quản lý đất nhưng bất lực, vô vọng.

Bìa cuốn "Đập chắn Thái Bình Dương" (nguyên tác tiếng Pháp "Un barrage contre le Pacifique"), 416 trang, do Nhà xuất bản Phụ Nữ Việt Nam và Phanbook liên kết phát hành tháng 5. Ảnh: Phanbook

Với sự chung tay, góp sức của dân địa phương, Dufresne quyết dựng con đập chắn sóng biển Thái Bình Dương, bảo vệ đất của bà và xóm giềng. Như thường lệ, nước biển dâng cao tấn công đồng bằng, con đập không đủ sức chống đỡ, sụp đổ chỉ sau một đêm. Qua chi tiết này, tác giả muốn nhấn mạnh cuộc chiến không cân sức, điên rồ giữa con người và thiên nhiên. Giấc mơ của Dufresne hóa hư không, rơi vào bi kịch vỡ mộng

Dufresne dần mệt mỏi, cạn kiệt sức lực lẫn tinh thần ở xứ thuộc địa. Cùng lúc ấy, con trai Joseph 20 tuổi và con gái Suzane 16 tuổi, ngán ngẩm cuộc sống ở vùng quê nghèo khó, chỉ mong được chuyển đến thành phố lớn.

Nửa sau chuyện, tác giả khai thác mối tình giữa Jo - con trai điền chủ giàu có - và Suzane nhưng không lấy cô làm vợ. Trước khi rời đi, Jo để lại cho Suzane một chiếc nhẫn kim cương. Bà Dufresne bán nhẫn, xem đó là cách cứu thoát gia đình mình.

Tiểu thuyết mở đầu với cái chết của con ngựa, như điềm báo xấu về tương lai gia đình Pháp ở miền đất hứa Đông Dương. Kết truyện là cái chết của người mẹ và tương lai vô định của hai con.

Năm 2008, Rithy Panh - đạo diễn Pháp gốc Campuchia - đưa tiểu thuyết Đập chắn Thái Bình Dương lên màn bạc. Phim dài 115 phút, do các hãng điện ảnh Pháp, Bỉ hợp tác sản xuất. Minh tinh Isabelle Huppert hóa thân bà Dufresne, Gaspard Ulliel thủ vai Joseph, Astrid Bergès-Frisbey đóng Suzane và tài tử Randal Douc vào vai Jo.

Marguerite Duras dưới ống kính nhiếp ảnh gia R. Parry, trên ấn bản Gallimard . Ảnh: Gallimard

Nhà văn tên khai sinh Marguerite Germaine Marie Donnadieu, chào đời năm 1914 tại Gia Định, Việt Nam (nay là TP HCM). Cha mất khi Marguerite mới bốn tuổi, mẹ bà là giáo viên tiểu học, sau được bổ nhiệm làm hiệu trưởng trường École de Jeunes Filles ở Sa Đéc, Đồng Tháp (Tiểu học Trưng Vương ngày nay). Mẹ bà ở vậy nuôi ba con, gặp nhiều khó khăn. Marguerite trở về Pháp lúc 18 tuổi. Năm 1943, bà đổi tên thành Marguerite Duras. Duras là địa danh thuộc ngoại ô Paris, nơi cha bà dưỡng bệnh những ngày cuối đời và mất năm 1918.

Marguerite Duras viết khoảng 40 tiểu thuyết, 10 vở kịch, 5 kịch bản phim và đạo diễn 19 tác phẩm điện ảnh thể nghiệm. Bên cạnh chất lãng mạn, bà chú trọng yếu tố cách tân, tìm tòi hình thức. Đến nay, fan của Marguerite Duras vẫn yêu thích bộ đôi tiểu thuyết Người tình (L'Amant, 1984, đoạt giải Goncourt 1984 - từng được đạo diễn Jean Jacques Annaud dựng thành phim năm 1992) và Người tình Hoa Bắc (L'Amant de la Chine du Nord, 1991). Nhà văn qua đời ngày 3/3/1996 tại Paris, Pháp.

Vỹ Cầm