Nguy cơ xung đột Gaza kéo dài không hồi kết

Sau 7 tháng xung đột, Hamas vẫn chưa có dấu hiệu bị đánh bại, làm dấy lên lo ngại ở Israel rằng chiến sự có thể kéo dài bất tận.

Hamas đang sử dụng mạng lưới đường hầm, các đơn vị chiến đấu nhỏ và ảnh hưởng xã hội rộng rãi ở Gaza để không chỉ sống sót mà còn khiến lực lượng Israel đau đầu.

Một quân nhân dự bị Israel thuộc Sư đoàn Đặc công số 98 đang chiến đấu ở thị trấn Jabalia, phía bắc Gaza City, cho biết Hamas đang tấn công mạnh mẽ hơn, nhắm vào binh sĩ cũng như phương tiện quân sự Israel trong khu vực gần như mỗi ngày.

Khả năng chống chịu của Hamas đặt ra một vấn đề chiến lược đối với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, người lâu nay vẫn tuyên bố rằng mục tiêu chính Israel hướng tới là "xóa sổ hoàn toàn" Hamas.

Xe tăng của Israel tại miền nam nước này, gần biên giới với Gaza hôm 13/5. Ảnh: AFP

Ngày càng có nhiều lo ngại ở Israel, kể cả trong cơ quan an ninh, về việc họ hiện không có bất kỳ kế hoạch đáng tin cậy nào để loại bỏ Hamas và thời gian càng kéo dài, những lợi thế mà quân đội giành được sẽ càng bị lu mờ.

Các nhân chứng cho hay khi quân đội Israel di chuyển xe tăng và binh lính tới Rafah, nơi được coi là thành trì cuối cùng của Hamas, nhóm vũ trang đã tiến hành hàng loạt cuộc tấn công du kích nhằm vào họ ở phía bắc Gaza.

Những khu vực vốn tương đối yên bình đã bị biến thành chiến trường khi Israel hôm 14/5 thông báo họ đã điều xe tăng đến hỗ trợ quân đội trong các cuộc giao tranh với hàng chục tay súng Hamas và tấn công hơn 100 mục tiêu từ trên không, trong đó có "phòng chiến tranh" của Hamas ở trung tâm Gaza.

"Hamas có mặt khắp mọi nơi ở Gaza. Họ còn lâu mới bị đánh bại", Joost Hiltermann, người đứng đầu chương trình Trung Đông và Bắc Phi tại Nhóm Khủng hoảng Quốc tế, tổ chức giám sát xung đột có trụ sở tại Brussels, Bỉ, nhận định.

Hệ quả tất yếu là Israel còn rất lâu nữa mới đạt được mục tiêu chiến thắng toàn diện như Thủ tướng Netanyahu đặt ra. Theo các quan chức quân sự hiện tại và trước đây của Israel cũng như ước tính từ tình báo Mỹ, dù Tel Aviv có tiến hành một cuộc tấn công toàn diện vào Rafah hay không, Hamas vẫn đủ khả năng sống sót và tồn tại ở những khu vực khác thuộc Gaza.

"Chúng tôi sẽ không dừng lại cho đến khi khiến Hamas sụp đổ", ông Netanyahu hồi đầu tuần tuyên bố.

Thêm vào những thách thức, thủ lĩnh Hamas ở Gaza Yahya Sinwar, người ra lệnh thực hiện cuộc đột kích lãnh thổ Israel hồi tháng 10 năm ngoái, đang tận dụng rất tốt hệ thống đường hầm chằng chịt trong khu vực để né tránh cuộc truy lùng của Tel Aviv.

Hệ thống đường hầm này phức tạp hơn nhiều so với Israel dự đoán và gây khó khăn đặc biệt với quân đội Israel, dù họ đã cố gắng dọn sạch chúng bằng chất nổ và làm ngập bằng nước biển.

Phản ánh niềm tin vững chắc của Hamas rằng họ có thể tồn tại lâu dài sau cuộc xung đột, Sinwar đã chuyển thông điệp tới những nhà hòa giải trong các cuộc đàm phán ngừng bắn rằng nhóm đã chuẩn bị cho trận chiến ở Rafah và Thủ tướng Netanyahu hoàn toàn "ngây thơ" khi tin rằng sẽ tiêu diệt được Hamas.

"Ông ấy luôn muốn thể hiện rằng Hamas vẫn nắm quyền chỉ huy và họ vẫn chưa từ bỏ chiến trường, đồng thời có thể tiếp tục chiến đấu trong nhiều tháng, thậm chí nhiều năm nữa", một nhà hòa giải Arab nói về Sinwar.

Hamas đang sử dụng hệ thống đường hầm, các tay súng và kho vũ khí của mình để phát huy tối đa hiệu quả của chiến thuật du kích, giới quan sát nhận định.

Israel đã cảnh báo trong vòng đàm phán ngừng bắn gần nhất rằng nếu không đạt được tiến triển, họ sẽ tiến sâu vào Rafah, nơi có hơn một triệu người Palestine đang trú ẩn, tìm cách gây áp lực buộc Hamas phải giảm bớt những yêu sách của mình.

Tuy nhiên, các đại diện Hamas tuyên bố với những nhà đàm phán rằng họ đã thể hiện đủ nhượng bộ để đạt được lệnh ngừng bắn và lời đe dọa tấn công Rafah của Israel sẽ không khiến họ sợ hãi.

"Israel đã đe dọa tấn công Rafah và ám chỉ rằng họ sẽ kết thúc chiến dịch quân sự tại đây. Họ còn chần chừ gì? Làm đi, hãy tiến hành cuộc tấn công và hoàn thành công việc của mình đi", Moussa Abu Marzouk, lãnh đạo cấp cao Hamas, đưa ra thông điệp thách thức trong cuộc phỏng vấn với truyền thông Dubai ngày 6/5.

Nhà đàm phán Arab cho hay vào những thời điểm quan trọng trong các cuộc đàm phán ngừng bắn, Sinwar đôi khi chọn cách nổ súng. Một vòng đàm phán gần đây đã phải hoãn lại khi Hamas tấn công một cửa khẩu biên giới quan trọng để viện trợ nhân đạo, giết chết 3 binh sĩ Israel.

Thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar tại Dải Gaza hồi tháng 10/2022. Ảnh: AFP

Khi Israel tấn công miền bắc Gaza vào năm ngoái để đáp trả cuộc đột kích của Hamas, giới chức quân sự nước này được chỉ thị dọn sạch các khu vực thuộc phạm vi Hamas hoạt động nhưng không có kế hoạch về việc ai sẽ điều hành những vùng đất đó sau khi quân đội rút lui.

Israel đã rút phần lớn lực lượng khỏi miền bắc Gaza vào đầu năm nay khi chuyển sang hoạt động ở miền trung và miền nam Gaza, tạo cơ hội để Hamas tái xây dựng ảnh hưởng.

Một số quan chức an ninh và nhà phân tích Israel đổ lỗi cho chính quyền Thủ tướng Netanyahu vì không có kế hoạch thành lập một bộ máy thay thế Hamas. Những người khác đặt câu hỏi liệu có thể làm điều này không khi Hamas đe dọa tấn công bất kỳ ai hợp tác với quân đội Israel.

"Chắc chắn rằng một giải pháp thay thế Hamas sẽ tạo ra áp lực cho nhóm này, nhưng đây là câu hỏi dành cho giới chính trị", người phát ngôn quân đội Israel Daniel Hagari hôm 14/5 nói.

Vị trí Rafah, Jabalia và một số thành phố khác ở Gaza. Đồ họa: BBC

Jabalia là một trong những khu vực mà Israel điều quân tới những ngày gần đây để một lần nữa quét sạch các tay súng Hamas. Quân đội Israel trước đó từng tuyên bố họ đã phá vỡ cơ cấu chỉ huy của nhóm trên khắp miền bắc Gaza.

Các quan chức Mỹ lo ngại về việc quân đội Israel cần quay trở lại phía bắc, đồng thời lưu ý rằng chính quyền Tổng thống Joe Biden lâu nay vẫn tìm kiếm một kế hoạch quản trị thời hậu chiến cho khu vực.

Theo một quan chức quốc phòng Mỹ, những cuộc giao tranh tái diễn cho thấy Hamas và các nhóm vũ trang khác rõ ràng vẫn tìm được không gian để quay trở lại.

Thủ tướng Netanyahu đã từ chối hợp tác với Chính quyền Palestine tại Bờ Tây để quản lý Gaza, cáo buộc chính quyền này hỗ trợ Hamas. Trong khi đó, Hamas vẫn chưa từ bỏ vai trò là cơ quan cầm quyền trên thực tế ở Gaza, thường xuyên cử thành viên của mình đến các khu vực trong trang phục dân thường. Israel cho rằng Hamas đang tái xây dựng ảnh hưởng thông qua cảnh sát và các cơ quan dân phòng vốn nằm dưới sự kiểm soát của Bộ Nội vụ do Hamas lãnh đạo. Nhóm cũng vẫn tồn tại như một phong trào xã hội.

"Ngay cả khi bạn làm suy yếu mọi hoạt động của Hamas, họ vẫn còn các cấu trúc xã hội, quan niệm về tình anh em Hồi giáo cũng như các yếu tố liên quan đến hệ tư tưởng và tôn giáo", Tamir Hayman, cựu lãnh đạo cơ quan tình báo quân đội Israel, nhấn mạnh. "Đó không phải thứ có thể nhổ bỏ được".

Vũ Hoàng (Theo WSJ, AFP, Reuters)